بر اساس فیصله‌ی وزارت تحصیلات عالی طالبان، قرار است امروز شنبه -۷ حوت-، دانشگاه‌های دولتی در مناطق سردسیر پس از یک وقفه‌ی طولانی چند ماهه بازگشایی شود.
پس از سقوط دولت پیشین به دست طالبان، این نخستین‌باری است که دانشجویان در سراسر افغانستان می‌توانند به دانشگاه‌ها بروند. دانشگاه کابل، به عنوان بزرگ‌ترین دانشگاه افغانستان نیز قرار است امروز به روی دانشجویان باز شود.
بازشدن دانشگاه‌های دولتی، همراه با خوش‌بینی‌ها، نگرانی‌هایی را نیز به بار آورده است. طالبان در روزهای پسین، با نشر اطلاعیه‌های مختلف، اعلام کردند که دانشجویان به ویژه دانشجویان دانشگاه کابل باید برای حضور در صنف‌های درسی یک سری «دستورالعمل‌ها» را مراعات کنند.
در این دستورالعمل‌ها، مواردی ذکر شده که به نحوی دانشجویان دانشگاه کابل را شوکه کرده است. در یکی از اطلاعیه‌های دانشگاه کابل، چنین آمده است: «دختران ملبس با حجاب اسلامی باشند. در داخل دانشگاه از اختلاط محصلین ذکور و اناث جلوگیری می‌شود. آرایش ممنوع است و آوردن موبایل که قابلیت عکس‌گرفتن را داشته باشد، برای طبقه اناث ممنوع است.»
حتا در اطلاعیه‌ها آمده است که استادان دانشگاه کابل نمی‌توانند با دانشجوی دختر به گونه‌ی تنهایی در دیپارتمنت یا دفتر کاری‌اش دیدار کند. این در حالی است که دانشگاه کابل یکی از معیاری‌ترین دانشگاه‌ها در افغانستان و حتا به سطح منطقه دانسته می‌شود.
قواعد وزارت تحصیلات عالی طالبان برای دانشجویان دانشگاه کابل.
در حالی که پیش از این، دانشجویان پسر و دختر در دانشگاه‌های افغانستان به گونه‌ی مشترک در صنف‌های درسی حضور داشتند؛ اما بر اساس اطلاعیه‌ای که از سوی وزارت تحصیلات عالی نشر شده، صنف‌های درسی دانشجویان پسر و دختر به گونه‌ی جداگانه تنظیم شده است؛ چنان‌چه دانشجویان دختر پیش از چاشت و دانشجویان پسر پس از چاشت باید به دانشگاه حاضر شوند.
در این میان اما؛ اجازه‌نداشتن دانشجویان دختر برای آوردن تلفن همراه بسیار واکنش‌برانگیز شده است. به گفته‌ی دانشجویان، در عصری که همه‌ی دنیا با استفاده از تکنالوژی کارهای شان را پیش می‌برند؛ اجازه‌ندادن تلفن طرحی «احمقانه» است و با واقعیت‌های جامعه‌ی امروزی هیچ هم‌خوانی ندارد.
هرچند پیش از این گفته می‌شد که محدودیت نیاوردن تلفن تنها برای دانشجویان دانشکده‌ی ژورنالیزم دانشگاه کابل است؛ اما در آخرین اطلاعیه که به دست روزنامه‌ی صبح کابل قرار گرفته، این دستور برای همه‌ی دانشجویان دختر قابل تطبیق است.
دانشجویان دانشگاه کابل، می‌گویند که وزارت تحصیلات عالی طالبان به جای وضع چنین محدودیت‌های «شرم‌آور»، دانشگاه‌ها را به روی دانشجویان بسته کنند؛ زیرا وضع چنین محدودیت‌های «قرون وسطایی» در حقیقت توهین به شعور دانشجویان قرن بیست‌ویکم است؛ دانشجویانی که در عصر اطلاعات و فناوری زاده شده و باید مطابق به آن، پرورش یابند. به گفته‌ی آن‌ها، چگونه ممکن است با رویکرد به شدت افراطی، نسل امروز را برای آینده‌ی آماده کرد؟
ترانه عزیزی، از دانشجویان دانشکده‌ی ژورنالیزم دانشگاه کابل است. به گفته‌ی او، در ماه‌های اخیر دانشجویان به دلیل‌های چون کرونا و سقوط دولت پیشین، از صنف‌های درسی دور نگه داشته شده اند؛ اما اکنون که دانشجویان با شروع درس‌های حضوری امید تازه‌ای گرفته اند؛ طالبان با چنین محدودیت‌هایی همه‌ی اهداف آن‌ها را با خاک یک‌سان می‌کنند.
