اکادمی علوم افغانستان که بالاترین مرجع تحقیقات علمی کشور است، هم‌واره مورد انتقاد جامعه‌ی علمی و فرهنگی واقع شده است. این انتقاد‌ها از ضعف کارمندان این اداره گرفته تا بیرون‌دادن بعضی آثاری که ارزش علمی ندارند و حتا روش علمی در آن‌ها به کار گرفته نشده، شامل می‌شود؛ اما در یکی از موارد، ۲۱ نفر از نامزدان برنده‌ی امتحانات این مرکز از استخدام‌نشدن شان شکایت دارند.
ریاست اکادمی علوم که در ماه سنبله سال ۱۳۹۷ بست‌های خالی خود را در ۱۴ رشته‌ی مختلف به اعلام گذاشته بود، در ماه حمل سال ۱۳۹۸ امتحانی برگزار کرد که در آن، ۲۱ نفر از میان اشتراک‌کننده‌ها برنده اعلام شدند. این ۲۱نفر که تعدادی از آن‌ها وظیفه هم داشتند، وظایف خود را ترک کرده و روند استخدام شان را نهایی می‌کنند؛ اما در زمانی که آن‌ها باید رسما به کار شان آغاز می‌کردند، روند استخدام آن‌ها که بر اساس نیاز‌های این ریاست به اعلام رفته بود، از یک هفته تا ده روز به تعویق می‌افتد.
قابل یادآوری است که ریاست اکادمی علوم با حفظ روند سالم امتحانات، زمان‌بندی مشخصی برای این امتحان به کاندیدان علاقه‌مند به این بست‌ها نداده بود. با این حال اما محمد نذیر حیران، معاون مالی و اداری اکادمی علوم، به روزنامه صبح کابل می‌گوید که اداره‌ی اکادمی علوم در چنین مواردی حتما تقسیم‌اوقات زمان‌بندی روند برگزاری امتحانات را آماده می‌کند و قسمتی از آن را با علاقه‌مندان این بست‌ها نیز شریک می‌کند.
یکی از کامیابان این ۲۱ بست که نمی‌خواهد نامش در گزارش ذکر شود، می‌گوید که با گذراندن همه مراحل سالم امتحان شان، هیچ تقسیم‌اوقات مشخصی از طرف ریاست اکادمی علوم با آن‌ها در میان گذاشته نشده است.
تعویق یک هفته-ده روز روند استخدام ۲۱ نامزدی که به تمام و کمال نظر به شرایط اکادمی علوم، واجد استخدام استند، چندین بار تمدید می‌شود؛ تا جایی که پس از حدود یک‌ونیم سال، هنوز آن‌ها استخدام نشده اند. طی این یک‌ونیم سال، هر باری که این ۲۱نفر به ریاست اکادمی علوم مراجعه می‌کنند، از طرف این اداره اطمینان داده می‌شود که آن‌ها به زودترین فرصت ممکن استخدام خواهند شد. به این صورت، با هر بار مراجعه‌ی آن‌ها، استخدام شان یک هفته تا ده روز به تعویق می‌افتد؛ اما زمانی که مدیریت منابع بشری اکادمی علوم به نامزدان برنده می‌گوید که استخدام شان مشکل قانونی دارد، آن‌ها نگران سرنوشت شان می‌شوند.
با این حال در قانون اکادمی علوم جمهوری اسلامی افغانستان، که در ۳۰ حمل ۱۳۹۵ در شماره‌ی ۱۲۵۷ جریده‌ی رسمی نشر شده است، در رابطه به نحوه‌ی رسیدگی به این موضوع، راه حلی پیشنهاد نشده است.
ریاست اکادمی علوم، در سال ۱۳۹۶ کارمندان جدیدی جذب و استخدام می‌کند؛ اما در دوره‌ی بعد که ۲۱ نفر واجد شرایط جذب تشخیص داده می‌شوند، بنا بر همان خلای قانونی، استخدام آن‌ها منوط به حل‌شدن مشکل قانونی و یا حکم ریس‌جمهور می‌شود.
