اشاره: کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان، به ۳۰۰ هزار رأی جنجالی که مورد منازعهی نامزدان انتخابات ریاستجمهوری است، در نتایج ابتدایی انتخابات ریاستجمهوری اعتبار داده است؛ اما پس از اعلام نتایج ابتدایی، بیشترین شکایتها در همین مورد در کمیسیون شکایتهای انتخاباتی به ثبت رسید.
در گفتوگویی با حبیبالرحمان ننگ، رییس دبیرخانهی کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان، از او در مورد دلیل معتبرشمردن این آرا و جنجالهای اخیر انتخاباتی پرسیده ایم. آقای ننگ ۳۰۰ هزار رأی را یک توطئهی انتخاباتی میداند و همچنان در مورد آرأی خارج از زمان میگوید که «رأی خارج از زمان معنا ندارد؛ چون زمان در روز انتخابات توسط ماشینها، قید نشده بود.»
صبح کابل: کمیسیون رسیدگی به شکایتهای انتخاباتی، کمیسیون انتخابات را به تأخیر در بازشماری بیشتر از ۵ هزار محل رأیدهیای متهم میکند که توسط دفترهای ولایتی این کمیسیون تأکید به بازشماری شده بود. چرا این محلها هنوز بازشماری نشده است؟
ننگ: هیچ مکتوب رسمی وجود ندارد که نشان دهد به این میزان محلهای رأیدهی که شما اشاره میکنید، به بازشماری رفته باشد. موضوع این است که در حال حاضر کمیسیون شکایتهای انتخاباتی در حال رسیدگی به شکایتهای استینافی است. پس از رسیدگی کامل به این شکایتها، تمام محلهای رأیدهیای که این کمیسیون برای بازشماری و تفتیش تصمیم بگیرد، کمیسیون مستقل انتخابات از لحاظ عملیاتی آمادگی عام و تام دارد؛ اما تا کنون تصمیمی در مورد بازشماری کدام محل رأیدهی برای ما فرستاده نشده است. ما یک کمیتهی تخنیکی در دفتر مرکزی داریم که هر سند و مکتوبی که از کمیسیون شکایتهای انتخاباتی برای ما فرستاده شود، به زودترین فرصت برای آنها پاسخ داده شود. ما پس از اعلام نتایج ابتدایی انتخابات، چه در دفترهای ولایتی ما و چه در مرکز، یک هماهنگی و همکاری نزدیک را با کمیسیون شکایتهای انتخاباتی داشته ایم؛ بنا بر این، ما منتظر تصمیم نهایی این کمیسیون استیم؛ بر اساس قانون ما مکلف استیم که فیصلههای آنها را تطبیق کنیم.
صبح کابل: اما کمیسیون رسیدگی به شکایتهای انتخاباتی میگوید که پس از بررسی شکایتها در ولایتها، آنها در مکتوبی، فهرستی از محلهای رأیدهیای که باید بازشماری شود را به شما فرستاده است.
ننگ: تنها در یک موردی که آنها پس از بررسیهای دفاتر ولایتی شان، فهرستی از محلهای رأیدهی را به کمیسیون انتخابات فرستاده بودند؛ ما آنها را در سیستم بررسی کردیم. دوباره آن را به شکل یک گزارش تفصیلی-تخنیکی به کمیسیون شکایتهای انتخاباتی فرستادیم که از میان این محلها، به چه تعداد از آنها به گونهی مشترک بازشماری شده و تکراری است و در چه تعداد آنها تفاوت وجود دارد و همچنان به صورت کل، وضعیت محلها را توضیح دادیم. پس ما دلیلهای خود را برای آنها مطرح کردیم؛ اما باز هم اگر میخواهند این مراکز بازشماری شود، فیصلهی آنان بر اساس قانون، نهایی است و ما آن را باید تطبیق کنیم.
صبح کابل: پس در فهرستی که توسط کمیسیون رسیدگی به شکایتهای انتخاباتی به شما فرستاده شده، مشخص نشده بود که به چه تعداد از محلهای رأیدهی بازشماری شود؟
ننگ: مشخص نیست که به چه تعداد است؛ چون فهرست محلهایی که به ما فرستاده شده بود، پس از این که در سیستم چک کردیم؛ در آن محلهای تکراری وجود داشت، محلهای بازشماری شده وجود داشت و همچنان محلهایی بود که شکایت بر تفاوت شده بود؛ اکثریت آن، همین موارد بود. باز هم بازشماری این محلها برمیگردد به تصمیم بورد کمیسیون شکایتهای انتخاباتی؛ به نظرم آنها نیز طرفدار این نیستند که محلهای بازشماری شده، برای بار چندم بازشماری شود.
