شکست داعش در ننگرهار؛ پایان حمله‌های خون‌بار یا آغاز سناریوی جدید؟

علی شیر شهیر
شکست داعش در ننگرهار؛ پایان حمله‌های خون‌بار یا آغاز سناریوی جدید؟

ماه‌ها است که مسؤولان امنیتی و محلی ولایت ننگرهار، از شکست تروریستان داعش در این ولایت خبر می‌دهند. گسترش عملیات پاک‌سازی داعش توسط نیروهای امنیتی بر مواضع این گروه و تسلیم شدن چندین دسته از افراد داعش به نیروهای امنیتی، ظاهرا پیام فروپاشی داعش در شرق افغانستان را می‌رساند.
دست‌کم در دو هفته‌ی گذشته، بیش از ۶۰۰ داعشی با زنان و فرزندان شان به نیروهای امنیتی تسلیم شدند. ولسوالی اچین ولایت ننگرهار، بزرگ‌ترین پایگاه این گروه در چندین سال گذشته بود که به گفته‌ی مسؤولان محلی، داعش دیگر جایی در اچین ندارد و اگر بیشتر بماند، بیشتر تلفات خواهد دید.
روز گذشته، رییس‌جمهور غنی، در راس یک هیأت دولتی به ننگرهار رفت. آن چه در خبرنامه‌ی ارگ ریاست‌جمهوری آمده، آقای غنی به منظور بررسی اوضاع امنیتی با مسؤولان درجه یک این ولایت دیدار و گفت‌وگو کرده است. در خبرنامه آمده است که مسؤولان محلی و ریاست امنیت ملی این ولایت، از شکست داعش در اچین و دیگر نقاط ننگرهار اطمینان داده اند.
اما صبح روز سه‌شنبه (۲۸عقرب) همزمان با سفر رییس‌جمهور غنی، منابع امنیتی در ننگرهار، به روزنامه‌ی صبح کابل گفتند که رییس‌جمهور به ننگرهار می‌آید تا پایان حکومت داعش (شاخه‌ی خراسان) این گروه را در افغانستان اعلام کند. مسأله‌ای که تا کنون از سوی ریاست‌جمهوری رسانه‌ای نشده است.
به گفته‌ی این منابع، قرار است در یکی دو روز آینده، حدود دو هزار داعشی که آخرین بازماندگان این گروه در ننگرهار گفته شده، به نیروهای امنیتی تسلیم شوند. داعشیانی که به نیروهای امنیتی تسلیم شدند، بخشیده نخواهند شد؛ بلکه مستقیما به نهادهای عدلی و قضایی تسلیم داده می‌شوند که به میزان جرم شان، مجازات شوند.
در همین حال، عطاءالله خوگیانی، سخنگوی والی ننگرهار، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که جنگ‌جویان داعش در جنگ با نیروهای امنیتی شکست خورده اند و جنگ با نیروهای امنیتی را ادامه داده نمی‌توانند. او، از کشته شدن ده‌ها داعشی در عملیات نیروهای امنیتی خبر می‌دهد.
این درحالی است که چندی قبل، مسعود اندرابی، سرپرست وزارت داخله، از شکست داعش در ننگرهار خبر داده بود. آقای اندرابی در سفرش به این ولایت گفته بود: «داعش در افغانستان شکست خورده و دیگر پناه‌گاهی در این کشور ندارد. باشندگان ولایت ننگرهار، جلو (شبکه‌ی وحشی جهانی داعش) را گرفته و ثابت کردند که این گروه، در این ولایت جایگاهی ندارد.»
