خشم جنگ و طبیعت بر عروس افغانستان؛ در نورستان چه می‌گذرد؟

روح‌الله طاهری
خشم جنگ و طبیعت بر عروس افغانستان؛ در نورستان چه می‌گذرد؟

در روزهای پسین، جنگ و سرازیرشدن سیلاب، دمار از روزگار باشندگان نورستان درآورده است؛ نورستانی که با داشتن منظره‌های بکر و زیبایش، عروس ولایت‌های افغانستان یاد می‌شود، هفته‌ی گذشته، افزون بر تاخت‌وتاز جنگ‌جویان طالب، شاهد خشم سیلاب نیز بوده است.

بر پایه‌ی گفته‌های منابع محلی، چهارشنبه -۶ اسد-، سیلاب هولناکی، روستای مهردیش ولسوالی کامدیش نورستان را بلعید و خانه‌ها و زمین‌های زراعتی زیادی را با خود برد. تخریب ۱۲۰۰ جریب زمین کشاورزی و ۱۷۳ خانه‌ی رهایشی، رد پای این سیلاب است که در جغرافیای کامدیش به یادگار مانده است.

رازمحمد، باشنده‌ی کامدیش، می‌گوید که شام چهارشنبه، سیلابی، روستانشینان مهردیش را غافل‌گیر کرد؛ طوری که مردم نتوانستند، جان‌های ‌شان را نجات دهند. «یک قریه بود، قریه را به کلی سیل برد.»

بر بنیاد آمار سره‌میاشت، تا اکنون، جسد ۱۱۳ نفر از میان لای‌وگل بیرون آورده شده و شماری زیر آورده‌های سیلاب، ناپدیده شده. «در این سیلاب، ۱۳۲ نفر کشته، ۳۴ نفر زخمی، ۱۷۳ خانه، یک باب مسجد، ۱۴ باب آسیاب، یک پول عمومی، هفت پل‌چک، یک رستورانت محلی، ۴ داینموی برق، ۱۳ دکان، ۴ عراده موتر و دو عراده اسکواتور تخریب شده است.» هم‌چنان سیستم آب آشامیدنی و ۳۲۰۰ نهال مثمر از بین رفته است. منابع محلی، می‌افزاید که شمار ناپدیدشده‌ها به ۱۰۰ نفر می‌رسد.

طالبان مانع کمک‌رسانی

یک هفته از جاری‌شدن سیلاب در ولسوالی کامدیش می‌گذرد؛ اما، هنوز کمک‌های بشردوستانه برای آسیب‌دیدگان نرسیده است. تنها مؤسسه‌های خیریه، برای بررسی رویداد، به محل رفته اند.

احمدتمیم عظیمی، سخن‌گوی وزارت دولت در امور رسیدگی به حوادث، می‌گوید که محل در کنترل جنگ‌جویان طالب قرار دارد و آن‌ها، اجازه نمی‌دهند که هیئت این وزارت، برای رسیدگی به آسیب‌دیدگان، وارد کامدیش شود. «چون ساحه تحت کنترل طالب بود، به ما اجازه‌ی کمک‌رسانی را ندادند و ما به مؤسسه‌های سره‌میاشت و WFP در جریان گذاشتیم و پنج تیم از این مؤسسه‌ها، موظف شد به ساحه برای سروی بروند.»

سیلاب در قریه مهردیش ولسوالی کامدیش نورستان، جان ۱۳۲ تن را گرفت.

کامدیش، یکی از ولسوالی‌های نورستان است که روستاهای آن در اختیار جنگ‌جویان طالب قرار دارد. الطاف‌حسین نورستانی، باشنده‌ی ولسوالی کامدیش، می‌گوید که چند سال می‌شود، ولسوالی کامدیش در محاصره‌ی گروه طالبان قرار دارد. به گفته‌ی او، ولسوالی‌های اطراف کامدیش؛ مثل برگمتال، غازی‌آباد، مندول و دوآب، به دست جنگ‌جویان طالب، افتاده است. «در کامدیش نیز، تنها ساختمان ولسوالی بر اساس یک تعهد‌خط طالبان مانده؛ در قریه‌ها، طالبان است. طالبان گفته بودند: این ولسوالی را تخلیه کنید؛ یک ماه فرصت داده بود، یک ماهش پره شده و ممکن است که هر لحظه به دست طالبان سقوط کند.» به گفته‌ی او، طالبان اجازه ندادند که حکومت افغانستان، برای کمک مردم در محل بروند؛ اما با میانجی‌گری ریش‌سفیدان منطقه، طالبان به سره‌میاشت اجازه داده اند که برای بررسی و کشیدن جسدها، به محل بروند.

گروه طالبان اما؛ می‌گوید که تنها افراد مسلح دولتی، نمی‌توانند به محل بروند. ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی گروه طالبان، به روزنامه‌ی صبح کابل، می‌گوید که آن‌ها مانعی برای رساندن‌ کمک‌ها نیست. «سره‌میاشت هم که جزو اداره‌ی کابل است. ما به آن‌ها اجازه دادیم که به ساحه بروند. تنها به افرادی که مسلح باشند، اجازه نمی‌دهیم که وارد ولسوالی شوند.»

گفته می‌شود که جنگ و سیلاب، باعث شده که شماری از باشندگان نورستان، روستای ‌شان را ترک کرده و در مرکز ولایت و ولایت‌های هم‌جوار؛ چون جلال‌آباد، لغمان و بدخشان، پناه ببرند.