یکی از همین ۲۱ نفر، می‌گوید که به خاطر حل این مشکل بارها با کمک ریاست اکادمی علوم و بدون کمک آن‌ها به ولسی جرگه مراجعه کرده و یک بار به خاطر غیرحاضری تعدادی از وکیل‌ها و کامل‌نبودن نصاب برای تصویب این قانون و قوانین دیگری هم‌راه با آن، تصویب نشد و در دفعات بعد توجه خاصی به مشکل آن‌ها در ولسی جرگه نشده است. او اضافه می‌کند که آخرین باری که چند نفر به نمایندگی از ۲۱نفر در آن‌جا رفته بودیم؛ با آن‌که قبلا هماهنگی کرده بودیم؛ اما نه تنها مشکل ما رفع نشد؛ بلکه با تحقیر و توهین روبه‌رو شدیم. وکلا هیچ توجهی به ما نمی‌کردند؛ تنها در بین شان می‌خندیدند و از هم‌دیگر می‌پرسیدند، ویزای کجا را گرفته و در رخصتی برای تفریح به کجا خواهند رفت.
این ۲۱ نفر نه تنها از استخدام‌نشدن شان شکایت دارند؛ بلکه مطابق به گفته‌ی تعدادی از آن‌ها که با روزنامه صبح کابل گفت‌وگو کرده اند، کم‌کاری و سهل‌انگاری ادارات دولتی باعث ازدست‌دادن چانس‌های وظیفه‌ای و تحصیلی شان شده است. در فهرستی که این ۲۱ تن که آن‌ها در اختیار ما قرار داده است، ۱۵ نفر از میان شان، به خاطر سپری‌شدن بیش‌تر از ۹۵درصد پروسه‌ی استخدام شان، وظایف قبلی خود را ترک کرده، از رفتن به بورس‌های تحصیلی که برنده شده بودند، منصرف شده و یا با آن که موقعیت‌های کاری دیگری برای شان مهیا شده است، به همه‌ی آن‌ها نه گفته و منتظر استخدام در اکادمی علوم مانده اند.
این ۲۱ جوان، برای حل مشکل شان به ولسی‌جرگه، وزارت عدلیه، معاونیت دوم ریاستجمهوری، ریاست دفتر معاونیت اول و اداره‌ی امور ریاستجمهوری مراجعه کرده اند؛ اما هنوز مشکل شان پابرجا است. در آخرین باری که آن‌ها به ریاست اکادمی علوم مراجعه کردند، دکتر عبدالظاهر شکیب، ریس این مرکز به آن‌ها گفته است که پس از تطبیق طرح اصلاحات اکادمی علوم که رییس‌جمهور دستور آن را داده بود، مشکل آن‌ها حل خواهد شد؛ اما یکی از همین ۲۱نفر می‌گوید که مشکل این است که وقتی از ریاست دفتر اکادمی علوم و معنیت اداری این مرکز، در مورد چگونگی طرح می‌پرسند؛ به آن‌ها گفته می‌شود؛ این طرح هیچ ربطی به کار شان ندارد. پس از آن، آن‌ها یک بار دیگر نیز به این ریاست مراجعه می‌کنند؛ اما نمی‌توانند آقای شکیب را ببینند.
نظیر حیران، می‌گوید که ما بر اساس برآوردی که پیش خود داشتیم، این امتحان را برگزار کردیم و امیدوار بودیم، این مشکل حل شود؛ اما متاسفانه تا هنوز حل نشده است. وقتی مشکل این‌ها در ولسی‌جرگه حل نشد، ما طی مکتوبی از ریس‌جمهور برای روشن‌شدن سرنوشت آن‌ها مشوره خواستیم. این زمانی بود که ریس‌جمهور به معاونیت دوم، محمد سرور دانش هدایت داده بود تا در این اداره اصلاحات بیاورد. به همین منظور ریس‌جمهور طی حکمی روند استخدام این ۲۱ نفر و تعدادی از کاندید‌های دیگر را به حال تعلیق نگه داشت. او اضافه می‌کند که استخدام این افراد در ریاست اکادمی علوم، نیاز مهم است و یکی از برنده‌ها در بخشی که خود او کار می‌کند؛ بخش علوم زمین باید استخدام شود. به گفته‌ی او دو-سه نفر از بخش علوم زمین در زمانی که این کاندیدان باید استخدام می‌شدند، تقاعد کردند که با این‌حال «این مرکز کاملا خالی شده… و با رفع‌شدن این مشکل قانونی، این جوانان باید صددرصد جذب شوند.»
