کیوبا را با سگرت برگ و نی‌شکر، هالند را با گل لاله، فرانسه را با برج ایفل، افغانستان را با مواد مخدر و کاتالونیا را با باشگاه بارسلونا می‌شناسند. باشگاهی که دو روز پیش، ۱۲۰ساله شد. هر وقت به تاریخ این باشگاه فکر می‌کنم، یاد جمله‌ی «چه گوارا» می‌افتم که: «اگر با دیدن هر بی‌عدالتی، بدنت از خشم به لرزه می‌افتد؛ پس یکی از رفقای من استی.» وقتی در سال ۱۸۹۹ «خوان گامپر» باشگاه بارسلونا را تأسیس کرد، کسی تصور نمی‌کرد که این باشگاه، به نماد آزادی‌خواهی بدل شود.
تاریخچه و چرایی شعار فراتر از یک باشگاه:
هرچند رقابت کاستیا و کاتالونیا در اسپانیا، به پیش از دشمنی جنبش‌های ناسیونالیستی و حتا به صنعت می‌رسد؛ اما نقطه‌ی اوج آن فوتبال، جنبش‌های ناسیونالیستی و جنگ‌های داخلی این کشور است. از دیر باز تا حالا، جنبش‌های ناسیونالیستی کاتالونیا، باسک و… خواهان رسمی شدن شخصیت سیاسی شان بوده اند. جنبش‌های مقاومت مردمی که در برابر گرایش‌های سانترالیسم و یک‌دست‌سازی دولت مرکزی اسپانیا ایستاده است. برای همین است که بارسایی‌ها شعار «فراتر از یک باشگاه» را سر می‌دهند؛ چون بارسلونا در طول تاریخ برای آن‌ها نه یک باشگاه ورزشی که شبیه ارتش نظامی بوده است. از نظر آن‌ها «نوکمپ»، جایی برای برد و باخت ورزشی نه که جوخه‌ی اعدام است تا با تفنگی به نام بارسلونا، از دشمنان انتقام بگیرند. در طول ۳۶ سال حکم‌روایی «ریورا و فرانکو» بر اسپانیا، مذاهب و زبان ایالت‌های باسک و کاتالونیا، شدیدا سرکوب شدند. صحبت کردن به زبان‌های باسک و کاتالونیا ممنوع و تمام کتاب‌های تاریخ این دو ایالت سوختانده شد. برای همین، فوتبال تنها جایی برای صحبت کردن به زبان مادری و ابراز هویت منطقه‌ای و طلب ارزش‌های کاتالان و باسک باقی ماند و روز به روز به هواداران آن افزوده شد. در سال ۱۹۲۵ تماشاگران به دیکتاتوری «ریورا» اعتراض و سرود ملی اسپانیا را مسخره کردند که برای همین، ورزشگاه بارسلونا شش ماه بسته و خوان‌گمپر نیز مجبور به استعفا شد. در سال ۱۹۴۱ به دستور حکومت مرکزی، بیرق‌های ایالت کاتالونیا سوزانده شد و کسانی که با زبان کاتالونیایی گپ می‌زدند، به این جرم، شش ماه به زندان افتادند. باسکی‌ها هم معترض بودند، منتها جنس اعتراض شان با مردم کاتالونیا فرق داشت. باسکی‌ها به دنبال تثبیت هویت؛ اما مردم کاتالونیا به دنبال شکست دادن سلطنت‌طلبان بودند.
جنگ‌های داخلی و تأثیر آن بر فوتبال:
در نیمه‌ی اول قرن گذشته، وضعیت اداره، هویت‌خواهی و استقلال‌طلبی کاتالونیا چیزی نبود که مطلوب نظام پادشاهی اسپانیا باشد؛ برای همین، در سال ۱۹۳۶ ارتش فرانکو به کاتالونیا حمله و موجب جنگ داخلی در اسپانیا شد. جنگی که ۲ سال و ۸ ماه و ۲ هفته و ۱ روز طول کشید. وقتی جنگ شروع شد، برخی بازیکنان بارسلونا و اتلتیک بیلبائو، داوطلبانه به جنگ رفتند. «جوزپ سانیول» مدیر بارسلونا توسط سربازان فالانژ در «گواداراما» کشته شد. شانزدهم مارچ ۱۹۳۸، حکومت مرکزی اسپانیا از حکومت ایتالیا خواست تا شهرهای بارسلونا و باسک را بمباران کند. حمله‌ای که در آن ۳ هزار نفر کشته و دفتر مرکزی باشگاه بارسلونا نیز با خاک یک‌سان شد. فوتبال از بین رفت و اعضای باشگاه به شدت کم شدند. بیرق کاتالونیا ممنوع اعلام شد و تیم‌ها باید از نام‌های اسپانیایی استفاده می‌کردند. جنرال فرانکو حاکم وقت اسپانیا، «ژوزب سانیول» رییس باشگاه بارسلونا را دست‌گیر و بدون محاکمه، اعدام کرد؛ چون او مردم کاتالونیا را لایق زندگی نمی‌دانست. مردم کاتالونیا که تا پیش از آن، تمام تحقیر و توهین‌ها را تحمل کرده بودند، دیگر تاب نیاوردند و برای دفاع از خون ۳هزار انسان، بیرق کاتالانیسم را با شوق بیشتر بر افراشتند. بیرقی که تا امروز هم‌چنان بر افراشته مانده است.
