مهم‌ترین هدفی که جنگ طالبان را برای این گروه مشروعیت می‌دهد، وجود نیروهای بیرونی در افغانستان است که طالبان آن را اشغال و تبانی با کفر می‌نامند؛ اما این ترفندی است که طالبان با استفاده از آن شماری از باشندگان افغانستان را برای رسیدن به اهداف شان با خود همراه کرده و می‌خواهند جای پای مطمئنی در روستاهای افغانستان پیدا کند که ظاهرا موفق بوده است.
اساسی‌ترین چالشی که باعث شده است، طالبان در یک دهه‌ی گذشته قدرت خود را بازآفرینی کنند و به بحران جدی برای افغانستان بدل شود، نبود حکومت مقتدر مرکزی در افغانستان است.
حکومت مرکزی به دلیل نداشتن امکان‌های کافی و نبود ارداه‌ی کافی در نابودسازی طالبان، نتوانسته است به فعالیت این گروه در افغانستان پایان دهد.
البته در کنار ضعف حکومت مرکزی، نبود اراده‌ی جدی برای نابودی طالب، در نیروی‌های بیرونی به رهبری امریکا و حمایت استخباراتی و مالی پاکستان از این گروه، باعث شده است که این گروه روز تا روز در افغانستان قوت بیش‌تری پیدا کند تا این که امریکا پس از ۱۹ سال جنگ، در ۲۹ فبروری، با این گروه وارد امضای توافق‌نامه‌ی صلح شده و به گونه‌ی ضمنی، شکست خود را پذیرفته و این گروه را به عنوان دولت امارت اسلامی به رسمیت شناخت.
به اساس توافق‌نامه‌ی صلح امریکا با طالبان، پیش از ۲۰ حوت سال گذشته، ۵۰۰۰ زندانی طالب باید از زندان‌های افغانستان آزاد می‌شد و در عوض، طالبان نیز ۱۰۰۰ زندانی دولت افغانستان را از آزاد می‌کردند؛ چیزی که برای شروع گفت‌وگوهای میان‌افغانی، پش‌شرط گذاشه شده بود.
محمداشرف غنی، رییس‌جمهور افغانستان، پس از امضای توافق‌نامه‌ی صلح امریکا با طالبان، هر چند در ابتدا با آزادکردن زندانیان مخالفت خود را اعلام کرد؛ اما در ۲۰ حوت سال گذشته، با صدور فرمانی، به رهایی زندانیان طالب توافق کرد. به اساس این فرمان، در ابتدا ۱۵۰۰ زندانی طالب، به عنوان نشان‌دادن حسن نیت دولت افغانستان برای شروع گفت‌و گوهای صلح، رها خواهد شد؛ اما رهایی شمار باقی زندانیان طالب، مشروط به کاهش چشم‌گیر خشونت‌ها از سوی این گروه است؛ اما نمایندگان طالبان با این فرمان رییس‌جمهور مخالفت خود را اعلام کرده و خواهان رهایی یک‌باره‌ی ۵۰۰۰ زندانی شده اند.
امتیازی که امریکا در توافق‌نامه‌ی صلح با طالبان به آن‌ها قایل شده است؛ باعث شکل‌گیری روحیه‌ی بلند‌پروازانه در این گروه شده و این گروه را تشویق به تکرار تحقق خواست‌هایش در برابر دولت افغانستان کرده است؛ اما دولت افغانستان نیز کماکان، در تلاش تثبیت جایگاه خود در برابر امریکا و طالبان است.
با این همه در یک ماه اخیر، تلاش‌ها از سوی دولت افغانستان، برای تهیه‌ی فهرست هیأت مذاکره‌کننده با طالبان جریان داشته است که در نهایت در (۷ حمل)، این فهرست از سوی دولت افغانستان نهایی شد؛ اما گروه طالبان به بهانه‌ی این که این فهرست همه‌شمول نیست و در درون روی آن هنوز توافق به وجود نیامده است، آن را رد کرده است.
این در حالی است که هیأت طالبان، از این پیش نیز گفته بودند که آن‌ها با هیأت همه‌شمول افغانی وارد گفت‌وگو خواهند شد و دولت افغانستان تنها می‌تواند به عنوان بخشی از این هیأت، پای گفت‌وگوها بنشیند؛ این به این معنا است که طالبان، دولت افغانستان را به رسمیت نمی‌شناسند یا نمی‌خواهند بشناسند تا با گفت‌وگو با رهبران جهادی که حالا بیش‌تر در برابر دولت قرار دارند، امتیاز بیش‌تری از صلح به دست آورده و در حکومت پس از صلح، جایگاه محکم‌تر و نقش اساسی‌تری داشته باشند.
اما ظاهرا طالبان تنها می‌توانند با دولت افغانستان وارد گفت‌وگو شوند که خود نیز این را درک کرده اند.
امروز وحید عمر، رییس ارتباطات عامه و استراتژیک ریاست‌جمهوری، در واکنش به رد‌کردن هیأت مذاکره‌کننده از سوی طالبان، گفت که این هیأت همه‌شمول است و توافق همه جریان‌های سیاسی در افغانستان را به همراه دارد.
او، خاطرنشان می‌کند که دولت افغانستان، هیچ‌گاهی به هیأت طالبان خرده نگرفته و نپرسیده است که چرا در ترکیب این هیأت زن نیست.
این در حالی است که روز گذشته، قرار بود هیأت مذاکره‌کننده‌ی طالبان به کابل بیاید؛ اما به اساس گفته‌های دفتر شورای امنیت ملی، قرار است در روزهای آینده این هیأت وارد کابل شود.
