جیوتی ملهوترا / برگردان: سید جمال اخگر ناصری
منبع: دی‌پرینت
جو بایدن رییس‌جمهور منتخب ایالات‌متحده آمریکا، اگر افغانستان را در صدر سیاست خارجی خود قرار ندهد، احتمالاً این کشور در کمند سازمان استخبارات پاکستان-آی.اس.آی گیر خواهد کرد. در سوی دیگر، هند نیز باید در این قسمت نقش پررنگ‌تری داشته باشد.
فرصت رسیدن به صلح در افغانستان منتفی است. حملات اخیر نشان می‌دهد که کشوری در همسایگی افغانستان از روند گفت‌وگوهای صلح راضی نیست.
گفت‌وگوی «آرناب گوسوامی»، سردبیر تلویزیون «جمهوری»، درباره حمله «پولواما» در سال ۲۰۱۹، تنها چیزی نیست که عمران خان پاکستان در این هفته از آن شکایت داشت. پذیرفتن شاه محمود قریشی وزیر امور خارجه مبنی بر شکایت پاکستان از کابل -با شواهد- در مورد مداخله هند در روند صلح افغانستان به همان اندازه جالب توجه بوده است.
شاید قریشی به سفر اخیر «آجیت دووال»، مشاور امنیت ملی هند، به کابل اشاره داشت. جایی که او با همتای خود، حمدالله محب و دیگر مقام‌های افغانستانی روی «تلاش‌ها برای مبارزه با تروریسم و گسترش همکاری‌های دو کشور» گفت‌وگو کرده است.
در پی این نشست، امرالله صالح، معاون اول ریاست جمهوری افغانستان، در توییتر خود نوشت: «ملاقات خوشایندی با اجیت دووال مشاور امنیت ملی هند داشتم و در مورد دشمن بحث عمیقی کردیم.» دشوار نیست که حدس بزنیم منظور صالح از «دشمن» چه کسی است .
از آن‌جایی که صالح، دستیار ۲۵ ساله احمدشاه مسعود، رهبر پیشین جهادی در افغانستان بود، با طالبان جنگید تا این‌که دو روز قبل از حمله ۱۱ سپتامبر در آمریکا، ترور شد. صالح آشکارا «دست پاکستان» را در بی‌ثبات ساختن افغانستان دخیل می‌داند.
با روی کار آمدن دولت جدید آمریكا در این هفته و كاهش نیروهای آمریكایی طبق برنامه قبلی، افغان‌ها مشتاق‌اند هند خلا را پر كند یا کم‌ازکم نقش بیشتری در جلوگیری از حملات تروریستی طالبان كه توسط پاکستان در همسایگی افغانستان طراحی می‌شود، بازی كند.
دووال افغانستان را به‌خوبی می‌شناسد. او که رییس سابق اداره اطلاعات هند بود، در دسامبر سال ۱۹۹۹، در قندهار بود. زمانی که هواپیمای ربوده شده IC-814 توسط افراد مسلح موردحمایت ISI محاصره شد تا از عملیات نجات کماندوی هند جلوگیری کند.
تردیدی نیست که هند از افزایش خشونت‌های بی‌رویه در افغانستان نگران است. صبح روز یک‌شنبه (۱۷ جنوری ۲۰۲۱) دو قاضی زن به ضرب گلوله افراد ناشناس کشته و یک ماین مقناطیسی در همان روز در موتر یک مقام دولتی منفجر شد؛ اما او خوش‌چانس بود و از این حادثه جان به‌سلامت برد. در همان روز در بغلان، هشت نیروی امنیتی کشته شدند.
چندین مقاله در رسانه‌های افغانستان و بین‌الملل شرح داده‌اند که چگونه افغان‌ها زیر سایه ترس از گذشته می‌لرزند؛ زیرا می‌دانند که ممکن است وقتی صبح هنگام از خانه بیرون می‌شوند دیگر باز نگردند.
دشمنِ دشمنِ من دوست من است
روز دوشنبه، حامد میر یکی از مشهورترین روزنامه‌نگاران پاکستان در روزنامه‌ی اردو زبان «جنگ»، یک ستون درباره وضعیت افغانستان و پاکستان نوشته بود. میر در مورد این‌که نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی تشبیه «دشمن دشمن، دوست من است» را به ذهن گرفته و با اشرف‌غنی، رییس‌جمهوری افغانستان-به گفته میر دشمن پاکستان-برای تضعیف دشمن هند-پاکستان-هم‌دست شده است. میر قتل هزاره‌ها در ماه مارچ، در بلوچستان را با افزایش بی‌ثباتی در افغانستان مرتبط می‌داند.
