اشاره: عایشه خرم، مدت یک سال از جوانان افغان در سازمان ملل نمایندگی می‌کند. خانم خرم، از نسل جنگ افغانستان است. او، در طول این سال‌ها در حوزه‌های فرهنگی نیز فعالیت‌های زیادی داشته است. عایشه خرم، در دوران مکتب با بعضی از رسانه‌های چاپی همکاری داشته و با روزنامه‌های ویسا و افغانستان تایمز کار کرده است. پس از آن نیز در تلویزیون کابل نیوز ویراستار بخش خبرهای بین‌المللی بوده و با یک سازمان غیرانتفاعی در کابل به عنوان کارآموز و داوطلب در بخش جوانان و شبیه‌سازی ملل متحد کار کرده است. او، در (۷ اکتبر) سال ۲۰۱۹ میلادی، به عنوان نماینده‌ی جوانان افغان در سازمان ملل معرفی شده است. این پروسه از طرف نهاد اندیشه‌وران جوان، سفارت آلمان، یوناما و وزارت خارجه دایر شده است.
صبح کابل: در ابتدا از خو دتان بگویید؟
عایشه خرم: عایشه خرم استم، دانش‌جوی سال سوم دانش‌کده‌ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه کابل و نماینده‌ی جوانان افغانستان در سازمان ملل متحد برای سال ۲۰۱۹ ، بیشتر مایل به نوشتن مقالات، مطالعه‌ی رُمان و فعالیت‌های رضاکارانه‌ی اجتماعی استم.
صبح کابل: شما از نسلی استید که به خاطر جنگ مهاجر شدید؛ زندگی در مهاجرت چگونه بود؟
عایشه خرم: خیلی دقیق دوران مهاجرت را به یاد ندارم؛ زیرا پنج‌ساله بودم که به کابل برگشتیم؛ اما از سختی روزگاران مهاجرت و تنگ‌دستی آن زمان خیلی قصه‌ها از خانواده و اقارب شنیده‌ام.
صبح کابل: شما در جایی گفتید که «روزی شرایط تغییر می‌کند اکنون نیز شرایط تغییر کرده است» می‌خواهم بدانم این تغییر چه زمانی به باور تان تبدیل شد؟
عایشه خرم: با وجود تمام مصایب و مشکلات امروزه، تغییری که در عرصه‌ی افزایش فرصت‌ها و امکانات برای نسل ما ایجاد شده، بهتر و بیشتر از امکاناتی است که نسل قبلی در اختیار داشتند؛ به خصوص در مقایسه با ۲۵ سال اخیر، خانم‌ها امروز نقش فعال‌تر و پررنگ‌تر در جامعه دارند؛ اما امیدوار به تغییر و بهبود بیشتر از این استم تا این که همه‌ی افغان‌ها در سراسر کشور از دورافتاده‌ترین قریه تا مرفه‌ترین شهر، همه از امکانات و فرصت‌های مساوی استفاده کنند.
صبح کابل: سال ۲۰۰۴ به کشور تان برگشتید؛ روزهایی که هنوز زخم‌های جنگ بر تن شهرهای افغانستان دیده می‌شد از حس و حال آن روزهای تان برای مان بگویید؟
عایشه خرم: همان طوری که قبلا اشاره کردم؛ چون طفل بودم درک دقیق از وضعیت و خاطره‌ی ماندگاری از سال ۲۰۰۴ ندارم؛ اما من دقیق زمانی به افغانستان آمدم که افغانستان از یک مرحله‌ی تاریک و دشوار تاریخ خود گذشته و دوباره در حال نفس کشیدن و زنده شدن بود. من از جمله‌ی محدود اطفال خوش‌بختی بودم که در سال ۲۰۰۵ در لیسه‌ی عالی ملالی زندگی تعلیمی خود را آغاز کردم و آن روز دقیق به خاطرم است. این را می‌دانم که در آن زمان امید به آینده بیشتر از امروز بود.
صبح کابل: شما سابقه‌ی کار در رسانه را هم دارید؛ به عنوان یک زن که در افغانستان زندگی می‌کند، تجربه‌ی کار در محیط بیرون از خانه را چگونه یافتید؟
عایشه خرم: امکانات و فرصت‌های کاری برای خانم‌ها در کابل امروزه بیشتر از ۲۰ سال گذشته است و خانم‌ها هم‌دوش با برادران شان با درک مسؤولیت خود فعالانه کار کرده و روایت جدیدی از افغانستان را به نمایش می‌گذارند؛ محیط کاری و جذب و پذیرش خانم‌ها منحیث هم‌قطاران و هم‌کاران و روحیه‌ی تعاون در جامعه در حال افزایش و بهبود است؛ اما وضعیت در اکثر ولایات دیگر افغانستان کاملا متفاوت و ناامیدکننده است.