این که هیأت طالبان به کابل بیاید و با دولت افغانستان وارد گفت‌وگو شود، به نحوی، برای دولت افغانستان امتیاز به شمار می‌رود؛ اما این بستگی به ظرفیت دولت افغانستان و هیأت مذاکره‌کننده با طالبان دارد تا بتواند خواسته‌های دولت افغانستان را به گروه طالبان بقبولاند و در نتیجه‌ی توافقی که میان دولت و گروه طالبان به دست می‌آید، ارزش‌های دموکراتیک و دستآوردهای دو دهه‌ی اخیر به چالش کشیده نشده و حقوق اساسی شهروندان محدود نشود.
مهم‌ترین بحث برای شروع گفت‌وگوهای طالبان و دولت افغانستان، آزادی زندانیان طالب و دولت افغانستان و کاهش خشونت‌ها از سوی طالبان است.
کاهش خشونت‌ها از سوی طالبان، می‌تواند روزنه‌ی امیدی برای رسیدن به صلح با این گروه باشد؛ اما عمل‌کرد چند هفته‌ی اخیر گروه طالبان، نشان می‌دهد که این گروه به هیچ وجه قابل اعتماد نیست و درخواست کاهش خشونت از این گروه امیدی است واهی.
این روزها در حالی که کار برای گفت‌وگو با گروه طالبان از سوی دولت جریان دارد، شهروندان و دولت افغانستان، درگیر مبارزه با کوید-۱۹، استند؛ اما گروه طالبان، حمله‌های شان را به شهرهای مختلف کشور افزایش داده و در (۸ حمل) حمله‌های گسترده‌ای را در ولسوالی جرم ولایت بدخشان راه‌اندازی کردند و پس از آن به ولسوالی یمگان این ولایت حمله کردند که باعث کشته‌شدن بیش از ده سرباز شد.
همین‌گونه پس از چاشت امروز، به اثر حمله‌ی گروه طالبان بر پاسگاه پولیس محلی در دایکندی، چهار پولیس محلی کشته شده است.
این‌ها همه بیان‌گر این است که طالبان به هیچ وجه تغییر نکرده اند و طالب هنوز هم با خشونت معنا پیدا می‌کند.
گفته‌های اخیر جاوید فیصل، سخن‌گوی، شورای امینت ملی، اعتماد به طالبان را دشوارتر از پیش می‌کند؛ جاوید فیصل روز گذشته (۹ حمل)، در کنفرانس خبری‌ای گفت که، این روزها که طالبان با دولت افغانستان درگیر جنگ استند، فهرست زندانیان دولتی‌ای که نزد طالبان اسیرند، مدام در حال تغییر است.
به گفته‌ی او، دولت اطمینان ندارد که طالبان هزار زندانی را در بند داشته باشند.
اظهار نظر دفتر شورای امنیت ملی می‌رساند، طالبان برای این که پنچ‌هزار زندانی خود را از بند دولت افغانستان آزاد کنند، دست به حمله بر پاسگاه‌های امنیتی زده و شماری از سربازان را با خود به گروگان می‌برند تا هزار زندانی را تکمیل کنند.
احمد جاوید مجددی، عضو شورای ولایتی بدخشان نیز، ناپدید شدن ۱۷ نفر از نیروهای امنیتی را پس از حمله‌ی جمعه‌شب (۸ حمل) طالبان بر پاسگاه‌های امنیتی بر ولسوالی جرم بدخشان، تأیید می‌کند.
ناپدید‌شدن نیروی‌های امنیتی پس از حمله‌ی طالبان، بیان‌گر این است که طالبان می‌خواهند با افزایش حمله‌های شان بر پاسگاه‌های امنیتی و اسیر گرفتن سربازان، هزار زندانی را تکمیل کنند؛ اما به هر حال این خود ادامه‌ی خشونت است؛ آن هم در شرایطی که بیش‌تر مردم افغانستان، با ترس گرفتار شدن به کوید-۱۹، درگیر استند.
طالبان این را می‌دانند که نمی‌توانستند از دولت افغانستان رهایی بدون شرط ۵۰۰۰ زندانی خود را بخواهند؛ برای همین در ابتدا با امریکا وارد معامله شدند؛ چون این گروه، به این باور استند که امریکا می‌تواند خواست‌های شان بر دولت افغانستان بقبولاند.
احتمال قوی دیگر این است که طالبان می‌خواستند با رهایی ۵۰۰۰ زندانی شان از زندان‌های دولت افغانستان، نیروسازی کنند؛ در همین راستا است که طالبان با هوشیاری تمام خواهان آزادی بدون شرط و یک‌باره‌ی زندانیای خود استند.
با توجه به شناسه‌ای که طالبان در بیش‌تر از دو دهه‌ی اخیر و به ویژه دو هفته‌ی اخیر از خود ارائه کرده اند؛ هیچ‌گاهی نمی‌شود به این گروه اعتماد کرد.
حالا دولت افغانستان، باید تلاش کند تا در گفت‌وگوهای صلح با طالبان، به این گروه به عنوان اقلیتی خُرد نگاه شود؛ نه نگاهی که امریکا در توافق‌نامه‌ی صلحش به این گروه داشته است.
دولت افغانستان، باید تلاش کند تا در صورت رسیدن به توافق صلح با طالبان، این گروه را در خود حل کند و به هیچ یک از دستآوردهای هژده‌ساله‌ی افغانستان آسیب نرسیده و حقوق اساسی شهروندان محدود نشود.
