جنرال جنگ؛ مارشال صلح خواهد شد؟

مقدمه:

رتبه‌ی مارشالی یکی از بلندترین رتبه‌های نظامی در ارتش کشورها است. در ارتش افغانستان، مارشال درجه‌ای بالاتر از سترجنرال است. درجه‌ی مارشالی در افغانستان تنها دو بار به فردی نظامی داده شده ‌است. بار نخست در زمان خاندان شاهی محمدزایی، شاه ولی خان بدین درجه ترفیع یافت. برای دومین بار در زمان حکومت حامد کرزی، به جنرال فهیم اعطا شد؛ مارشال فهیم یکی از فرماندهان مقتدر و با صلابت جبهه‌ی مقاومت به رهبری احمدشاه مسعود بود. فهیم، پس از ترور قهرمان ملی، مسؤولیت پیش‌برد نبرد را درجبهه‌های جنگ به دست گرفت. محمدقسیم فهیم، در زمان حکومت انتقالی، وزیر دفاع شد و در همان وقت، به سمت مارشالی رسید و مارشال افغانستان شد. اگر طرح توافق‌نامه‌ی سیاسی بین تیم‌های ثبات و هم‌گرایی و تیم دولت‌ساز تطبیق و عملی شود؛ بر بنیاد این طرح، سومین رتبه‌ی مارشالی، به جنرال دوستم تفویض خواهند شد.

مفهوم کلی مارشال:

مارشال (به انگلیسی Marshal‎) یک اصطلاح مورد استفاده در چندین عنوان رسمی در بخش‌های مختلف جامعه است. مارشال به عنوان لقبی برای اعضای مورد اعتماد دربارهای قرون وسطی در اروپا شهرت و عمومیت یافت. در طول چند قرن گذشته از این عنوان، برای مراتب عالی رسمی از جمله در درجه‌های نظامی و غیر نظامی و اجرای قانون استفاده شده است. در بسیاری از کشورها رتبه‌ی نظامی مارشال یا گاهی فیلد مارشال به عنوان بالاترین رتبه‌ی ارتش یاد شده است.

مارشال کیست؟

به قول استاد «ملک ستیز»، پژوهشگر و استاد دانشگاه؛ مارشال کسی است که فاتح جنگ سرنوشت ساز برای یک سرزمین باشد. پیروزی در جنگ سرنوشت ساز، به معنای رهایی یک کشور از یوغ اشغال؛ محاصره و استعمار است. مارشال باید ظرفیت و هنر جنگیدن را در عالی ترین سطح رزمی داشته و پیروزی به ارمغان آورده باشد. مارشال یعنی فکرساز؛ فرمانده و مبارز واقعی یک جهش ملی جنگی که سبب رهایی یک سرزمین از تجاوز باشد.

به چه کسی باید رتبه‌ی مارشالی داده شود؟

در اکثر کشورها، این رتبه را به بسیار آسانی، به افراد تفویض نمی‌کنند؛ اما در افغانستان مصلحت‌گرایی نسبت شایسته‌سالاری ترجیح داده می‌شود؛ در اکثری موارد اعطای تمام این القاب، از روی تصادف و یا هم دولت‌ها مجبور به اعطای آن از روی مصلحت به افراد و اشخاص می‌شود. رتبه‌ی مارشالی که یکی از بلندترین و مهم‌ترین رتبه؛ در نظام عسکری و ارتش به شمار می‌رود. باید به کسانی تفویض شود که لیاقت و شایستگی واقعی آنرا داشته باشند. بقول دانشمندان غربی؛ کسانی لایق این رتبه‌ی نظامی اند که کشور را از یوغ اشغال و استعمار نجات داده باشند.

واکنش خانواده‌ی مارشال فهیم:

کاربران صفحات اجتماعی کناره‌گیری اخیر ادیب فهیم، پسر ارشد مارشال فهیم؛ ازتیم داکتر عبدالله عبدالله را ناشی از پیشنهاد رتبه‌ی مارشالی از سوی عبدالله به جنرال دوستم عنوان می‌کنند. در حالی که ادیب فهیم و خانواده‌ی مارشال فقید در صفحات اجتماعی شان اذعان داشتند که با اعطای رتبه‌ی مارشالی به جنرال دوستم، هیچ مشکلی ندارند؛ بل افزودند این رتبه میراثی نیست.

