گزارشگر: خسرو بهروز
«برای پره‌کردن مصارف عروسی و پرداختن طویانه، از بانک، پدر، برادر و مامایم پول قرض کدم. دو سال از عروسیم می‌گذره، اما هنوز نتانستیم قرضمه خلاص کنم.» این حرف‌های اقبال –باشنده‌ی کابل- است که دو سال پیش ازدواج کرده و اکنون یک پسر دارد. او می‌گوید که مراسم عروسی‌اش دو میلیون افغانی هزینه برداشته است. پدر دختر از اقبال می‌خواهد که مراسم باشکوهی برای عروسی دخترش بگیرد؛ زیرا آن‌ها از قوم بزرگی استند. در همین حال، اقبال ناچار می‌شود که بخشی از هزینه‌ی مهاجرت خانواده‌ی دختر به ترکیه را نیز پرداخت کند.
اقبال تا هنوز نتوانسته است قرض بانک را که ۴۰ درصد هزینه‌ی عروسی‌اش بود، پرداخت کند. او که این روزها از کار بیکار شده، نمی‌داند چگونه قرض بانک را بپردازد.
ازدواج به عنوان پیمان تشکیل خانواده، از روزگار دور میان انسان‌ها رایج بوده که در طول تاریخ رنگ‌و‌بوی متفاوتی به خود گرفته است. انسان‌ها حق دارند زمانی که به مرحله‌ی بلوغ جنسی و عقلی می‌رسند، ازدواج کرده و زندگی مشترک را با شریک زندگی خود آغاز کنند. ازدواج میان دو شخص -زن و مرد- که ممکن از پیش هیچ گونه رابطه‌ای با هم نداشته باشند، محبت و مهربانی را ایجاد می‌کند تا در زندگی آینده یار و پشتیبان یک‌دیگر باشند.
در افغانستان اما ازدواج به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های فراراه شهروندان، به ویژه جوانان بدل شده است؛ مصارف بلند و کمرشکن عروسی و پره‌کردن خواست‌های خانواده‌ی دختر، باعث شده است که شکل‌گیری خانواده در افغانستان دشوار و در مواردی، برای شماری ناممکن شود.
عبدالحمید –نام مستعار- ۲۷ساله که از رشته‌ی اقتصاد فارغ شده و اخیرا در یکی از ادارات دولتی به کار شروع کرده، می‌گوید که با توجه به تن‌خواهی که دارد، گردآوری پول برای هزینه‌ی ازدواج برایش بسیار دشوار است.
افغانستان از شمار ۲۰ کشوری است که شهروندان آن پایین‌ترین درآمد سرانه را دارد. به اساس گزارش اداره‌ی احصاییه و معلومات افغانستان، درآمد سرانه‌ی شهروندان افغانستان کمتر از ۷۰۰ دالر امریکایی در یک سال است. این ناتوانی اقتصادی باعث شده است که شمار زیادی از جوانان نتوانند با رسیدن به سن ازدواج، وارد این رابطه شوند.
احمد ۲۵ساله که در قریه‌ی جرقلعه ولسوالی گرزیوان ولایت فاریاب زندگی می‌کند، می‌گوید که عروسی در این ولایت نزدیک به یک میلیون افغانی هزینه بر می‌دارد. او می‌گوید که؛ پسر به اضافه‌ی این که باید مبلغ هنگفتی را به عنوان طویانه برای پدر دختر آماده کند، ناچار است یک راس گاو فربه، گوساله‌ی فربه، ۱۵ بوری برنج خوب ۲۴کیلویی، ۱۸ لیتر روغن، یک سیر کشمش، یک بوری شکر، یک کارتن چای و همین‌گونه ۲۰ کارتن از چند نوع میوه‌ی فصلی، ۱۰۰ سیر چوب و دیگر مواردی که چندبرابر نیاز برگزاری مراسم عروسی است را نیز، برای خانواده‌ی دختر آماده کند.
با این حال، شماری از جوانان مصارف بیجا در عروسی‌ها را قبول ندارند و فرهنگ قلین و یا طویانه را نادرست خوانده و آن را مانعی برای ازدواج موفق می‌دانند.
صدف قاسمی ۱۹ساله، باشنده‌ی شهر کابل که در دانشکده‌ی خبرنگاری رنا درس می‌خواند، می‌گوید که مصارف عروسی‌ها باید کاهش یابد. او دادن طویانه را به مثابه‌ی فروختن دختر می‌خواند و می‌گوید که نیاز است هم خانواده‌ی دختر و هم از پسر در مصارف عروسی سهیم شوند.
