غرق‌شدن در هنر ترجمه!

نویسنده: اندرو دیک

مترجم: اسدالله جعفری (پژمان)

مجله ریست ولد: ۸ نوامبر، ۲۰۲۱

در ماه گذشته، یانگمی مایر، مترجم و متکلم تاثیرگذار دوزبانه کره‌ای-امریکایی به TikTok و تویتر عادت پیدا کرد و از آن چه که در مورد زیرنویس‌های کم کیفیت و نامناسب انگلیسی در سریال پرطرفدار بازی Squid Game شرکت نتفلیکس می‌دانست، ابراز تأسف کرد. او استدلال می‌کند که تفاوت‌های دقیق، ظریف و مهم در هنر ترجمه از بین رفته است. دیگران نیز، با این استدلال او هم نظر و موافق اند. او گفت: «زیرنویس‌های فرانسوی و هندی در سریال بسیار ناخواسته و نامفهوم بود. دوبله‌های انگلیسی نیز، کم کیفیت و بر علاوه آن خنده‌دار و طنزآمیز بودند». اگرچه بسیاری از متخصصان و مترجمان حوزه‌ی ترجمه، می‌گویند که این انتقاد ناعادلانه بوده است؛ اما این مبالغه در بسیاری از خبرگزاری‌های بزرگ و مهم جهان مورد توجه همگان قرار گرفته است.

این مناقشه و انتقادات توجه روشنی را در صنعت و هنری که به ندرت مورد بحث قرار می‌گیرد در قلب پلتفرم‌های بزرگ توسعه بین‌المللی جلب کرد: ارایه‌دهندگان خدمات زبان و یا به اصطلاح «LSP» این‌ها شرکت‌هایی استند که زیرنویس، زیرنویس‌های منبع یابی، زیرنویس‌های عنوان‌گزاری و دوبله‌ها را از طریق شبکه‌ای جهانی از مترجمان زیرنویس قراردادی، هنرمندان‌صدابرداری، ویراستاران ترجمه و ترکیب‌کنندگان صدا ارایه می‌کنند. او هم‌چنین بر نگرانی‌ها در مورد جلوه‌گری‌ها و توسعه خدمات تأکید کرد و گفت: «این بدین معنا است که کمبود مترجمان تخصصی و با کیفیت که بتوانند مخاطبان و مستمعین جهانی و بین‌المللی را به طور فزاینده‌ای اداره کنند، حضور چندانی ندارند». پائولو سیگیزموندی، استاد دانشگاه کالیفرنیای جنوبی که در حوزه‌ی صنعت سرگرمی جهانی تحقیق می‌کند، به مجله ریست ولد گفت: «بازی ماهی‌مرکب یا همان «Squid Game» نشانه‌ی دیگری است که نشان می‌دهد تقاضا برای محتوای سرگرمی رسانه‌ای تولید‌شده‌ی محلی بالاتر و فراتر از مخاطبان محلی آن در برون از کشورها است – با این‌حال برای مطالب و محتوای کره‌ای در خارج از کره، برای مطالب و محتوای مکزیکی در خارج از کشور مکزیک فراهم است».