این ۲۱ نفر نه تنها از استخدام‌نشدن شان شکایت دارند؛ بلکه مطابق به گفته‌ی تعدادی از آن‌ها که با روزنامه صبح کابل گفت‌وگو کرده اند، کم‌کاری و سهل‌انگاری ادارات دولتی باعث ازدست‌دادن چانس‌های وظیفه‌ای و تحصیلی شان شده است. در فهرستی که این ۲۱ تن که آن‌ها در اختیار ما قرار داده است، ۱۵ نفر از میان شان، به خاطر سپری‌شدن بیش‌تر از ۹۵درصد پروسه‌ی استخدام شان، وظایف قبلی خود را ترک کرده، از رفتن به بورس‌های تحصیلی که برنده شده بودند، منصرف شده و یا با آن که موقعیت‌های کاری دیگری برای شان مهیا شده است، به همه‌ی آن‌ها نه گفته و منتظر استخدام در اکادمی علوم مانده اند. یکی از آن‌ها می‌گوید: «تعدادی از ما، حتا کارت جواز کار را هم گرفته؛ یعنی بر اساس کارت جواز کار (کسی) نمی‌تواند در اداره‌ی دیگر آپلای کند (درخواست کار بدهد).»
عبدالواحد فرزه‌یی، عضو اتحادیه‌ی حقوق‌دانان افغانستان، در زمینه‌ی جبران خسارت می‌گوید که زمانی شخص مستحق جبران خسارت می‌شود که به اثر کم‌کاری، کند‌کاری، سهل‌انگاری و یا غفلت خسارت ببیند و اگر شخص هنوز استخدام نشده، قرارداد کاری بین شخص و اداره امضا نشده باشد و شخص منحیث کارمند یک اداره معرفی نشده باشد، اداره مکلف به جبران خسارت نیست. در یک صورت می‌شود که خسارت از جانب فرد مشخصی وارد شده و او مقصر باشد.
یکی از جوانانی که با مشکل استخدام شان در اداره‌ی اکادمی علوم مواجه استند، تعلیق روند استخدام شان را از سوی رییس‌جمهور غنی را و خلاف وعده‌هایش در حمایت از جوانان می‌گوید.
این جمع ۲۱نفری پس از نزدیک به یک‌ونیم سال تلاش وقتی می‌بینند کوشش‌های شان به جایی نمی‌رسد، در ۷ عقرب امسال(۱۳۹۹) کنفرانس مطبوعاتی اعتراضی می‌گیرند. در این کنفرانس، آن‌ها از دولت خواستار روشن‌شدن سرنوشت شان و رسیدن به حقوق شان شده اند.
خواستم در این زمینه نظر ریاستجمهوری را داشته باشم؛ اما با تماس‌های پی‌همی که داشتم، موفق به این کار نشدم.
یکی از این ۲۱نفر، می‌گوید: استخدام‌نشدن ما در اکادمی علوم و ازدست‌دادن وظایف قبلی ما، حتا روی خانواده‌های ما تاثیر بد روانی و اجتماعی گذاشته است. احساس می‌کنم که جایگاه اجتماعی ام در میان دوستان و آشنایانم شدیدا آسیب دیده است.
این جوانان که بعد از حکم ریس‌جمهور، بیش از هفت ماه دیگر را نیز انتظار کشیده اند تا وارد اکادمی علوم شوند؛ اما هنوز روشن نشده است که آیا در این اداره استخدام خواهند شد یا خیر.
