نویسنده: اِستیو کول، نویسنده کتاب «ریاست اِس»
منبع: نیویورکر
برگردان: ابوبکر صدیق
زمانی که جو بایدن- در سال ۲۰۰۹- پست معاون ریاست جمهوری امریکا را عهده‌دار بود، هزاران تن از نظامیان این کشور در برابر گروه تروریستی طالبان در افغانستان می‌جنگیدند. این طولانی‌ترین جنگ برون‌مرزی ایالات‌متحده به‌شمار می‌رود.
چند ماه پس از حمله‌ی ۱۱ سپتامبر، نیروهای امریکایی در جنگ افغانستان تلفات سنگینی را متحمل شدند. شبکه‌ی القاعده به‌عنوان تهدید درجه‌یک برای امریکا در گذرگاه مرزی افغانستان – پاکستان پناه برده بود و پنتاگون برای مبارزه با این شبکه خواهان نظامیان بیشتری بود.
در ماه فبروری همان سال، من با ده‌ها تن از تحلیل‌گران مسایل افغانستان در یک مهمانی به میزبانی بایدن در کاخ سفید اشتراک کرده بودم. بایدن در مورد بیشتر کردن نظامیان در افغانستان نظرخواهی می‌کرد و این دقیقاً زمانی بود که افکار عمومی-در امریکا-از جنگ پشتیبانی نمی‌کرد. آقای بایدن می‌گفت؛ این یک آغاز نیست و از پافشاری بارک اوباما برای ژنرال یادآوری می‌کرد و از چانه‌زنی‌هایش با اوباما سخن می‌زد.
امروز نیز در ادامه همان زمان قرار داریم. نیروهای امریکایی در افغانستان مصروف جنگ‌اند، بایدن به‌مجرد رسیدن به دفتر ریاست جمهوری، در رابطه به سرنوشت جنگ افغانستان صفحه‌ی تازه‌ای از کتاب جنگ را ورق خواهد زد و از جنگ امریکا و هم‌چنان هزینه‌ی بیش از ۸ میلیارد دالر و تلفات ۲۴۰۰ سرباز امریکایی دفاع خواهد کرد.
براساس توافقنامهی ماه فبروری سال گذشته-۲۰۲۰-میان اداره‌ی ترامپ و طالبان تا هنوز نزدیک به ۲۵۰۰ نیروی امریکایی افغانستان را ترک کرده‌اند. هدف از توافق‌نامه، خروج نیروهای امریکایی از افغانستان و ایجاد یک راه‌حل سیاسی میان طالبان و دولت افغانستان به رهبری محمد اشرف‌غنی و نیز جلوگیری از تبدیل شدن افغانستان به مرکز تروریزم و شبکه‌ی القاعده و داعش بود؛ اما طوری که به نظر می‌رسد، امریکا برای رسیدن به این هدف موفقیت چندانی را نصیب نشده است.
بایدن در بهار سال گذشته در «Foreign Affairs» نوشته بود که بخشی از نیروها باید برای مبارزه با تروریسم در افغانستان حفظ شوند.
بر مبنای توافقنامهی امریکا-طالبان، بایدن برای خروج کل نیروهای امریکایی از افغانستان تا ماه می سال روان میلادی زمان دارد. در این توافق‌نامه، گروه طالبان تعهد کرده است که با شبکه القاعده و گروه‌های تروریستی اجازه فعالیت در خاک افغانستان را نمی‌دهد؛ اما آن‌چنانی که امید می‌رفت اوضاع پیش نرفته است. خشونت‌ها کاهش نیافت و گفت‌وگوها منجر به نتیجه‌ی درخور انتظاری نشده است.
در ماه سپتامبر سال گذشته، گفت‌وگوها میان هیئت مذاکره‌کننده طالبان و دولت افغانستان در دوحه – قطر آغاز شد؛ اما گفت‌وگوها با شکنندگی مواجه شد و جنگ هنوز از غیرنظامیان قربانی می‌گرفت و خشونت‌ها روزبه‌روز افزایش یافت.
بایدن هیچ راه عملی‌ای را برای خروج تمامی نیروهایش تا ماه می از افغانستان، روی میز ندارد که اگر چنین تصمیمی هم داشته باشد؛ نخست باید روی توافقنامهی دوحه و خشونت‌ها تمرکز بیشتری داشته باشد.
توافقنامهی دونالد ترامپ با طالبان توسط زلمی خلیل‌زاد، دیپلومات افغان-امریکایی امضا شد. در این معاهده، تعهد به خروج نیروهای امریکایی از افغانستان شده است. موضوعی که مورد استقبال طالبان قرار گرفت و پس از امضای توافق‌نامه با طالبان، تمام مسئولان ارشد اداره‌ی ترامپ خواهان کاهش خشونت‌ها در افغانستان شدند. بااین‌همه اما هنوز طالبان به حملات‌شان بر نیروهای امنیتی ادامه می‌دهند و برخی مناطق کلیدی و جاده‌ها را به گرو خود درآورده‌اند. با وجود یک توافق‌نامه، هنوز بیم حمله به مرکز نظامیان امریکایی نیز وجود دارد. سال گذشته-۲۰۲۰- طالبان با راه‌‌اندازی قتل‌هایی هدفمند، خبرنگاران، فعالان مدنی و حقوق بشری و افراد غیرنظامی را هدف قرار دادند.