بنابراین؛ بیش از ۱۱۱ میلیون بیننده‌ای که اکنون سریال «خونین کره‌ای زبان نتفلیکس» را دیده‌اند آن‌ها این سریال را با زیرنویس به یکی از ۳۱ زبان یا از طریق ۱۳ نسخه دوبله‌شده تماشا کرده‌اند. LSPها و یا ارایه‌دهندگان خدمات زبان در توزیع و نشر این محتوای محلی در مقیاس جهانی دچار بحران و مورد انتقاد شدید استند؛ اما به دلیل کمبود نیروی‌کار و عدم وجود راه‌حل‌های خودکامگی و عملی، ابتکار و صنعت ترجمه نیز به سوی این بحران‌ها و محدودیت‌ها سوق داده می‌شود. دیوید لی، مدیر عامل شرکت Iyuno-SDI، یکی از بزرگ‌ترین ارایه‌دهندگان خدمات زیرنویسی و دوبله در هنر و صنعت ترجمه است، به مجله ریست ولد گفت: «من می‌توانم به معنای واقعی کلمه به شما بگویم که صنعت ترجمه در دو تا سه سال آینده نسبت به تقاضای مشتریان از عرضه‌ی خدمات خارج خواهد شد و این جای تأسف و نگرانی است». با این‌حال؛ هیچ کسی نیست ترجمه کند، کسی نیست دوبله کند و هیچ کسی هم نیست که ترکیب و صدابرداری کند. بنابراین؛ هنر و صنعت ترجمه هیچ منبع کافی برای انجام این خدمات را در یک آینده‌ی بنیادی نخواهند داشت». مصاحبه‌ها با کارگزاران و مدیران هنر ترجمه نشان می‌دهد که بیش‌تر پلت‌فرم‌های توسعه‌مندانه اکنون در نقطه‌ای از عطف قرار دارند و باید تصمیم بگیرند که چقدر مایل به قربانی‌دادن در مورد کیفیت فهرست سیاهه‌نامه‌های زیرنویس خود استند.

«هیچ کسی نیست ترجمه کند، کسی نیست دوبله کند و هیچ کسی هم نیست که ترکیب و صدابرداری کند. بنابراین هنر و صنعت ترجمه دیگر هیچ منبع کافی برای انجام این خدمات را در یک آینده‌ی بنیادی نخواهند داشت».

از سال ۲۰۱۶ میلادی به بعد، شرکت نتفلیکس از دفتری مستقر در لوس‌آنجلس به طور هم‌زمان در ۱۳۰ فروشگاه جهانی راه اندازی شد. امروز، بینندگان خارج از امریکای شمالی باعث رشد بیش‌تری این شرکت شده است. اگرچه شرکت نتفلیکس در سه ماهه گذشته، ۴۰۰ هزار مشترک خود را در ایالات متحده امریکا و کانادا از دست داد؛ اما بیش از ۱ میلیون مشترک جدید دیگری را در مناطق آسیا و اقیانوسیه به دست آورد. تنها شرکت نتفلیکس نیست که مشترکین بین‌المللی را برای آینده کسب‌وکار خود محور قرار می‌دهد. شرکت‌های مانند Disney+، HBO Max و Iflix نیز در صحنه‌ی جهانی با هم رقابت داغ می‌کنند و این‌ها در هر ورودی جدید در بازار نیازمند منابع ترجمه است. برای سرویس‌هایی مانند +Disney که فهرست‌نامه بسیار ژرف و عمیقی دارد. این شرکت باید خدمات ترجمه را در همه‌ی بخش‌ها و رشته‌ها از آخرین و جدیدترین مجموعه‌های Marvel و دیگر برنامه‌های اصلی گرفته تا کتاب‌خانه بایگانی‌شده از فیلم و تلویزیون و هم‌چنین بومی‌سازی‌های قدیمی را از نسخه‌های بین‌المللی قدیمی ارایه کند؛ اما به گفته‌ی کریس فیتنر، مدیر انجمن جهانی‌سازی سرگرمی و یا (EGA)که یک انجمن تجاری برای شرکت‌های بومی‌سازی هنر و صنعت ترجمه است، می‌گوید: «در چند سال آینده شاهد انبوهی از سفارشات ترجمه در سراسر جهان خواهیم بود».

شرکت نتفلیکس در مجموع ۳۱ گزینه زیرنویس زبان‌های مختلف دنیا را برای بازی «Squid» بسته به تنظیمات زبان کاربران به بینندگان خود ارایه می‌دهد.