میر می‌گوید که دولت اسلامی-داعش-مسئولیت قتل‌های مارچ را بر عهده گرفته است، همان‌طور که سال گذشته مسئولیت قتل‌عام در عبادتگاه سیک‌ها در کابل را که در آن محمد انیس، «شهروند هند»، معروف به ابو خالدالهندی، دست داشت.
به عهده گرفته بود. او می‌گوید که نام مهاجمان داعشی تا هنوز روشن نشده و به این معنی است که ارتباط میان دو حمله وجود دارد.
تا جایی حق با میر است، درواقع، یك مرد مسلمان از «كرالا»ی هند، با نام مستعار ابو خالدالهندی که به ولایت خراسان دولت اسلامی پیوست، یكی از عاملان حمله به عبادتگاه هندوها در كابل بود.
بیشتر تروریست‌های خارجی؛ مانند القاعده در شبه‌قاره هند حدود ۱۵۰- ۲۰۰ عضو در سراسر پاکستان، هند، بنگلادش و میانمار دارند و بیشتر اعضای هندی آن در جنوب هند فعالیت دارند. با این حال اما کارشناسان امور اعتراف می‌کنند که هند هم‌چنان یک معما برای «جهادگران جهانی در هنگام جلب و استخدام» است.
زمانی که گروه دولت اسلامی در سال ۲۰۱۴ در اوج قدرت بود، تلاش کرد تا یک کشور در غرب آسیا ایجاد کند. به همین منظور ۳۰ هزار جنگ‌جوی خارجی را از سراسر جهان جمع کرد. جنگ‌جویان هندی به تعداد ۱۰۰ تن که بیشترشان از منطقه کرالا و سواحل ماهاراشترا بود، به این گروه پیوستند.
به گفته میر، پاکستانی‌ها بیشتر مایل‌اند به جهاد در هرکجای جهان که باشد بپیوندند؛ ولی دلیل آن دفاع از داعیه‌ی «اسلام در معرض خطر است» نیست. حملات ۲۰۰۸ در شهر ممبای نمونه‌ی بارز آن است.
مسایل بسیاری به جو بایدن وابسته است
پاکستان کشور برادر و مسلمانی که در همسایگی افغانستان واقع شده، دهه‌ها است که آژانس اطلاعاتی آن-آی.اس.آی به جنگ و بی‌ثباتی در افغانستان دامن می‌زند و با هدف قرار دادن افراد بی‌گناه، وضعیت را بی‌ثبات ساخته و در تلاش است که حاکمیت قانون را از بین ببرد.
این سازمان به افغان‌ها و رهبران‌شان پیام می‌دهد که درست مانند دهه ۱۹۹۰، گروه‌هایی مانند طالبان و شبکه حقانی که بخش‌هایی از خاک افغانستان را در کنترل دارند، تحت فرمان آن‌ها قرار خواهد داشت.
امریکایی‌ها ۲۰ سال در افغانستان حضور داشتند و نوبت آن‌ها تمام شده و با آمدن دولت جدید، اکنون آن‌ها افغانستان را ترک می‌کنند. به همین دلیل، مذاکرات دوحه بین طالبان و دولت افغانستان بسیار به کندی پیش می‌رود. همه طرف‌ها منتظرند ببینند که اولویت‌های سیاست خارجی دولت جو بایدن چگونه است.
به گفته یک مشاور بایدن، در اولویت‌های دولت جدید امریکا، چین و سپس روسیه قرار دارد. قرار نگرفتن افغانستان در رأس اولویت‌های حکومت امریکا بی‌شک که یک اشتباه خواهد بود.
نادیده گرفتن منطقه‌ی پاکستان و افغانستان، به معنی دادن طناب طولانی به دست پاکستان است؛ اما اگر بایدن بخواهد به کشورهایی مانند ایران و هند برسد و نگرانی‌های خود را در مورد روسیه پایان بدهد؛ جنگ علیه طالبان به معنای فرصت دادن به صلح در افغانستان نخواهد بود. این به معنای شکست آی.اس.آی و تشویق سیاسی برای کنترل واقعی پاکستان است. این به معنی درخواست از چینی‌ها است که به پاکستان بفهماند که از مداخلات بیجا در افغانستان دست بکشد و این کار، تغییر شکل جیوپولتیک جنوب آسیا خواهد بود.
آیا دولت جو بایدن، حرص، طمع و یا انرژی و علاقه‌ای برای انجام این کار دارد؟ برای رسیدن به پاسخ این پرسش، روزها و هفته‌های پیش رو، بسیار سرنوشت‌ساز و حیاتی خواهد بود.