آمر مهاجران و بازگشت‌کنندگان نورستان، تأیید می‌کند که خانواده‌های زیادی در اثر جنگ بی‌جا شده است؛ اما آماری از آن‌ها در دست نیست. «یک تعداد کم‌شان از ولسوالی کامدیش، نورگرام و برگمتال مراجعه کرده که تعداد شان به ۱۰۴ خانواده می‌رسد، ما فهرست آن‌ها را به UNHCR روان کردیم. این که چند نفر به ولایت‌های هم‌جوار رفته اند، آمارش در اختیار ما نیست.»

نورستان؛ انگشت ششم افغانستان

شماری از باشندگان نورستان، می‌گویند که ولسوالی‌های نورستان، یکی پی دیگری سقوط می‌کند؛ اما هیچ نیروی حمایتی از مرکز برای مقابله با طالبان و نجات جان باشندگان این ولایت فرستاده نمی‌شود. الطاف خلیل نورستانی، می‌گوید که ولسوالی‌های؛ وایگل، واما، مندول و دوآب از مدت‌ها پیش به دست گروه طالبان سقوط کرده است. «ولسوالی برگمتال و غازی‌آباد هم به تازگی سقوط کرده و در ولسوالی نورگرام و کامدیش، تنها مرکز ولسوالی‌ها باقی مانده.»

شماری از نمایندگان نورستان در پارلمان، نیز می‌گویند که نورستان یکی از ولایت‌های محروم افغانستان است که حکومت به آن توجهی ندارد. اسماعیل واتیکان، عضو مجلس نمایندگان، می‌گوید که نورستان برای حکومت جایگاه «کلک ششم» را دارد و هیچ کمکی به این ولایت نمی‌شود. «حکومت، نورستان را کلک ششم فکر می‌کند و هیچ نوع کمکی در آن ‌جا نمی‌فرستد.»

این عضو مجلس، به روزنامه‌ی صبح کابل، تأکید می‌کند که جنگ در همه‌ی ولایت‌های افغانستان جریان دارد و در هر ولایت، ولسوالی‌ها در یک شبانه‌روز سقوط می‌کند؛ اما در ولسوالی نورگرام و کامدیش، هفت ماه است که خیزش‌های مردمی در برابر گروه طالبان مقاومت کرده و نگذاشته اند که گروه طالبان مرکز ولسوالی‌های‌شان را در اختیار بگیرند. «این ولسوالی‌ها، در محاصره است و نیروی تازه‌نفس به کمک مردم فرستاده نمی‌شود. از یک کندک اردو که  تقریبا ۶۰۰ و چند نفر بوده، ۲۷ نفر شان باقی مانده و بقیه فرار کردند. دیگه بچه‌های خود نورستان استند که در برابر طالب می‌جنگند.» به گفته‌ی او، ولسوالی غازی‌آباد و برگمتال، پس از ماه‌ها مقاومت، به تازگی به دلیل محاصره‌ی شدید از سوی طالبان و نرسیدن نیروهای کمکی، به دست این گروه سقوط کرده است.

حکومت محلی نورستان، با این که محاصره‌ی والسوالی‌ها را می‌پذیرد؛ اما، سقوط شماری از ولسوالی‌ها را رد می‌کند. زاهده فیضان، معاون والی نورستان، در صحبت با روزنامه‌ی صبح کابل، می‌گوید که برگمتال و دوآب، سقوط نکرده است. «ولسوالی‌های دیگر مثل نورگرام، کامدیش و غازی‌آباد زیر تهدید شدید طالبان قرار دارد.»

ولایت شرقی و استراتژیک نورستان، از غرب و جنوب‌غرب به ولایت‌های ناامن افغانستان مانند کنر و لغمان و از شمال و شمال‌شرق با پنجشیر و بدخشان هم‌مرز است. از سمت جنوب و شرق، با پاکستان مرز مشترک دارد.

فیضان، می‌گوید که اگر ولسوالی‌ها و مرکز نورستان به دست طالبان بیفتد؛ این گروه، به راحتی نیروهای تازه‌نفس ‌شان را از پاکستان وارد افغانستان کرده و به سمت ولایت‌های امن؛ مثل پنجشیر و بخش‌هایی از بدخشان سوق می‌دهد. «نیروهای امنیتی نورستان کم است. باید به صفوف نیروهای امنیتی اضافه و جذب شود تا در مقابل دشمن، ایستاده شود.» او، هم‌چنان می‌افزاید که اگر راه مرکزی کنر بسته شود؛ مرکز نورستان با تهدید جدی‌ای روبه‎‌رو می‌شود. «در آن صورت، نه تنها برای ولسوالی‌ها و ادارات دولتی، بل که برای مردم نیز آسیب می‌رسد.»

سیلاب در ولسوالی کامدیش ولایت نورستان.

با این‌ همه، راه‎‌های منتهی به کامدیش که سیلاب آسیب‌های جدی‌ای به باشندگان آن رسانده، مسدود است. عظیمی، می‌گوید که سره‌میاشت و کمیساریای عالی پناهندگی سازمان ملل، کمک‌های بشردوستانه‌ی ‌شان را انتقال داده اند و در صورت بازشدن راه‌ها، وارد والسوالی می‌شود. «این کمک‌ها شامل خیمه، مواد غذایی و مواد اولیه‌ی تداوی است.»

باشندگان نورستان، می‌گویند که نمی‌دانند که دست ‌شان را روی کدام زخم شان بگذارند. الطاف، می‌گوید که در کنار آسیب‌دیدگان سیلاب، مردم هر لحظه در برابر جنگ‌جویان طالب، کشته می‌شوند. «در اطراف ولسوالی نورگرام، روز گذشته، هفت-هشت نفر کشته شد. راه نورستان، گاهی بسته و گاهی باز می‌شود. اگر نورستان و ولسوالی‌های باقی‌مانده سقوط کند و طالبان بیاید، همه چیز نابود می‌شود.»