صبح کابل: چشمانداز شما پس از بررسی فهرستی که توسط کمیسیون رسیدگی به شکایتهای انتخاباتی به شما فرستاده شده بود، چیست. به نظر شما چند محل رأیدهی در چند ولایت افغانستان به بازشماری میرود؟
ننگ: تا هنوز نمیتوانیم پیشبینی کنیم. وقتی که تمام تصامیم کمیسیون شکایتهای انتخاباتی نهایی و فیصلهها در مورد شکایتهای استینافی مشخص شود، آن وقت آنها مشخص خواهند گفت که به چه تعدادی از محلات و در کدام ولایات به بازشماری میرود؛ چون تنها بازشماری نیست؛ تفتیش و بررسی هم است که این موردها را آنها مشخص میکنند.
صبح کابل: در بخش معرفی کسانی که در تخلف و تخطیهای انتخاباتی دست داشته اند؛ شما فهرست ۱۲ هزارنفریای را به کمیسیون شکایتهای انتخاباتی فرستاده اید؛ اما این کمیسیون میگوید که شما تنها ۱۲ هزار نام برای آنها فرستاده اید؛ سندی که نشاندهندهی جرم آنها باشد، نفرستاده اید. به گفتهی آنها، در این فهرست نام افرادی است که کارمند یکروزه و روزمزد کمیسیون انتخابات بوده اند.
ننگ: در این مورد یک تفاهم شفاهی میان کمیسیون انتخابات و شکایات صورت گرفت. در همان روزی که تفاهم صورت گرفت، یکی از کمیشنران کمیسیون انتخابات به رسانهها نیز اعلام کرد که این فهرست توسط کمیسیون انتخابات باید به دفاتر ولایتی آنها فرستاد شود. بر اساس همان تفاهم ما به دفترهای ولایتی خود مکتوبی صادر کردیم و گفتیم که فهرست تمام کسانی را که در روز انتخابات تخطی و تخلف کرده باشند، به دفترهای ولایتی کمیسیون شکایتهای انتخاباتی معرفی کنند. ما این فهرست را با مشخصاتی؛ اسم، ولد، محل، مرکز، مسؤولیت و شمارهی تماس آنها به کمیسیون شکایتهای انتخاباتی فرستادیم. در صورتی که در مشخصات این افراد مشکلی باشد، کمیسیون شکایتهای انتخاباتی میتواند از کمیسیون انتخابات کمک بخواهد؛ در غیر آن وظیفهی ما نیست که این افراد را دست بسته تحویل آنها کنیم.
همهی کارمندانی که معرفی شده، کارمند یکروزه نبوده اند. کارمندان انتخابات ما برای چهار روز، برای شش روز، ۱۲ روز و دوماه استخدام شده بودند؛ ما در این مورد رهنمود و طرزالعمل داریم؛ اما مهم نیست که یک کارمند یک ساعت کار کرده باشد و یا یک روز؛ مهم این است که تخطی انجام داده است.
صبح کابل: در میان فهرست افرادی که به اتهام تخطی و تخلفهای انتخاباتی به کمیسیون رسیدگی به شکایتهای انتخاباتی فرستاده شده، آیا اسم کدام کارمند دایمی کمیسیون انتخابات شامل است؟
ننگ: ممکن باشد؛ اما چون فهرست در سطح ولایات فرستاده شده، ما در مرکز آن را بیشتر تجزیه و تحلیل نکرده ایم.