شکست داعش در ننگرهار و روند تسلیمی این گروه به نیروهای امنیتی با خوش‌بینی‌های زیادی همره بوده است؛ زیرا خونبار‌ترین حملات انتحاری و ترورهای هدف‌مند از سوی این گروه در افغانستان سازماندهی و اجرا می‌شد؛ اما نگرانی‌هایی نیز وجود دارد که مبادا رهاکردن میدان و تسلیم شدن افراد این گروه به نیروهای امنیتی، ترفندی باشد که نیروهای امنیتی را اغفال کند؛ ترفندی که هم‌ می‌تواند، زمینه‌ی فعالیت مجدد این گروه را فراهم کند و هم‌ فرصتی باشد برای سکتور امنیتی افغانستان تا فعالیت‌های آنان را آسیب‌شناسی کند. میرزا محمد یارمند، آگاه امور نظامی، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که ما از روند تسلیمی‌ تروریستان داعش استقبال می‌کنیم؛ اما رهبری سکتورهای امنیتی باید مواظب باشند که در عقب این تسلیمی ترفندی نباشد.
آقای یارمند گفت: «باید مواظب بود؛ زیرا این‌ها مربوط به شبکه‌هایی می‌شوند که این‌ها را ساخته و زمانی که دست ‌شان تنگ شد و یا دوباره فرصت برای شان ایجاد شود، می‌توانند دوباره به حملات تروریستی اقدام کنند. باید در مورد نحوه‌ی وظایف شان، جلب و جذب و تربیه‌ی شان در سکتورهای مختلف توجه شود. باید شناسایی شوند که چگونه این‌ها شست‌وشوی مغزی شده اند. اگر آسیب‌شناسی شود، این یک فرصت خوب است.»
با این حال شماری از نمایندگان ننگرهار در مجلس نیز دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به شکست داعش در این ولایت دارند. گل‌احمد نورزاد، نماینده‌ی ننگرهار در مجلس، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که او چندان به مسأله‌ی شکست داعش در ننگرهار خوش‌بین نیست؛ زیرا پیچیدگی جنگ در افغانستان سبب شده که با نابودی یک گروه، گروه دیگری جایگزین آن شود.
آقای نورزاد می‌گوید: «بدبختانه اگر یک پروژه تمام ‌می‌شود، پروژه‌ی دیگر راه‌اندازی می‌شود. شکست و تسلیمی داعش نیز سناریوی بیش نیست. زمانی که طالبان شکست خوردند، ما خوش‌بین بودیم که جنگ خاتمه می‌یابد؛ اما دوباره طالب آمده و در کنارش داعش و سایر گروه‌ها نیز آمدند.»
این عضو مجلس تأکید می‌کند که عدم هم‌آهنگی در صفوف و رهبری نیروهای امنیتی، سبب شده است که دشمنان مردم افغانستان با گذشت هرروز قدرت‌مند شوند. «در غیر آن دشمن آن قدر قوی نیست که ۳۵۰ هزار نیروی امنیتی نتواند در برابرش از منافع ملی کشور حمایت کند.»
آن چه که نگرانی‌ها را از ادامه‌ی فعالیت گروه‌های تروریستی نظیر طالب و داعش در افغانستان بیشتر می‌کند، حضور جنگ‌جویان خارجی در صفوف این گروه تروریستی است. در میان افرادی که در چند روز گذشته به نیروهای امنیتی تسلیم شدند، شهروندان پاکستان، ایران، تاجیکستان، آذربایجان، قزاقستان، مالدیف و اوزبیکستان نیز شامل اند.
گروه تروریستی داعش در سال‌های ۹۳ و ۹۴، زمانی که نظامیان پاکستانی عملیات گسترده‌ای را در منطقه‌ی وزیرستان شمالی راه‌اندازی کردند، در افغانستان به فعالیت آغاز کرد. با آغاز عملیات اسلام‌آباد، موج بزرگی از آواره‌های وزیرستان شمالی به ولایت‌هایی؛ چون خوست، پکتیا، پکتیکا، ننگرهار و زابل سرازیر شده و با شیوه‌های مختلف در این بخش‌ها جابه‌جا شدند.
به باور آگاهان سیاسی، فقر و اختلافات سیاسی، از مهم‌ترین عواملی است که داعش توانست در افغانستان جای پا باز کند و با افزایش فقر و گسترش دامنه‌ی اختلافات سیاسی میان رهبران افغانستان، این گروه نیز قدرت پیدا کرد.