آیا با تفویض رتبه‌ی مارشالی، تنش‌های سیاسی خاتمه می‌یابد؟

در اوج بحران‌های انتخاباتی بین تیم‌های ممتاز ریاست‌جمهوری و سفر سکات میلر، فرمانده‌ی کل نیروهای خارجی در افغانستان؛ به منظور دیدار با جنرال دوستم؛ بگومگوهای وجود داشت که آن جنرال چهار ستاره‌ی امریکایی، با این جنرال چهار ستاره‌ی کشور بحث‌های درخصوص پیشنهاد اعطای رتبه‌ی مارشالی و پایان دادن به تنش‌های سیاسی گفته می‌شد؛ اما طرف‌های درگیر، تا هنوز این موضوع را تائید نکرده است؛ همچنان گفته‌های وجود دارد که پیشنهادات از سوی خلیل‌زاد، نماینده‌ی خاص امریکا برای صلح افغانستان نیز به همین منظور به جنرال دوستم پیشنهاد شده بود. در همین حال، طرف‌داران جنرال دوستم؛ اعطای رتبه‌ی مارشالی را به وی منطقی می‌دانند.

چیزی که در این وطن بسیار زیاد است گذاشتن القاب است؛ از متفکر شروع تا بابا؛ اتل؛ غازی؛ رهبر این و آن؛ پس چه خوب است که به جنرال دوستم هم لقب مارشالی داده شود؛ بسیاری‌ها این القاب را پس مرگ به دست می‌آورند، بهتر است جنرال ما در زندگی، نایل به این لقب شود؛ جنرالی که یک عمر در برابر اشغال و تروریستم مبارزه کرده است، باید به رتبه‌ی مارشالی ارتقا یابد؛ اما تعداد زیادی از کاربران فیس‌بوک با انتقاد از داکتر عبدالله می‌گویند؛ شما عالی جناب که مدعی ریاست‌جمهوری و برنده‌ی انتخابات ریاست‌جمهوری هستید و مراسم تحلیف را هم بجا آوردید؛ پس چرا از داکتر غنی رتبه‌ی مارشالی گدایی می‌کنید؟ در همین حال، عطامحمد نور، والی پیشن بلخ با طرح پیشنهادی اعطای مارشالی به جنرال دوستم ابراز ناخشنودی کرده است. حال دیده شود که طرح پیشنهادی از سوی داکتر عبدالله به تیم دولت ساز پذیرفته و عملی می‌شود یاخیر؛ در صورتی که دو تیم رقیب و ممتاز انتخاباتی با هم کنار بیایند و قناعت یکدیگر را حاصل نمایند به تنش‌های سیاسی ناشی از انتخابات خاتمه داده خواهد شد.

نتیجه گیری:

به نظر من مقام والای جنرال دوستم به حیث وطن‌پرست پرشور، مرد شجاع وسنگردار تاریخی افغانستان، از این القاب مارشالی بالاتر است و او واقعی‌ترین مثال مارشالی در قلب میلیون‌ها انسان را دارد. نمی‌گویم که او هیچ اشتباه و گناهی در دوران حضورش، مرتکب نشده است؛ بل به خاطر اعمال و کردار گذشته اش، از تمام مردم افغانستان معذرت خواهی کرد. که این کار شان نهایت فروتنی وی را نشان می‌دهد. وی در مقایسه با تمام نظامیان افغانستان و رتبه‌داران بزرگ نظامی و ملکی‌های حاضر در قدرت، او یکی از پر افتخار ترین نظامی است که چهار دهه در سنگر حضور داشته و از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی، از عدالت و انسانیت دفاع نموده و در خط مقابل ارتجاع سیاه و مزدوران پاکستانی ایستادگی نموده است و می‌نماید. هم‌چنان مارشال فهیم، شخصیت چند بعدی و یکی از چهره‌های انگشت‌شمار افغانستان بود؛ وی عَلَم نیمه برداشته‌ی دوران مقاومت را دوباره به دست گرفت و تا سرحد پیروزی تلاش کرد و نقش مهم در پیروزی مقاومت مردم افغانستان داشت. با اعطای رتبه‌ی مارشالی به جنرال دوستم؛ از مقام و منزلت مارشال فقید هیچ چیزی کاسته نمی‌شود. رتبه‌ی مارشالی، چیزی نیست که رییس حکومت از قبرستان مارشال فهیم بدزدد و به جنرال دوستم تفویض کند. تاریخ افغانستان هیچ‌گاه، زحمات مارشال فهیم را فراموش نمی‌کند.

فکر و دیده‌ی ما تاهنوز متاسفانه منحصر به ملیت‌های کوچک قومی خود ما است؛ تاکنون ما موفق به ملت‌سازی نشده ایم؛ ریشه‌های تعصب قومی تا هنوز نه خشکیده است؛ تا زمانی که یک ملت واحد نباشیم، شعارهای مانند هیچ افغان از افغان دیگر برتری ندارد؛ بی‌معنا است. گیرم جنرال دوستم، بدون این که معامله‌ی سیاسی در کار نباشد مستحق اصلی این رتبه است؛ اما مطمین هستم سایر اقوام باهم نابرابر، مانع تفویض این رتبه به یک اقلیت قومی ازبیک تبار می‌گردند.