صبح کابل: خوب حالا می‌خواهم بگویید که نماینده‌ی جوانان در سازمان ملل شده است و قرار است برای یک سال آینده از نسلی نمایندگی کنی که از متن آن آمده است. از روند انتخاب تان به عنوان نماینده‌ی جوانان افغانستان در سازمان ملل بگویید؛ چه شد که نماینده‌ی نسل خودت شدی؟
عایشه خرم: مطابق قطع‌نامه‌ی ۲۲۵۰ شورای امنیت سازمان ملل متحد (جوان، صلح و امنیت) نقش جوانان در پروسه‌ی صلح از جانب سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته شده و در سایه‌ی همین قطع‌نامه نهاد غیر انتفاعی‌ای به نام «اندیشوران جوان»، برای بار اول این پروسه را با همکاری سفارت هالند در سال ۲۰۱۸ آغاز کرد و امسال با همکاری سفارت آلمان در افغانستان این پروسه برای بار دوم برگزار شد که یک پروسه‌ی رقابتی آزاد بود و از سراسر افغانستان در مرحله‌ی نخست صد تن از طریق فورم آنلاین ثبت نام کرده بودند که در مرحله‌ی دوم برای امتحان تقریری و تحریری ۱۲ تن به سفارت آلمان دعوت شد و از میان ۱۲ تن، بعد شش تن انتخاب شد که امتحان این شش تن در وزارت خارجه‌ی افغانستان گرفته شد. سه تن در دور اخیر پروسه با هم به رقابت پرداختند و بالاخره از میان سه تن کاندید دور نهایی، لقب نماینده‌ی جوانان افغانستان برای سال ۲۰۱۹ را کسب کردم.
صبح کابل: پذیرفتن مسؤولیت نماینده‌ی جوانان افغانستان در سازمان ملل چه تغییراتی در زندگی تان داشته؟
عایشه خرم: با پذیرفتن این مسؤولیت و آغاز دوره‌ی نمایندگی‌ام، کوشش کردم با جوانان افغانستان از سراسر افغانستان در لویه جرگه‌ی جوانان برای صلح، در فرصت‌های مختلف دیدار کنم و از آن‌ها در مورد پروسه‌ی صلح، توقعات و آرمان‌های شان بپرسم. با تمام دیدارهایی که داشتم، یک نقطه و درد مشترک را دریافتم که آن هم آرزو برای صلح و زندگی نورمال به دور از جنگ و صدای فیر و انفجار است. جوانان افغانستان با آن که بی‌وقفه تلاش می‌کنند؛ اما برای جلوگیری از فرار مغزها و دوام این تلاش‌ها، باید امیدی برای آینده‌ی روشن داشته باشند که در این زمینه خیلی از مسؤولان ملی و بین‌المللی ناخشنود و مأیوس استند. با افزایش تماس و مشوره‌هایم با جوانان و با دیدن انرژی و زحماتی که همه‌روزه با وجود تمام مایوسی‌ها متقبل می‌شوند، امیدم برای یک آینده‌ی بهتر و افغانستان آزاد و آرام بیشتر شده و عزمم برای ماندن و ساختن این کشور رنجدیده، راسخ‌تر و محکم‌تر.
عایشه خرم، نماینده‌ی جوانان افغانستان در سازمان ملل متحد برای سال ۲۰۱۹
صبح کابل: وارد شدن تان به عرصه‌ی سیاست افغانستان به حیث یک زن چه کنش‌ها و واکنش‌هایی در جامعه داشت؟
عایشه خرم: من رسما نقش فعال سیاسی و اجرایی در سیاست ندارم؛ نمایندگی جوانان افغانستان هم یک پروسه‌ی غیر سیاسی و بی‌طرفانه بوده و فعلا مصروف درس خود در دیپارتمنت روابط بین‌الملل دانشگاه کابل استم.
صبح کابل: از تشویق‌ها و حمایت‌ها تا تخریب‌ها و محدودیت‌های تان در این راه برای مان بگویید؟
عایشه خرم: من در جریان این پروسه بیشتر با تشویق هم‌نسلانم و برخی مسؤولان ملی و بین‌المللی روبه‌رو شدم، تا تخریب و محدودیت. جوانان افغانستان با این پروسه امیدواری جدیدی کسب کرده و از این پروسه و فعالیت‌هایم حمایت کردند؛ این نمایان‌گر تغییر بزرگی در جامعه‌ی سنتی افغانستان و تمایل نسل ما نسبت به داشتن یک صدا و سهم در موضوعات مهم مربوط به سرنوشت ما است که من این تغییر را خیلی امیدوارکننده یافتم.
صبح کابل: حالا که نماینده‌ی جوانان در سازمان ملل استید، از زن افغانستان چه تصویری می‌خواهید به جهان ارائه کنید؟ برنامه‌هایی را که برای یک سال کاری تان در نظر دارید، چیست؟
عایشه خرم: من بیانیه‌ام را در (۱۶ دسمبر) سال ۲۰۱۹ در شورای امنیت ملل متحد بعد از دیدار، مشوره و گفت‌وگو با جوانان ایراد کرده و خواستار تلاش جدی سازمان ملل متحد و جامعه‌ی بین‌المللی در پروسه‌ی صلح افغانستان شدم و خواستم یک بار دیگر به جهانیان یادآور شوم که این جنگ چه هزینه‌ی سنگینی دارد که جوانان و اطفال افغانستان طی دهه‌های جنگ به دوش کشیده اند .