صبح کابل: شرکت درملوک بعد از برگزاری انتخابات، اعلام کرد که بیشتر از ۱۱۰ هزار و ۱۲ رأی، خارج از زمان ثبت شده است؛ اما کمیسیون انتخابات به این آرا، اعتبار داد، به چه منطقی؟
ننگ: این آمار ۱۰۲ هزار و ۱۲ رأی بود. کمیسیون انتخابات در فیصلهنامهای، منطق خود را در این مورد گفته است؛ اما دو مورد را اینجا یادآوری میکنم؛ نخست این که این آرا، ژورنال داشت، ناظر امضا کرده بود، گزارش مسؤولان امنیتی وجود داشت و همچنان روز انتخابات هیچ نوع شکایتی علیه تمام این مراکز که گفته میشود خارج از زمان ثبت شده، درج نشده است. دوم شرکت درملوک از همان ابتدا در یک جلسهی مشترکی که با احزاب داشتیم، اعلام کرد که ضمانت قید زمان را به عهده نمیگیرد؛ چون وقت کم بود، اپلیکیشن نهایی شده بود و برای قید زمان حداقل ۲۱ روز وقت نیاز بود. شرکت درملوک رسما نامه روان کرده بود که آنها ضمانت زمان را کرده نمیتوانند. در نتایج ابتدایی انتخابات که به کمیسیون شکایتهای انتخاباتی فرستاده شده، این نامه نیز ضمیمه شده است.
در تفاهمی که میان سه جناح؛ کمیسیون انتخابات، شرکت درملوک و احزاب صورت گرفت، فیصله به همین شد که باید به نامزدان انتخاباتی یوزر یا حساب داده شود که جدول نتایجی که از محل به کمیسیون میآید به نامزد انتخاباتی نیز بیاید. پس قید زمان هیچ وجود نداشت و ساعت قید نشده بود. پس این رأیها کاملا از اعتبار برخوردار بود. تاریخ برخی ماشینها چنان ناتنظیم بود که استعمال برخی رأیها را در سال ۲۰۱۷ به ثبت رسانده بود. همچنان ساعت ماشینها با کشیدن بطری آنها نیز ناتنظیم و پس و پیش شده بود. پس وقتی که روی زمان ثبت رأیها، اعتباری وجود نداشت، ما به نشانههای دیگری مثل ژورنالها، امضای ناظر و گزارش مسؤولان امنیتی اتکا کردیم و آنها را معتبر شمردیم.
صبح کابل: آقای ننگ، در مورد تمام این ۳۰۰ هزار رأی جنجالی اگر صحبت کنیم؛ دلیل شما برای اعتبار دادن به این رأیها چه بود؟
ننگ: ما ۳۰۰ هزار رأی را نمیشناسیم. من به صفت کسی که کارهای اجرأیی را انجام میدهم، پرسشم این است که این ۳۰۰ رأی را از کجا پوره میکنید. اگر ۱۳۷ هزار رأی و ۱۰۲ هزار ۱۲ رأی باشد، که مجموع آن ۲۳۹ هزار رأی میشود. پس ۶۱ هزار رأی دیگر کجاست. در اصل این ۳۰۰ هزار رأی یک پروپاگند انتخاباتی است؛ به این معنا که برخی نامزدان انتخاباتی میخواهند ذهنیت مردم را تغییر دهند؛ اما انتخابات امسال یکی از بهترین انتخاباتها در میان چهار انتخابات ریاستجمهوری در افغانستان بود. در این انتخابات کسی جرأت بالا و پایین کردن یک رأی را نداشت. یک برگهی رأی نیز بدون معلومات بایومتریک برای کمیسیون مستقل انتخابات قابل پذیرش و اعتبار نبوده است.
صبح کابل: شما به عنوان رییس دبیرخانهی کمیسیون مستقل انتخابات، بیشتر از همه، به مسائل فنی انتخابات ششم میزان آشنا استید. فکر میکنید که ما از دل این انتخابات زعیمی داشته باشیم و یا نه این انتخابات نیز مثل انتخابات ۱۳۹۳ به دور دوم میرود؟
ننگ: ببینیم که کمیسیون شکایتهای انتخاباتی، قضایا را مطابق به طرزالعمل بررسی میکنند یا خیر. از دید ما انتخابات ششم میزان برنده و بازنده داشت؛ اما منتظر تصامیم کمیسیون شکایتهای انتخاباتی استیم؛ چون آنها نسبت به کمیسیون انتخابات، دست شان بیشتر به طرزالعملها باز است.