رقابت تاریخی بارسلونا و رئال‌مادرید:
همان‌گونه که ذکر شد، رقابت فوتبال در اسپانیا و باشگاه‌های این کشور، در بستر اتفاق‌های سیاسی شکل گرفت. وقتی فعالیت سیاسی در اسپانیا ممنوع شد، مردم ایالت‌های باسک، کاتالونیا و… راه دیگری به جز فوتبال نداشتند تا از ارزش‌های شان دفاع کنند. چند سال بعد از افتتاح باشگاه بارسلونا، چند خیاط کاتالونیایی، دست به خودزنی جالبی زدند و در پایتخت اسپانیا تیمی را پایه‌گذاری کردند که اساس شکل‌گیری باشگاه رئال‌مادرید شد. جنرال فرانکو دوست داشت با فوتبال، ناسیونالیزم داخلی را سرجایش بنشاند. برای همین، یک‌سال بعد از شکل‌گیری بارسلونا، تیم اسپانیول را با امکانات دولتی و در مرفه‌ترین بخش شهر بارسلون به وجود آورد، تا از طریق این تیم، بتواند بارسلونا را کنترل کند که هرگز در این کار موفق نشد. ال‌کلاسیکو شکل گرفت و رقابت دو باشگاه ورزشی، فراتر از ورزش رفت. رقابتی که ریشه در تاریخ، جنگ، فرهنگ، زبان، تفکر غالب و مغلوب و … دارد. برای همین است که تلویزیون‌های محلی کاتالونیا و مادرید، پیش از شروع ال‌کلاسیکو، سرود ملی اسپانیا و کاتالونیا را پخش می‌کنند. در این بیش از صد سال، اتفاق‌هایی افتاده است که به برخی آن اشاره می‌کنم.
o ال کلاسیکوی ۱۹۴۳٫ حکومت دوست داشت که اتلتیک بیلبائو و بارسلونا دو باشگاه ایالت‌های جدایی‌‍‌طلب باسک و کاتالونیا در «کوپا دل جنرالی‌سمو» شرکت کنند که در ادامه‌ی رقابت‌ها، رئال و بارسلونا به یک‌دیگر خوردند. در بازی رفت، بارسا ۰-۳ پیروز شد و در بازی برگشت نیز نیمه‌ی اول را ۰-۱ برد. خون فرانکو به جوش آمد و در بین دو نیمه پیام خود را به بازیکنان بارسلونا رساند. نتیجه‌ی نیمه‌ی دوم جالب بود و روی تابلو ۱-۱۱ به سود رئال نوشته شده بود. در بازی بعدی بیلبائو انتقام بارسا را گرفت و رئال قهرمان نشد. رییس بیلبائو در جشن قهرمانی گفت: «زنده باد باسک، زنده باد کاتالونیا». برای همین، همسر او کشته شد. ترسی که می‌گویند، دلیل باخت ۱-۱۱ بارسا نیز بود. کشته نشدن خانواده‌های شان.
o تابستان ۱۹۵۳ بارسلونا، در رقابت با رئال فرانکو، دی استفانو را از ریورپلاته‌ی ارجنتین خرید؛ اما موترهای حکومتی آمدند و او را از تمرین بارسلونا به مادرید بردند. بارسلونا شکایت کرد؛ اما ریورپلاته گفت که دی استفانو را به «میلوناریوس» کلمبیا قرض داده بوده است. رئال باشگاه کلمبیایی را راضی کرده بود. چیزی را که ریورپلاته هم تأیید و بارسلونا مدارک خرید را افشاء کرد که جایی را نگرفت. چون ریورپلاته، از وجود این اسناد اظهار بی‌اطلاعی کرد. وقتی فرانکو مُرد، تمام اسناد انتقال و پرداخت پول بارسلونا به ریورپلاته‌ی ارجنتین، پس از ۳۰ سال، توسط فارگاس از باشگاه ریورپلاته پیدا شد. در واقع دی استفانو با پول بارسلونا برای رئال بازی کرد.
تغییر و تحول باشگاه ۱۲۰ساله‌ی بارسلونا:
«جوزپه لوئیس نونز» که در سال ۱۹۷۸ رییس باشگاه بارسلونا شد، در رشد این باشگاه مؤثر بود. یک‌سال بعد از آمدن نونز، به توصیه‌ی یوهان کرایف، آکادمی لاماسیا پایه‌گذاری شد. در زمین فوتبال اما؛ بارسلونا رشدش را مدیون کرایف است. او در زمانی که بازی می‌کرد و بعد که مربی این باشگاه شد، خدمات زیادی انجام داد. در این مدت، افراد زیادی آمدند و رفتند؛ اما جوزپه گواردیولا با ۱۴ قهرمانی در مربی‌گری، دوران جدیدی را برای این باشگاه تعریف کرد.
ژاوی هرناندز با ۷۶۷ بازی، رکورددار بیشترین بازی و مسی با ۶۴۰ گل، ضمن آن که بهترین گل‌زن تاریخ باشگاه است، با ۳۴ قهرمانی، بیشترین قهرمانی را به دست آورده است. تا امروز ستاره‌های بزرگی مثل کرایف، مارادونا، ریوالدو، رونالدوی برازیلی، رونالدینیو، ژاوی، انیستا، نیمار، مسی و … برای این باشگاه بازی کرده اند. بارسلونا در این ۱۲۰ سال، ۲۶ قهرمانی در لالیگا، ۳۰ قهرمانی در کوپا دل‌ری، ۱۳ قهرمانی در سوپر جام اسپانیا، ۵ قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا، ۴ قهرمانی در لیگ اروپا، ۵ قهرمانی در سوپرجام اروپا و ۳ قهرمانی در جام جهانی باشگاه‌ها به دست آورده است.