او می‌گوید: «من به عنوان دانشجوی دانشکده ژورنالیزم نگرانی‌های زیادی دارم. وقتی که همه سر و کارش با فناوری است؛ چطور می‌آیند و ما را از داشتن اسمارت فون منع می‌کنند. نمی‌دانم استدلال شان از این طرح چیست؟.»
رحمان احمدی، دیگر دانشجوی دانشگاه کابل است؛ به باور او طرحی وزارت تحصیلات عالی برای نیاوردن تلفن همراه بسیار احمقانه و دور از منطق است؛ زیرا در عصر حاضر همه‌ی دانشگاه‌های دنیا با تکنالوژیهای پیشرفته مجهز استند؛ اما طالبان هنوز به داشتن تلفن گیر می‌دهند. «امیدوارم که طالبان در مورد این طرح احمقانه بیشتر فکر کنند.»
شماری از دانشجویان دانشگاه کابل، تأکید می‌کنند که اگر قرار است چنین طرحی را عملی کنند، بهتر است که دانشگاه کابل و به ویژه دانشکده ژورنالیزم بسته شود. حسیب‌الله افرا، از دیگر دانشجویان دانشگاه کابل، می‌گوید که دانشجویان برای تهیه مواد آموزشی به تلفن همراه و انترنت نیاز دارند. او که خبرنگاری می‌خواند، می‌گوید: «به نظرم اگر تلفن را اجازه ندهند، کل چیز کاملا بی‌معنا می‌شود. هر کسی نیاز به انترنت دارد. اگر تلفن قطع باشد؛ شاید دانشجویان محدودی بتوانند به کتاب خانه بروند. اگر این طور باشد که تلفن را نمانند؛ دانشگاه رفتن ما هم بی‌معنا می‌شود. باز در رشته ما خو تلفن و کمره صد در صد نیاز است؛ اگر این طوری باشد، باید رشته ما را بسته کنند.»
تقسیم‌بندی زمان درسی و نگرانی‌ها از نبود استادان کافی
یکی از مواردی که در طرح جدید وزارت تحصیلات عالی آمده، نوبت صنف‌های دانشجویان پسر و دختر است. بر اساس این طرح، نوبت درسی دانشجویان دختر از ساعت ۸:۰۰ صبح آغاز می‌شود و ۱۱:۱۵ ختم می‌شود. آغاز زمان درسی دانشجویان پسر نیز از ۱۲:۱۵ تا ۳:۴۰ عصر تنظیم شده است.
وزارت تحصیلات عالی.
با این حال، دانشجویان می‌گویند که در گذشته با وجود یک‌جا بودن صنف‌های درسی، استادان کافی برای تدریس وجود نداشت؛ اما اکنون که طالبان، زمان صنف‌ها را میان دختران و پسران تقسیم‌بندی کرده، نگران استند که استادان چگونه به درس‌ها رسیدگی کنند.
در گفت‌وگو با دانشجویان دانشگاه کابل، به ویژه دانشکده‌ی ژورنالیزم؛ دریافتیم که اکثر استادان این دانشکده پس از سقوط کابل به دست طالبان، کشور را ترک کرده اند. شمسیه، از دانشجویان این دانشکده، گفت که از مجموع استادان دانشکده ژوزنالیزم، تنها یک استاد باقی مانده است و دیگران به کشورهای امریکا و جرمنی پناهنده شدند.
هرچند وزارت تحصیلات عالی طالبان، آماری از شماری استادانی که کشور را ترک کرده، به ما ارایه نمی‌کند؛ اما چندی پیش بی‌بی‌سی، گزارشی را نشر کرد که از زمانی کنترل طالبان بر افغانستان، ۲۲۹ استاد از سه دانشگاه بزرگ کابل، هرات و بلخ از کشور خارج شده اند.