 فیتنر که مدت نه سال را به عنوان مدیر اجرایی شرکت نتفلیکس برای ساختن استراتژی‌های بومی‌سازی این پلتفرم گذرانده است، گفت «تا همین اواخر، صنایع خدمات ارایه‌دهندگان خدمات زبان و یا LSP توانستند که از عهده ارایه خدمات ترجمه به متقاضیان و مشتریان خود  برآیند. وی افزود، زمانی که من در شرکت نتفلیکس بودم، از این که صنعت و هنر ترجمه همیشه رونق کاری مان را جذاب و جذاب‌تر می‌‌کرد، راحت بودیم». او گفت: «این واقعاً به نقطه‌ی اشباع رسیده است، جایی که اسفنج در حال حاضر نمی‌تواند آب بیش‌تری به خود بکشد». بسیاری از سازمان‌ها و اعضای زیر مجموعه‌ی انجمن جهانی‌سازی سرگرمی و یا EGA، می‌گویند که تا پس از سال ۲۰۲۲ میلادی، این سازمان و انجمن نمی‌تواند آثار و سفارش جدیدی از خدمات ترجمه را بپذیرند». فینتر افزود «من هر روز می‌شنوم هرکسی در مورد این که چگونه سفارش ترجمه آثار و مقالات آن‌ها رد شده است، صحبت می‌کنند». لی، گفت که آموزش و پرورش نسل جدیدی از مترجمان برای تأمین و رفع این مشکلات در برخی از نقاط حساس ترجمه نیاز به یک زمان طولانی مدت دارد. او افزود «این به مفهوم زحمات بهتر و پاداش بهتر است. لی، شرکتش که به نام Iyuno-SDI است و در بیش از ۱۰۰ زبان دنیا فعالیت می‌کند. و این شرکت به طور معمول همه ساله بیش از ۶۰۰ هزار فقره و شکایات معترضه را نظرسنجی و ثبت می‌کند.

لی، گفت که تقریباً از هر ۵۰ متقاضی، یک نفر می‌تواند در آزمون صلاحیت‌ها و مسؤولیت‌های یک مترجم خوب در شرکت Iyuno-SDI قبول شود. او گفت: «من فکر نمی‌کنم حتا از ۱۰ یا ۱۵ درصد از کسانی که با آن‌ها کار می‌کنیم، راضی باشیم. ما گزینه‌ی دیگری نداریم؛ زیرا مترجمان حرفه‌ای و تخصصی به حد کافی وجود ندارد».  لی می‌گوید اگر زمانی که این شرکت با مترجمان کم‌صلاحیت‌ و کم تجربه‌ی قرارداد می‌بندد، به این معنا است که آن‌ها روی بررسی‌ها و ویرایش‌های دقیق‌تری از کیفیت سرمایه‌گذاری می‌کنند تا کیفیت کلی متون و خدمات ترجمه حفظ شوند». در سال گذشته، چندین انجمن بزرگ مترجمان اروپایی سازمان Iyuno-SDI را در لیست سیاه قرار دادند و اعضای خود را از کار برای شرکت به دلیل افزایش نرخ‌های زیرنویس‌ آزاد خود از فعالیت ترجمه منصرف کردند. دست‌مزد و هزینه‌های پایین یکی دیگر از دلایلی کمبود نیروی‌کار انسانی است که نگه‎داشتن مترجمان خوب و متخصص را برای مدت‌طولانی در صنایع و سازمان‌های ترجمه دشوار می‌کند. شرکت نتفلیکس ۱۳ دالر در هر دقیقه برای یک مترجم در ترجمه صوتی از زبان کره‌ای به زیرنویس انگلیسی پرداخت می‌کند؛ اما تنها یک مقداری از این مبلغ مستقیماً به جیب مترجم می‌رود، نه تمام آن مبلغ مذکور.