در این گزارش با پنج دخترخانم مصاحبه شده که همه‌ی شان بلندبودن مصارف ازدواج و طویانه را نادرست خوانده‌‌اند. فرزانه ۲۴ساله –باشنده‌ی دیگر شهر کابل- می‌گوید که دریافت طویانه یا قلین را قبول نمی‌کند. «جوانانی که توان پرداخت هزینه‌ی عروسی را ندارند، می‌توانند تنها نکاح کرده و زندگی مشترک را آغاز کنند.»
در همین حال، شماری از جوانان که مخالف گرفتن طویانه و مصرف زیاد در عروسی استند، اما طرف‌دار برگزاری مراسم عروسی به‌یادماندنی استند. ځلا امانت، دانشجو در یکی از دانشگاه‌های خصوصی کابل، می‌گوید که انسان در زندگی‌اش یک‌بار ازدواج می‌کند و مراسم ازدواج، باید رویایی باشد و به بهترین وجه آن برگزار شود. ځلای ۲۰ساله می‌افزاید که دختر و پسر هر دو باید زحمت بکشند و مراسم عروسی را به بهترین نحو آن برگزار کنند. او مخالف گرفتن قلین و یا طویانه است و می‌گوید که خانواده‌ی دختر نیز باید در تهیه‌ی مصارف عروسی به پسر کمک کند.
بلندبودن هزینه‌ی عروسی در افغانستان، باعث شده است که شمار زیادی از جوانان برای تهیه‌ی آن به ایران یا پاکستان مهاجرت کنند و پس از چند سال کارگری به کشور برگردند و عروسی کنند. در افغانستان سنت بر این که است که همه هزینه‌ی مراسم ازدواج را باید خانواده‌ی پسر پرداخت کند.
شماری از جوانان به این باور استند که میزان مصارف عروسی، بیشتر وابسته به خواست دختران است؛ اگر دختران بخواهند، می‌توانند جلو مصارف گزاف و کمرشکن را بگیرند. نرگس حبیبی که ۲۶ سال عمر دارد، می‌گوید که عروسی مربوط آینده‌ی دو جوان است و همه‌ی مصارف عروسی به خواست دختر انجام می‌شود. هر قدر که خواست‌های دختران بیشتر باشد، مصارف عروسی نیز بالا می‌کشد. به باور او راه حل برای این معضل، آگاه‌سازی خانواده‌ها است. اگر خانواده‌ها ازدواج را ساده برگزار کنند، این آهسته آهسته به رسم در جامعه بدل خواهد شد و خواهش‌های خانواده‌ی دختر نیز کم خواهد شد.
گردآمدن زن و مرد برای ازدواج و تشکیل خانواده از دیر باز میان انسان‌ها جریان داشته و اهمیت آن باعث شده است که همه‌ی دین‌های آسمانی نیز به آن ارزش گذاشته و دستورهایی در مورد آن داشته باشد؛ اما بلندبودن هزینه‌ی عروسی در افغانستان، باعث شده است که شماری از جوانان با این که نیاز به عروسی دارند، نتوانند عروسی کرده و خانواده تشکیل بدهند.
مشکل اقتصادی جوانان و نیاز به ازدواج باعث شده که در سال‌های گذشته، شماری از جوانان در ولایت‌های مختلف، به ویژه بلخ، مراسم عروسی‌شان را دسته‌جمعی برگزار کنند؛ تا از یک سو از مصارف اضافی پیشگیری شده و از سویی هم، آن‌هایی که توانایی برگزاری مراسم عروسی‌شان را به گونه‌ی تنهایی ندارند، از عروسی باز نمانند.
با این حال، بلندبودن هزینه‌ی عروسی و آمار فقر در کشور، باعث شده است که شمار زیادی از جوانان نتوانند در سن‌های دل‌خواه‌شان عروسی کنند. سیف‌الله سایف، استاد شرعیات در دانشگاه رنا، می‌گوید که گرفتن طویانه عمل غیرشرعی و غیرقانونی است «که برخی‌ها متاسفانه طویانه را به عنوان مهریه می‌دانند؛ در حالی که طویانه مهر دختر نیست، مهریه حق قانونی زن و جدا از بحث طویانه است.» او گرفتن طویانه را برخاسته از عرف جامعه می‌داند که باعث بروز مشکل‌های زیادی برای جوانان و خانواده‌ها می‌شود.
