مبنع: ترکش‌ماینتو
نویسنده: ترکمن طرزی
برگردان: ابوبکر صدیق
جدول زمان‌بندی‌شده‌ی خروج، نشان می‌دهد که نیروهای امریکا و متحدانش، تا میانه‌ی ماه جولای ۲۰۲۱، از افغانستان بیرون می‌شوند. در این بحبوحه، جنگ طولانی‌مدت امریکا چی پیامدهایی را به دنبال دارد.
ناتو از عضو خود، ترکیه، خواسته تا نیروهای خویش را برای تأمین امنیت فرودگاه بین‌المللی «حامد کرزی» در کابل حفظ کند. این کار، زمانی صورت می‌گیرد که جنگ، این کشور را به پاره‌‌ای دورافتاد از جهان بدل کرده است.
در این مورد، دو پرسش مهم وجود دارد: آیا ترکیه با توجه با رابطه‌ی نزدیکی که با امریکا و ناتو دارد، این ریسک را می‌پذیرد؟ یا این که این کار جزو استراتژی وسیع انقره در منطقه‌ی آسیای مرکزی است؟
مسلما که ترکیه، به سادگی نمی‌تواند تأمین امنیت فردوگاه کابل را بپذیرد؛ اما می‌خواهد با استفاده از این فرصت، در یکی از کشورهای مهم منطقه یک پایگاه نظامی ایجاد کند.
فرودگاه کابل در دامنه‌ی کوه‌های هندوکش قرار دارد که یک منطقه‌ی به شدت شلوغ و غیرمصون است. این در فرصتی است که طالبان به۲۰ ولایت از ۳۴ ولایت این کشور محاط به خشکه، دست یافته اند.
این فرودگاه، یکی از مکان‌های مهم برای مسافران بین‌المللی و میلیون‌ها شهروند افغانستان است. ظاهرا، معلوم می‌شود که هیچ کشوری و کمپنی امنیتی، آماده نیست تا درلحظه مسؤولیت امنیتی این مکان را به عهده بگیرد؛ در حالی که برای سفارت‌‌خانه‌ها و نهادهای بین‌المللی، اهمیت خیلی خاص دارد.
دولت افغانستان و نظامیان این کشور، تا هنوز روی بیلیون‌ها دالری لم دادنده اند که از طریق کمک‌های دیپلماتیک و نهادهای غیردولتی –انجو‌ها-، به این کشور واریز شده است.
رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه، ادعا کرده است که گرفتن مسؤولیت امنیتی فرودگاه کابل پیش از این که خواست ترکیه باشد، درخواست امریکا و ناتو بود تا ترکیه پس از خروج نیروهای بین‌المللی، امنیت این فرودگاه را تأمین کند.
اردوغان، در حاشیه‌ی نشست سران ناتو در ۱۴ جون هنگام صحبت با جو بایدن، به خبرنگاران گفت: «اگر آن‌ها از ما نمی‌خواستند، چنین کار صورت نمی‌گرفت؛ اما پس از بیرون از افغانستان، حمایت‌های دیپلماتیک، لوژستیکی و مالی امریکا خیلی مهم است.»
هلواسی آکر، وزیر دفاع ترکیه، هفته‌ی گذشته، به خبرگزاری حریت گفت: «وضعیت ما چگونه است؟ حمایت‌های سیاسی، لوژیستکی و مالی برای افغانستان خیلی مهم است.»
رسانه‌‌های ترکی، گزارش داده اند که اردوغان در پی تلاش یافتن مسیری بهتر برای ادامه‌ی حضور و تأمین امنیت فرودگاه کابل است. انقره، امیدوار است که موافقت امریکا را برای خریداری سیستم دفاعی ۴۰۰ –S روسی را به دست بیاورد. هم‌چنان، ترکیه تعهد کرده است که به پروژه‌ی خریداری هواپیماهای جنگی F-35 امریکا متعهد باقی بماند.
اداره‌ی ترامپ در می ۲۰۱۹، پیمان خردیداری ترکیه از پروژه‌ی هواپیمایی جنگی F-35 امریکا را قطع کرد و در اپریل ۲۰۲۱، امریکا به صورت قانونی ترکیه را از پروژه‌ی خردیداری هواپیماهای جنگی F-35 این کشور محروم کرد. امریکا، ادعا دارد که خریداری سیستم دفاعی S-400 روسی توسط ترکیه، در تناقض با قواعد ناتو است و ترکیه باید از خریداری سیستم دفاعی روسی دست بردارد.
اردوغان، طرح تأمین امنیت فرودگاه حامد کرزی-کابل را با حمایت کشورهای هنگری و پاکستان، پس از خروج نیروهای امریکایی و ناتو روی دست دارد.
ظاهرا طالبان فکر می‌کنند که با تصمیم خروج نظامیان امریکایی پس از دو دهه جنگ توسط بایدن، این گروه در میدان جنگ برنده شده است. به همین دلیل، حملات شدید و خونین را در برابر نیروهای امنیتی-دفاعی در کشور راه‌اندازی کرده اند.
رهبری طالبان، شرکت در نشست مشترک ماه اپریل با دولت افغانستان استانبول را رد کرده و هشدار داده که ترکیه در میان قوت مشترک در افغانستان، نیرو دارد. داکتر محمد نعیم، سخن‌گوی دفتر سیاسی امارت اسلامی طالبان، گفته است: «جمهوری ترکیه هیچ گاه چنین اشتباه بزرگی را انجام نمی‌دهد که پیامد آن به آینده‌ی افغانستان و ترکیه خطرناک است. این برای یک کشور اسلامی لازم نیست که دشمن یک کشور اسلامی دیگر باشد و دست‌نشانده و هم‌سوی نظام‌‌های اشغال‌گر باشد.»