بنابراین؛ داده‌ها حاکی از آن است که حتا قبل از بحران کیفیت ترجمه، کیفیت زیرنویس‌ها نیز برای برخی از بینندگان اروپایی نگران‌کننده بوده است. بر اساس مطالعه و پژوهش که اخیر توسط سازمان EGA از ۱۵ هزار مشترک توسعه‌مندانه‌ی مورد بررسی در کشورهای مانند اسپانیا، آلمان، فرانسه و ایتالیا، ۶۱ درصد از آنان با کیفیت پایین زیرنویسی و دوبله به صورت ماهیانه مواجه بودند. در نتیجه این کیفیت ۷۰ درصد از برنامه‌های تلویزیونی و یا سریال‌ها را در سال گذشته متوقف کرده بودند. فلورینسیا لاگو که بازی Squid Game را از خانه‌اش در منطقه‌ی شمالی ایالت پاتاگونیا در آرژانتین به زبان اسپانیایی زیرنویس کرده است، به مجله ریست ولد گفت: «به طور معمول پروژه‌های مستقل زیرنویس فیلم‌های تلویزیونی‌کره‌ای، چاپانی و چینی را برای مشتریان و مخاطبان امریکای لاتین انجام می‌دهد». وی اضافه کرد: «من هرگز با چیزی که این‌قدر موفق بوده است مانند [بازی ماهی‌مرکب/Squid Game] کار نکرده‌ام، آن بسیار شوکه‌کننده و تکان‌دهنده بود». لاگو توسط شرکت Iyuno-SDI استخدام شده بود، او گفت که از طریق تخصص زبان انگلیسی به او در Squid Game کار تعیین شد. بنابراین؛ یک اصطلاح صنعتی در هنر ترجمه است که به عنوان ترجمه محوری نیز شناخته می‌شود، این تکنیک زمانی به کار گرفته می‌شود که زیرنویس یک نمایش‌نامه و یا یک مستند برای اولین بار به زبان انگلیسی ترجمه شود قبل از این که به زبان دیگری ترجمه شود. به هر‌حال، لاگو یک مترجم انگلیسی به اسپانیایی است و او به زبان کره‌ای صحبت نمی‌تواند.

الگو‌سازی و قواعد انگلیسی قاعده‌ی قانونی هنر و صنعت در ترجمه است، نه این که خلاف قاعده آن باشد. این بدان معنا است که مشترکین غیر انگلیسی زبان شرکت نتفلیکس اغلب زیرنویس‌هایی را تماشا می‌کنند که از طریق لایه‌های ترجمه انگلیسی غیر سانسور شده باشند. LSP‌ها از الگوسازی انگلیسی هم به عنوان یک مانور کاهش هزینه و هم به عنوان ابزاری برای مقیاس استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، در حالی که ممکن است چندین مترجم از زیان کره‌ای به فرانسوی به صورت حرفه‌ای روی یک زیرنویس کار کنند. بنابراین ممکن است که تعداد زیادی از مترجمان از کره‌ای به انگلیسی و از انگلیسی به فرانسوی در این صنعت به کار باشند. اگرچه الگوسازی بخش‌های انگلیسی می‌تواند کارآمدتر باشند؛ اما محققان و پژوهش‌گران حوزه‌ی ترجمه، می‌گویند این فرآیند می‌تواند کیفیت ترجمه  را بدتر کند. با این‌حال برخی دیگری از مترجمان استدلال می‌کنند، وقتی که انگلیسی بیان عبارات و اصطلاحات را در بسیاری از زبان‌های دیگر واسطه می‌کند، این خودش در روند ترجمه چالش برانگیز و مشکل‌ساز است.

«ما هیچ گزینه‌ی دیگری نداریم؛ زیرا که مترجمان حرفه‌ای در حد کافی وجود ندارند».