صبح کابل: صلح در افغانستان با خبرهایی که این روزها از رسانه‌ها می‌شنوید، به نظر تان دست‌یافتنی است یا باید هم‌چنان در انتظار صلح نشست؟
عایشه خرم: با خبرها و تبلیغات منفی‌ای که امروز تعدادی از رسانه‌ها در مورد صلح و مذاکره با طالبان پخش می‌کنند، موافق نیستم؛ اگر مجرایی هم برای صلح و امیدی برای یک فردای بهتر هم وجود داشته باشد، با این پیام‌ها و تبلیغات منفی ممکن آن فرصت هم از دست برود. با وجود تمام دغدغه‌ها، باید امید به صلح را زنده نگه داشت؛ در غیر آن، ادامه‌ی وضعیت فعلی و قربانی شدن همه‌روزه‌ی مردم ملکی، فاجعه‌ی بزرگ‌تری به همراه خواهد داشت. امیدوار استم این صلح بر خلاف تصور بعضی‌ها سبب قربانی شدن حقوق و دست‌آوردهای ما نشده و این جنگ نباید میراثی به نسل آینده باشد.
صبح کابل: آن طوری که اشاره داشتید، در روند گزینش تان به عنوان نماینده‌ی جوانان افغانستان، تمرکز تان روی مؤ‌لفه‌ی صلح بود و صلح‌خواهی از آرمان‌هایی است که برایش مبارزه می‌کنید؛ از شروع مسیر تان تا کنون چقدر به موفقیت خود را نزدیک می‌بینید؟
عایشه خرم: امروزه صلح، یکی از موضوعات خیلی مهم در افغانستان است. در این پروسه، داوران بیشتر به دنبال این بودند تا بدانند که مفکوره و دغدغه‌ی جوانان در مورد صلح چیست و چه پیشنهادهایی برای طرف‌های مذاکره‌کننده، از جانب جوانان خواهیم داد؛ این موضوع اصلی مورد بحث در همه‌ی دوره‌های مناظره بود.
صبح کابل: شما دیدارهایی هم با سران حکومت وحدت ملی در این روزها داشتید؛ به نظر شما چهرهای سیاسی کشور مان باور به تغییر دارند؟
عایشه خرم: در صورتی که جنگ خاتمه یابد و زنان به صورت طبیعی فرصت برای پیشرفت و آموزش پیدا کنند، مطمئن استم زنان نیز سهم فعال و گسترده در سیاست افغانستان یافته و جایگاه خود را به دست خواهند آورد.
صبح کابل: ایده‌آلی که برای پایان مأموریتت در سازمان ملل در نظر گرفته اید، چیست؟
عایشه خرم: ایده‌آلی که من در ذهن دارم، این است که صدای جوانان افغانستان را که بیشترین قربانیان این جنگ تحمیلی استند، به گوش جهانیان رسانده باشم و نقش کوچکی در برقراری صلح ایفا کنم. یک سال بعد منحیث یک فعال جوان امیدوار استم به شکل وسیع‌تر، فعال‌تر و مؤثرتر با هم‌نسلان و برای هم‌نسلان خود به جامعه و جوانان افغانستان مصدر خدمت بیشتر شوم.
صبح کابل: حالا که پایت را به جهانی بزرگ‌تر از افغانستان گذاشتی، می‌خواهم بدانم که کشورت افغانستان چه قدر برای جهان مهم است؟
عایشه خرم: اگرچه افغانستان فعلا در وضعیت دشورای قرار دارد؛ اما جهانیان متوجه اهمیت جیواستراتژیک این سرزمین استند و صلح در افغانستان ضامن صلح در منطقه خواهد بود. اگر چه ضرورت برای فهم و درک وضعیت واقعی افغانستان باید نزد جهانیان افزایش یابد تا این که راههای حل مناسب و مطابق وضعیت واقعی گرفته شود. مهمترین فکتور در این نقطه‌ی زمانی حساس، هم‌بستگی و اجماع ملی روی یک آینده‌ی مشترک و عزم راسخ در آوردن صلح به افغانستان است؛ در غیر آن با ادامه‌ی وضعیت کنونی و ناکام شدن پروسه‌ی صلح، افغانستان به ورطه‌ی جدیدی از تشنجات داخل شده و میدان رقابت و زورآزمایی قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد شد.
صبح کابل: باورت چیست؟ آیا جنگ افغانستان را پایانی هست؟
عایشه خرم: به این امید استم؛ برای این آرمان تلاش می‌کنم و برای تحقق این رؤیا مانند هر جوان افغان دیگر دعا می‌کنم.