بر اساس این گزارش، شمار استادانی که از دانشگاه کابل انصراف داده اند به ۱۱۲ نفر می‌رسد. اکثر این استادان نیز درجههای دانشگاهی کارشناسی ارشد یا دکترا را داشته اند.
همین‌گونه، یک منبع در دانشگاه کابل، به روزنامه‌ی صبح کابل گفت؛ با وجودی که وزارت تحصیلات عالی، در هفته‌های اخیر بست‌های استادی در دانشگاه کابل را به اعلان گذاشتند؛ اما هیچ کسی حاضر نمی‌شود که به امتحان بیاید.
این منبع، گفت که وزارت تحصیلات عالی برای پرشدن بست‌های شان، حتا گفته اند کسانی که لیسانس باشند نیز، می‌توانند به عنوان استاد استخدام شوند. استخدام استادان به سویه‌ی لیسانس، باعث نگرانی بیشتر دانشجویان نیز شده است. به گفته‌ی آن‌ها، استادی که خود لیسانس داشته باشد؛ چگونه می‌تواند دوباره لیسانس را درس بدهد.
در صفحه‌ی فیسبوک وزارت تحصیلات عالی که مراجعه کنیم، می‌بینیم که این وزارت هر روز بست‌های استادی را به اعلام می‌گذارد و گه‌گاهی مهلت ثبت نام را تمدید می‌کند.
این وزارت اخیرا از استادان دانشگاه‌های کشور، خواسته است که دوباره به کشور برگردند و به آن‌ها، اطمینان داده شده است که همه‌ی امتیازات معنوی و اقتصادی شان را پرداخت می‌کنند.
در روزهای گذشته بارها تلاش کردیم که دیدگاه وزارت تحصیلات عالی را در این مورد داشته باشیم؛ اما هیچ یک از مسؤولان حاضر به پاسخ‌دهی نشد. حتا به استادان دانشگاه، دستور داده شده که در این موارد با رسانه‌ها مصاحبه نکنند.
در کنار چالش‌های دیگر، بحث حجاب اجباری و پوشیدن لباس سیاه به عنوان مهم‌ترین چالش باقی مانده است. دانشجویان می‌گویند که طالبان حتا حق انتخاب رنگ لباس را نیز از آن‌ها گرفته است.
ترانه، می‌گوید که فرق یک دانش‌جو با یک دانش‌آموز چه است که آن‌ها لباس سیاه می‌پوشند و دانشجویان نیز باید لباس سیاه بپوشند. «تمام دغدغه دانشجویان این است که روز شنبه چه بپوشند. با کدام پوشش به طرف دانشگاه برویم. اگر با همان لباس سابق برویم، نشود که به دانشگاه نماند.»
به گفته‌ی دانشجویان، طالبان حتا به پسران نیز توصیه کرده اند که لباس افغانی و سر و صورت اسلامی به دانشگاه بیایند. رحمان، می‌گوید: «طالبان گفتند که با سرو وضع اسلامی و پراهن‌تنبان بیایند. ما یک کشور اسلامی استیم و همه‌ی ما با ارزش‌های اسلامی آراسته استیم. محیط دانشگاه یک محیط اکادمیک است و نمیشه با لباس محلی رفت.»
هم‌چنان بسیاری از دانشجویان به دلیل تقسیم‌بندی نوبت درسی میان دختران و پسران، نگران استند که نتوانند از کتاب‌خانه‌ی دانشگاه کابل و از محیط این دانشگاه استفاده کنند. سرکوب روحیه دانشجویان با وضع محدودیت‌ها، سبب شده که بسیاری از دانشجویان دیگر نخواهند به درس‌های شان ادامه دهند. ترانه، گفت: «زیاد دوستایم می‌گویند که در حکومت طالبان درس‌خواندن چه فایده دارد. اینا به زنان اجازه‌ی کار را نمی‌دهند. بسیاری از هم‌صنفی‌ها و دوستانم دانشگاه را ترک کردند.»
