ترس از تاریکی

نویسنده: زهرا اکبری

ترس از تاریکی، ریشه‌ی بسیار طولانی در تکامل بشریت دارد. از زمان غارنشینی بشریت، انسان برای محافظت از خود در برابر حمله‌ی حیوانات وحشی، یاد گرفت که باید از تاریکی و مکان‌هایی که کنترلی بر آن ندارد، بترسد. تا امروز، این ترس در نهاد بشر وجود دارد؛ به طوری که اغلب کودکان از تاریکی می‌ترسند. اختلال فوبیای تاریکی، مانند دیگر اختلالات اضطرابی باعث کاهش عمل‌کرد فرد و به هم ریختن آرامش او و خانواده‌اش می شود؛ بنا بر این، در این مطلب سعی شده به طور کامل، ترس بیمارگون از تاریکی را که باعث به هم ریختن اوضاع روحی و روانی فرد می‌شود را بررسی کرده و راهکارهایی برای درمان آن ارائه دهیم.

ترس از تاریکی (Nyctophobia)، ترس شدید از شب، تاریکی و نبود نور است که می‌تواند منجر به بروز علائم اضطراب (با شدت زیاد) و افسردگی شود. فوبیای تاریکی ،یکی انواع فوبیا است که همیشه غیر طبیعی نیست؛ اما زمانی که بیش از حد و غیر منطقی باشد، الگوی خواب تان را به هم بزند و زندگی روزمره‌ی شما را تحت تأثیر قرار دهد، تبدیل به فوبیا و یک اختلال می‌شود.

فوبیای تاریکی، اغلب در دوران کودکی شروع می‌شود و به عنوان بخش طبیعی از رشد، همراه کودک وجود خواهد داشت. مطالعات نشان داده است که اغلب انسان‌ها به دلیل عدم وجود هرگونه محرک بصری، از تاریکی می‌ترسند و این سکوت و بی‌تحرکی، آن‌ها را اذیت می‌کند.

 علائم ترس از تاریکی، تقریبا شبیه علائمی است که در دیگر فوبیاها و ترس‌ها تجربه می‌شود. فرد مبتلا با قرارگیری در جاهای تاریک به شدت مضطرب می‌شود. در موارد شدید حتا فکر کردن به تاریکی نیز منجر به بروز نشانه‌های ترس می‌شود.

نشانه‌های فیزیکی فوبیای تاریکی عبارت اند از: مشکل تنفس، ضربان قلب بالا، احساس فشار در قفسه‌ی سینه یا درد قفسه‌ی سینه، لرزش بدن و احساس سوزن سوزن شدن، سرگیجه، ناراحتی معده، سرد و داغ شدن بدن و عرق کردن.

نشانه‌های روانی فوبیای تاریکی هم عبارت اند از: درگیر شدن با احساسات ناراحت‌کننده، اضطراب و وحشت، نیاز شدید به فرار از وضعیت و موقعیت آزاردهنده، مضطرب و عصبی شدن در یک محیط تاریک، نیاز به خواب با یک چراغ روشن یا چراغ خواب، عدم تمایل به خوابیدن، احساس ترس بیش از حد و دیوانگی .

خوابیدن همراه با یک چراغ روشن، کمک می‌کند که این ترس از تاریکی کودکان از بین برود. زمانی که ترس در دفعات زیاد اضطراب شدیدی به وجود بیاورد، تا بزرگسالی نیز ادامه پیدا می‌کند. عدم احساس امنیت و نداشتن اعتماد به نفس نیز، می‌تواند باعث این ترس شود. برخی دیگر از علل ترس از تاریکی به شرح زیر می‌باشد: برخی از کودکان با دیدن ترس و اضطراب والدین شان در مورد مسائل خاص، ترسیدن را یاد می‌گیرند؛ اما همیشه ترس‌های کودک عین والدین نیست؛ ذهن خلاق کودکان می‌تواند ترس را به شکل‌های دیگر نشان دهد.

برخی از والدین، بیش از حد نگران و مراقب کودک خود استند. این مسئله باعث به وجود آمدن یک اضطراب کلی در او شده و این وابستگی بیش از حد، باعث ناراحتی والدین و در آخر خود کودک می‌شود. یک حادثه‌ی بد، مثل تصادف یا یک اتفاق وحشتناک، ممکن است باعث شروع فوبیای تاریکی شود. بی‌توجهی به ترس اولیه، به مشکلات اضطرابی فرد دامن زده و می‌تواند منجر به ایجاد ترس‌های دیگر نیز شود. شرطی‌سازی ترس در واقع در مجاورت با همین رویدادهای بیرونی صورت می‌گیرد. طبق تحقیقات، در خانواده‌هایی که یکی از افراد دچار نوعی اختلال اضطرابی و یا یکی از انواع فوبیا استند؛ به احتمال بیشتری فوبیای تاریکی در آن‌ها بروز پیدا می‌کند. ترس از تاریکی، مثل دیگر فوبیاها و اختلالات شناختی، نیاز به درمان تخصصی توسط روان‌شناس دارد؛ اما با برخی راهکارها می‌توان نشانه‌های فوبیای تاریکی را کاهش داد؛ ولی برای درمان ریشه و حل تعارضات عمیق همچنان نیاز به روان‌درمانی وجود دارد.

درمان فوبیا، مرحله‌ی نهایی مقابله با ترس از تاریکی و شب است. هدف درمان به چالش کشیدن عقاید و باورهای منفی فرد در مورد تاریکی است تا آن‌ها را با پیام‌های مثبت جایگزین کند.

میزان موفقیت برای درمان فوبیای تاریکی، حدود ۹۰ درصد است و اغلب با تکنیک‌های شناختی درمانی انجام می‌شود. حساسیت‌زدایی تدریجی و غرقه‌سازی نیز از دیگر درمان‌ها می‌باشد، در این روش‌ها به مرور از محیط‌هایی که ترس کمتری دارد، به سمت ترس‌های شدیدتر حرکت کرده تا بتواند آن‌ها را تحمل کند. مشاوره‌ی کنترل استرس، یکی از مؤثرترین درمان‌های فوبیای تاریکی است.