با روند رو به رشد مهاجرت به اروپا در جهان، این اشتیاق در سالهای اخیر در میان مهاجران افغانستانی که در پاکستان و ایران زندگی میکردند نیز افزایش یافت که در این مدت، شاهد حضور بیشمار مهاجران افغانستانی به کشور ترکیه بودیم که به گونهای دروازهی ورودی کشورهای آسیایی به اروپا هم محسوب میشود.
بر اساس آمارهای سازمان بینالمللی مهاجرت، هم اکنون در کشور ترکیه بیش از صدها هزار مهاجر افغانستانی به صورت غیر قانونی زندگی میکنند که همگی منتظر اند تا فرصت تازهای را برای رفتن به سمت یونان و ادامهی مسیرشان پیدا کنند.
مهاجرین افغانستانی باتأسف، در طول این همه سال از آن عده مهاجرینی بوده اند که در بین تمامی مهاجران جهان از طیفی بوده اند که کمترین اعتبار را در نزد کشورهای مهاجرپذیر داشته اند و بدون شک اگر پاکستان و ایران به نیروی کار مهاجرین افغانستانی نیاز نداشتند، این دو کشور همسایه نیز پیش از این، شمار زیادی از مهاجرین افغانستانی را از کشورشان اخراج میکردند.
هر چند آمارهای اخیر نیز نشان دهندهی این است که ایران در سال جاری، با به وخامت گماشتن اوضاع اقتصادی برنامهی اخراج مهاجرین افغانستان را به شدت پیگیری میکند و به همین خاطر است که هر چند ایران درصدد اخراج وسیع مهاجرین افغانستانی است و فصل زمستان هم در کشورهای منطقه شرایط سختی را ایجاب کرده است؛ اما بسیاری از مهاجرین افغانستانی در زمستان شانس خود را برای عبور از مرز امتحان میکنند؛ چون در سرمای زمستان، ماموران کمتری در مسیر هستند. مسیری که کوهستانی وخطرناک است. در این مسیر، بیشمار مهاجرینی بوده اند که گاه و بیگاه به درهها سقوط کرده و یا یخ زده اند. مهاجران افغانستانی بر این باورند که با وجود این خطرها، تعداد مهاجرینی که این راه را انتخاب میکنند، دائم در حال بیشتر شدن است. دلیل این افزایش در روند مهاجرت به سمت ترکیه و اروپا را میتوان در وحشت از جنگ و ترور در افغانستان دانست که آنها را وادار به فرار میکنند.
باتأسف، در داخل افغانستان به وضوح شاهد این بودیم که اوضاع مدام بدتر میشود و هر روز شهروندان بسیاری افغانستان را ترک میکنند و به دنبال امنیت و زندگی بهترند.
این مهاجرین در ابتدا به تهران میروند، شهری که در هزار کیلومتری شهر وان قرار دارد. این شهر، هر چند سالها پناهگاه امنی برای مهاجرین افغانستانی از لحاظ اقتصادی بود؛ اما ایران دیگر جای ماندن نیست و بسیاری از مهاجرین افغانستانی نمیتوانند حتا نان شب را تهیه کنند.
شرایط بد اقتصادی ایران و تحریمها باعث شده است که حکومت ایران این پناهجویان را گروه گروه به افغانستان برگرداند و بنا بر آمار سازمانهای بینالمللی امور پناهجویان در سال گذشته، ۴۵۰ هزار افغان، ایران را ترک کردهاند. ۲۴۵ هزار نفر آنها به اجبار ایران را ترک کردهاند و برای فرار از این سرنوشت، خیلی از آنها تلاش میکنند، به سمت ترکیه بروند.
گفته میشود شهر وان ترکیه حالا جانشین خوبی برای تهران شده و توانسته است در مدت کم، شمار بسیاری از مهاجرین افغانستانی غیرقانونی را در خود جای دهد؛ البته گزارشهای هم وجود دارد که شهر وان ترکیه به اندازهی تهران برای مهاجرین افغانستانی حاشیهی امنیت اقتصادی ندارد و به آن پیمانه که تهران توانسته بود کارگران غیر قانونی مهاجر افغانستانی را در خود جای دهد، شهر وان ترکیه نتوانسته است؛ اما با این هم تا هنوز این شهر در ترکیه خواستگاه بسیاری از مهاجرین افغانستانی است که به محض ورودشان به ترکیه، تلاش میکنند که خود را به این شهر برسانند تا هم زمینهی کار و زندگی مدت برای خود فراهم کنند و هم زمینههای ادامهی سفرشان به سمت اروپا را مهیا کرده و بار دیگر به این سفر بی بازگشت ادامه دهند.
در واقع اگر بخواهیم گذاری به زندگی مهاجرین افغانستانی در شهر وان بیندازیم، بسیاری از موضوعات مهم اجتماعی است که میتواند برای زندگی مهاجرین افغانستان به مثابهی خطر مرگ و یا فرصت زندگی باشد. نیاز است تا به زندگی مهاجرین افغانستانی در شهر وان پرداخته شود و موضوع به حاشیه رفتهی زندگی مهاجرین افغانستانی را به اصل متن برگردانده شود که نیاز به اطلاعات وسیعی از خود مهاجرین افغانستانی غیر قانونی دارد.