صبح کابل: آقای ننگ برخورد یکی از کمیشنران کمیسیون انتخابات با یکی از همکاران دیگر شما در بخش تکنالوژی، جنجالآفرین شد. تا جایی که یوناما نیز در این مورد ابراز نگرانی کرد. این پرونده به کجا رسید؟
ننگ: موضوع طوری بود که آقای مولانا عبدالله، یکی از کمیشنران کمیسیون انتخابات، از این کارمند تکنالوژی، معلومات یا چیزی خواسته بود؛ اما این کارمند گفته بود که سلسله مراتب مشخص است، و او به آمر خود پاسخگو است. که بعدا شما شاهد بودید که این برخورد رخ داده بود. برخوردی که صورت گرفته بود، همکاران بینالمللی ما، از جمله کارمندان یوناما و دو کمیشنر بینالمللی آنجا حضور داشتند. چون جامعهی بینالمللی یکی از شریکهای انتخاباتی است، آنها تحمل نتوانستند که در این مورد واکنشی نشان ندهند. نه تنها ملل متحد، ما نیز در داخل دارالانشای کمیسیون انتخابات، در این مورد نگرانی خود را داشتیم.
صبح کابل: این پرونده در حال حاضر بسته شده است؟
ننگ: ما در این مورد یک جلسهی اضطراری گرفتیم و کارمند بخش تکنالوژی در همان موقع استعفای خود را برای ما آورد؛ اما استعفایش را قبول نکردیم. ناوقت شب، کمیشنران، رییس کمیسیون انتخابات و معاون کمیسیون در دارالانشا آمدند و از او معذرتخواهی کردند و در ضمن تأکید کردند که این مسأله را پیگیری میکنند. همزمان به ملل متحد نیز نامهای فرستادند و گفتند که این موضع پیگیری میشود. ما از این موضوع چشمپوشی نمیتوانیم؛ چون به شمول ما، همه شاهد بودند و این برخورد یک برخورد اصولی نبود. ببینیم که کمیسیون شکایتهای انتخاباتی مطابق به همان نامهای که به سازمان ملل متحد روان کرده بود، در آن مورد چه تصمیمی خواهد گرفت.
صبح کابل: هواداران برخی از نامزدان انتخاباتی از دخالت یوناما در انتخابات و حتا طرفداری از یک نامزد خاص، سخن گفتند. این حرفها چقدر واقعیت دارد؟
ننگ: به هیچ وجه. به هیچ وجه ما تا کنون حتا چنین چیزی را به عنوان کسی که در بخش تخنیکی انتخابات کار میکنم، حس نکردهام. جامعهی بینالمللی در بخش تخنیکی نه کدام فرمایشی داده و نه کدام هدایتی. تنها ما از آنها مشوره گرفته ایم.
صبح کابل: آقای ننگ آیا شناسنامهی یکی از کمیشنران کمیسیون انتخابات، جعلی است؟
ننگ: این وظیفهی کمیسیون مستقل انتخابات نیست که در این مورد موضعگیری کند؛ اما این را میتوانم بگویم که ادارهی محترم احصائیه، تذکرهی کمیشنر ما را تأیید کرده است که در کدام سال تذکره گرفته و چندساله است؟
صبح کابل: کمیسیون رسیدگی به شکایتهای انتخاباتی گفته است که قرار است فردا یا پس فردا نتیجهی شکایتهای استینافی را اعلام کند؛ به گفتهی آنها ممکن شمار زیادی از محلهای رأیدهی در ولایتهای مختلف به بازشماری برود. این بازشماری چقدر وقت را در بر خواهد گرفت و آیا کمیسیون انتخابات برای این کار، آمادگی عملیاتی دارد؟
ننگ: ببینیم که تطبیق فیصلههای کمیسیون شکایتهای انتخاباتی به سطح مرکز است یا به سطح ولایات. اگر در سطح ولایات باشد که طبعا وقتگیر خواهد بود.
صبح کابل: پس انتظار مردم افغانستان به خاطر اعلام نتایج نهایی انتخابات ریاستجمهوری، چه وقت به پایان خواهد رسید؟
ننگ: نهایت ۱۵ روز تا یک ماه دیگر. اگر تطبیق فیصلههای کمیسیون شکایتهای انتخاباتی در سطح کابل باشد، ۵ روز را در بر خواهد گرفت؛ اما اگر در سطح ولایات باشد، با در نظرگرفتن شرأیط آبوهوای کنونی، ۱۵ روز تا یک ماه دیگر وقت خواهد گرفت که این فیصلهها تطبیق و نتایج نهایی انتخابات اعلام شود.