فرانسوا-خاویر دوراندی، مترجم از هندی به فرانسوی است که آثار زیرنویس‌های او در جشنواره‌های «فیلم کین» نمایش داده شده است. او از طریق ایمیل به مجله ریست ولد گفت: «ترجمه از زبان کره‌ای به فرانسوی از طریق انگلیسی به اندازه ترجمه از فرانسوی به انگلیسی از طریق زبان کره‌ای یک روش کاملاً منطقی است که به آدم احساس خوبی می‌دهد. دوراندی گهگاهی در آثارش الگوسازی انگلیسی را با زیرنویس اشتباه و یکسان فهمیده است. در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی زیادی برای خودکارسازی ترجمه به عنوان وسیله‌ای در مقابله با طوفان از کتیبه‌ها و محتوای جدید صورت گرفته است. شرکت Iyuno-SDI در آموزش ترجمه‌‌ی ماشینی و بررسی‌های کیفیتی خودکار سرمایه‌گذاری وافری کرده است؛ اما مدیران اجرایی این شرکت، می‌گویند که کیفیت هوش‌مصنوعی در حال حاضر به قدر کافی در جایگزینی هوش انسانی مناسب نیست. در برخی از موارد، یادگیری و آموزش ترجمه‌ی‌ ماشینی در حال حاضر برای تولید یک ترجمه پیش‌نویس‌شده اولیه استفاده می‌شود و سپس توسط یک زیرنویس‌کننده انسانی آن طور که صلاح می‌داند بر اساس آن موضوع و رشته ویرایش تخصصی و زبانی می‌کند. نواقص و کاستی‌های هوش مصنوعی در مدیریت هنر ترجمه و زیرنویسی به این معنا است که هیچ راه حل سریع و منطقی  برای مشکل یک مترجم وجود ندارد.

توجهات اخیر بر کیفیت ترجمه‌های بومی‌سازی از سوی سرویس‌های توسعه‌ی بی‌توجه نمانده است. در پاسخ به موج انتقادات علیه زیرنویس‌های بازی Squid Game، شرکت نت‌فلیکس شارون چوی، مترجمی را که در مراسم جوایز اسکار سال گذشته در فضای مجازی منتشر شد – جایی که او در کارگردانی از فیلمی به نام «Parasite Bong Joon Ho» نیز ترجمه می‌کرد – استخدام کرد تا زیرنویس‌ها را دوباره بررسی کند. نام او اکنون در کنار مترجم اصلی نسخه‌ی زیرنویس زبان انگلیسی در مجموعه‌ای از بازی Squid Game نمایش داده می شود. شرکت Iyuno-SDI هم‌چنین شاهد افزایشی از هجوم مشتریانی بوده است که در زیرنویس مستند و فیلم‌های با اولویت بالا از طریق ترجمه شفاهی و مستقیم، برخلاف الگوسازی انگلیسی، برای بهبود کیفیت خدمات ترجمه سرمایه‌گذاری کرده است. فیتنر، گفت: «شما می‌خواهید که کیفیت خدمات خیلی خوب باشد؛ اما وقتی که سعی می‌کنید به سوی کمالات و تخصصی‎شدن بروید، بازگشت سرمایه غیرقابل توجه می‌شود». «داشتن چیزی که ۹۵٪ برای شما رضایت‌بخش است. اما من فکر می‌کنم بسیاری از ما باید بگوییم که نتایج عالی است. تغییرات در انتقال آن ۵ درصد گران است». بسیاری از پلتفرم‌ها از جنجال و مناقشات بازی‌های Squid Game فاصله گرفته‌اند؛ زیرا می‌دانند که علیرغمی هر گونه نواقص باز هم مشترکین آن هم‌چنان تماشا می‌کنند.

اندرو دیک؛ یک روزنامه‌نگار پژوهشی و تحقیقی در مجله‌ی ریست ولد است و این مقاله شامل شکایات، ناخرسندی‌های کاری و استخدامی مترجمان علیه شرکت Iyuno-SDI می‌باشد که در هشتم نوامبر در مجله ریست ولد، منشتر شده است.