ترکیه به عنوان عضو ناتو در دو دهه‌ی گذشته، نقش خیلی ملموس در عملیات نظامی در برابر -تروریستان- نداشته است، به عوض آن، بیش‌تر مشغول حمایت‌های مالی، لوژیستکی و آموزشی نیروهای امنیتی-دفاعی افغانستان بود. انقره رابطه‌ی نزدیکی با طالبان و هم‌چنان با جنرال دوستم [مارشال دوستم رهبر حزب جنبش و از ترک‌تباران افغانستان]، معاون نخست ریاست‌جمهوری از سال ۲۰۱۴ – ۲۰۲۰ دارد.
در کنار گروه‌های قومی ترک در شمال افغانستان، ترکیه با عبدالله عبدالله از رهبران سیاسی افغانستان که مسؤولیت رهبری شورای عالی مصالحه را به دست دارد نیز رابطه‌ی نزدیک دارد. هم‌چنان رابطه‌ی خوب با حامد کرزی که از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۴ به عنوان رییس‌جمهور بود و هم‌چنان با محمداشرف غنی دارد.
در حالی که در طولانی‌مدت، ترکیه دارای راهبردی خارجی صلح‌آمیز و مثبت برای دفاع از حقوق بشر نداشته است؛ اما در کنار رویکردهای امنیتی-نظامی در خطوط مقدم جبهه نیز دست به عمل شده است. اخیراْ بحث امنیت ترک‌تباران در کشورهای آسیای مرکزی به یکی از مؤلفه‌های خیلی مهم در راه‌برد خارجی انقره جای گرفته است.
اردوغان نخستین رییس‌جمهور ترکیه است که در ۱۶ سال اخیر، با اوزبیکستان دیدار کرده و توافق‌نامه‌‌ای به ارزش ۳ بیلیون دالر در بخش‌های امنیتی را در ۲۰۱۶ با این کشور به امضا رساند.
اخیرا ترکیه، در سوریه، لیبیا و ناگورنای قرباغ، حضور نظامی دارد و از بمب‌های تکنالوژیک نیز در این کشورها استفاده کرده است. ترکیه در نظر دارد تا از این بمب‌ها در افغانستان که یکی از بی‌ثبات‌ترین کشورها در جهان است نیز استفاده کند.
ترکیه تلاش دارد تا با استفاده از مزیت‌های بهار عربی، نفوذ خود را در منطقه گسترش دهد.
رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه، در دیدارهای جداگانه با مصر و کشورهای افریقای شمالی تلاش می‌کند تا ترکیه را به عنوان یک قدرت نمونه در کشورهای عربی خاور میانه بنمایاند.
ترکیه، کشوری سیکولار است که بیش‌تر جمعیت آن مسلمان است. این در حالی است که اردوغان خودش به عنوان انسانی فردگرا، رویکرد خشن را در برابر معترضان سال ۲۰۰۱ داشت. بعد از آن، ترکیه در منطقه، یک جزیره‌ی قدرت منزوی شد. اخیرا، انقره رابطه‌ی نزدیکی با قدرت‌های منطقهای در خاور میانه، از جمله عربستان سعودی، امارت متحده‌ی عرب و مصر ایجاد کرده است.
انقره، سیستم دفاعی S-400 روسی را خریداری کرده و فعالیت خود را در ساحات غربی مدیترانه افزایش داده است که روی رابطه‌ی انقره با امارات متحده‌ی عربی و واشنگتن، تأثیر به سزایی داشته است.
پس از اتفاقات شبیه‌جزیره‌ی کریمیه از مسکو در اوکراین، روابط ترکیه و مسکو افزایش قابل ملاحظه‌ای یافته است. انقره به دنبال یک کنش‌گر و قدرت جهانی در منطقه است؛ این در حالی است که نیروهای نظامی ترکیه، نقش جدی را در سومالیا، لیبی، قرباغ آذربایجان، سوریه و شمال عراق اجرا می‌کنند.
اکنون، انقره به عنوان عضو ناتو، می‌خواهد با حمایت مالی پیمان اتلانتیک شمالی یا ناتو، امنیت فرودگاه کابل و ساحاتی را در منطقهای که گذرگاه مرزی مشترک با چین و روسیه به عنوان رقبای سنتی ترکیه دارند را، تأمین کند.
ترکیه به دنبال هم‌کاری با پاکستان در منطقه است؛ اما میشل کوگلمن، پژوهش‌گر ارشد جنوب آسیا در «ولسن‌سنتر» به بخش پاکستان خبرگزاری اسوشتید پرس، در ۱۷ جون، گفته است که روابطی سه‌جانبه‌ی طولانی‌مدت میان ترکیه، پاکستان و افغانستان وجود دارد، این سه کشور، نمی‌تواند به تنهایی خود امنیت را در منطقه تأمین کنند. چنان چه، خبرنگار رادیو تلویزون ترکیه ( RTR)، در برخی از نوشته‌های خود خاطرنشان کرده است که حضور و حمایت ترکیه در افغانستان، بخشی از راه‌برد امنیتی ترکیه در آسیای مرکزی است.
