شهری که در آن برای هر هزار نفر یک نسخه روزنامه چاپ میشود، نشان میدهد که مردم چقدر نسبت به مطالعه کردن کتاب و روزنامهها کمعلاقه اند؛ اما عدهای تلاش دارند با راههای گوناگون فرهنگ مطالعه را میان مردم، به ویژه آنهایی که دسترسی کمتری به منابع اطلاعاتی دارند، نهادینه کنند. برگزار کردن نمایشگاه خیابانی کتاب در خیرخانه و کارتهی پروان شهر کابل، یک گام خوب برای بردن کتاب به خانههای مردم است که توسط ناشران و فروشندگان کتاب در شهر کابل در حال نزدیک شدن به این هدف است.
مقولهی زیبایی از دیل کارنگی، نویسندهی بزرگ امریکایی است که میگوید: «بهترین کمک به گداها، ایجاد یک کتابخانهی عمومی است؛ زیرا پول را یا آبجو میخرند یا مصرف تنباکو میکنند.» این روزها یک عده ناشران و کتابفروشان در شهر کابل با برگزاری نمایشگاه خیابانی میخواهند فرهنگ کتابخوانی را میان مردمانی نهادینه کنند که ترجیح میدهند، با پولی که در دست دارند، نان بخرند تا کتاب.
دومین دور، نمایشگاه خیابانی کتاب، روز یکشنبه (۲۰ دلو) از سوی نمایشگاه کتاب، در منطقهی بهارستان کارتهی پروان شهر کابل برگزار شده که با استقبال خوبی از سوی جوانان کابل به خصوص قشر دانشگاهی روبهرو شده است.
علی یعقوبی، برگزارکنندهی این نمایشگاه خیابانی به روزنامهی صبح کابل گفت: «در کل هدف ما از برگزاری نمایشگاه خیابانی، معرفی کردن کتاب، آشنا ساختن مردم با کتاب و ترویج فرهنگ کتابخوانی میان جوانان کابل به خصوص کودکان است و ما به پیام این آمدیم که کتابها صلح میآورند و به جنگ نه میگویند.»
آقای یعقوبی، افزود با وجودی این که فرهنگ کتابخوانی، نسبت به سالهای گذشته بهتر شده است؛ اما با آنهم کافی نیست. «باید در این راستا فرهنگ سازی شود تا مردم بیشتر به کتاب خواندن علاقهمند شوند و از همه مهمتر بتوانند بابت خریدن یک جلد کتاب پول بپردازند.»
او میگوید که با فراهم ساختن این زمینه برای باشندگان کابل و بردن کتابها به خانههای شان، در تلاش این استند تا فرهنگ کتابخوانی را نهادینه کنند.
برگزارکنندهی این نمایشگاه میگوید که آنها در خیرخانه حدود ۳هزار کتابهای مختلف را به نمایش گذشته بودند که از این میان بیش از یک هزار کتاب در جریان این نمایشگاه به فروش رفته است.
آقای یعقوبی گفت: «نمایشکاه خیابانی کتاب که در خیرخانه برگزار شد، با استقبال گسترده از سوی کودکان، جوانان و افراد میانسال روبهرو شد؛ ولی در نمایشگاهی که در در کارتهی پروان برگزار کردیم، به آن اندازهای که انتظار داشتیم نبود؛ ولی در کل راضی استیم.»
به گفتهی وی، با وجود این که علاقه و شور شهروندان کشور به مطالعه نسبت به سالهای گذشته افزایش یافته است؛ اما با آن هم کافی نیست و باید در راستای فرهنگسازی و آشنا کردن مردم با کتاب بیشتر کار صورت بگیرد تا فرهنگ مطالعه در میان مردم افزایش یابد.
محمد یعقوبی افزود که نمایشگاه ما در نقاط دیگر شهر کابل هم برگزار خواهد شد و علاو بر کابل این نمایشگاه در ولایتهای دیگر هم بنا بر تقاضای دوستدران کتاب برگزار خواهد شد.
برگزاري نمايشگاههای کتاب، يکي از راههاي ترويج فرهنگ مطالعه و کتابخواني است. این نمايشگاهها برای مردم فرصتی میدهد که به مشکلات کتابخواني، توليد کتاب و صنعت چاپ و نشر کتاب پرداخته شود. بعد از سال ۲۰۱۴ و خروج نهادهاي بينالمللي از افغانستان، متأسفانه سرمايهگذاريهاي فرهنگي نيز کاهش يافته است و ما کمتر شاهد برگزاري نمايشگاه کتاب و جشنوارههاي فرهنگي و هنري در کشور استيم.
نمايشگاههاي کتاب که از سوي ناشران خصوصي برگزار ميشود، تنها روزنهي اميد براي آيندهي فرهنگ کتابخواني در کشور است؛ اما اينگونه نمايشگاهها نيز اندک است و به چند شهر بزرگ کشور محدود ميشود.
در همین حال دیده میشود که درصدی سواد نیز در افغانستان بسیار پایین است. بر اساس آمار، حدود ۶۰ درصد از باشندگان کشور بیسواد استند و نمیتوانند بخوانند و بنویسند؛ این خود باعث کندی رشد فرهنگ کتابخوانی در جامعه میشود. هر چند حکومت برنامههایی را در این راستا روی دست گرفته؛ اما به نظر میرسد که این تلاشها کافی نبوده است.
از سویی هم نبود فرهنگ کتابخوانی و عدم توجه وزارت اطلاعات و فرهنگ، باعث شده که نویسندگان افغانستانی نیز در سالهای اخیر کتابهای زیادی بیرون ندهند. در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد منابع درسی در دانشگاههای کابل یا کتابهای ایرانی است و یا کتابهای نوسیندگانی خارجی که از سوی برخی بنگاههای نشر و یا افراد ترجمه شده است.