پس از توافق‌نامه فبروری، شرایط به نفع طالبان رقم خورد. «کیت کلارک»، خبرنگار پیشین بی‌بی‌سی و عضو شبکه‌ی تحلیل‌گران افغانستان، در پایان سال گذشته میلادی نوشته بود که با خروج نظامیان امریکایی از میدان جنگ و آزادی ۵ هزار زندانی طالب، انگیزه‌ی گروه طالبان برای پیروزی نظامی افزایش یافته است. احتمال اندکی برای موفقیت روند صلح وجود دارد و طالبان، برای پیروز شدن، گزینه نظامی را ارجح‌تر می‌دانند.
توافقنامهی زلمی خلیل‌زاد با طالبان، به‌مانند تلاش‌های اداره‌ی بارک اوباما، نتیجه‌ای را در پی نخواهد داشت. جک سالیوان ـ Jake Sullivan ـ مشاور شورای امنیت و آنتونی بلینکین– Antony blinken- وزیر خارجه بایدن، از منتقدان راهبرد‌های اوباما هستند. من با شماری از تحلیل‌گرانی که در اداره‌ی بارک اوباما کار کرده بودند، صحبت کردم. دیدگاه‌شان حمایت از دولت کابل و مذاکرات دوحه است؛ اما شماری به تأخیر در روند خروج نظامیان امریکایی پافشاری بیشتری دارند.
جیمز دابینز، نماینده‌ی خاص اوباما در افغانستان که اکنون خلیل‌زاد آن مسئولیت را دارد، می‌گوید که به نظر می‌رسد جو بایدن یک گروه کوچک از نیروهای امریکایی را برای مبارزه با تروریزم در افغانستان حفظ کند. او افزود که تعداد این نیروها از ۴۰۰ -۵۰۰ تن خواهد بود و تا زمانی که خطر تروریزم برطرف نشود، ممکن نیست بیرون شوند.
رونا امیری که در بخش راهبردی وزارت خارجه امریکا در مورد افغانستان کار کرده و هم‌چنان به‌عنوان مشاور در سازمان ملل بوده، می‌گوید که اداره‌ی ترامپ امتیاز‌های بیشتری برای طالبان قایل شده است؛ اما حفظ نیروها تا زمان تأمین صلح، تأثیرگذار است. از این‌رو، آَقای جو بایدن باید از گفت‌وگوهای صلح به‌عنوان یک گزینه موفق استفاده کند.
ولی نصر، استاد در دانشگاه جان هاپکینز امریکا که در زمان اوباما در افغانستان و پاکستان کار کرده است، می‌گوید: این‌که روند مذاکرات منجر به ثبات شود، زمان‌گیر است. طالبان به توافق سیاسی تعهد نشان نمی‌دهند و به نظر نمی‌رسد آن‌چه را که تعهد کرده‌اند عملی کنند. او گفت که طالبان فکر می‌کنند که امریکا با چالش‌های زیاد مواجه است و امیدوارند که امریکا افغانستان را ترک کند.
آقای نصر بر این باور است که اگر روند مذاکرات موفق نشود و نیروهای خارجی بیرون شوند، به این معنا است که افغانستان به گذشته برمی‌گردد و جنگ‌های داخلی دوباره آغاز خواهد شد، هرج‌ومرج و بحران انسانی، مانند زمان حاکمیت رژیم طالبان در ۱۹۹۶ دوباره اتفاق خواهد افتاد.
در کنار آن پاکستان تلاش می‌کند تا با وارد کردن طالبان در افغانستان نفوذش را افزایش دهد. پس از آن‌که پاکستان در روند جهاد افغانستان دخیل دانسته شد، حکومت نظامی این کشور تلاش دارد تا مهره‌های نزدیک به خودش را در افغانستان تقویت کند.
پاکستان به دلیل چالش‌های مرزی با افغانستان و رقابت با هند تلاش می‌کند تا متحدان قابل‌اعتمادی در افغانستان داشته باشد و از طریق سازمان استخباراتی‌اش-آی‌اس‌آی-از گروه طالبان حمایت کند.
بایدن به رهبری پاکستان گفته است؛ این‌که آی‌اس‌آی و فرماندهان نظامی این کشور از شبکه‌ی القاعده حمایت می‌کنند، دور از واقعیت نیست. رییس‌جمهور اوباما باور داشت که در جنگ افغانستان و مبارزه با تروریزم و القاعده، منافع امریکا نهفته است؛ اما زمانی که نیروهای امریکایی در جنگ خونین با القاعده در برابر تروریزم مشغول‌اند، رهبران القاعده در پاکستان حضور دارند که این نیز تهدیدی برای ایالات‌متحده به‌شمار می‌رود.
جو بایدن، با باقی گذاشتن تعداد کمی از نیروها در افغانستان برای مبارزه با تروریزم نگران تکرار چنین تجربه‌ای است.
در گام نخست؛ دو لت افغانستان تلاش دارد تا در همکاری با نیروهای امریکایی و اروپایی، القاعده و داعش را سرکوب کند و روند مذاکرات صلح از حمایت بین‌المللی برخوردار باشد.
در گام دوم؛ نگرانی جدی‌ای وجود دارد که طالبان به حقوق زنان کوچک‌ترین توجهی نکنند و دموکراسی و دست‌آوردهای اخیر افغانستان را مانند شبکه‌های مخابراتی، جامعه مدنی و توسعه‌ی روستاها که با کمک‌های بین‌المللی صورت گرفته است، نابود کنند.
اما نقطه‌ی عطف مسئله این‌جاست: زمانی که چهار سال پیش بایدن معاونیت اول را ترک کرد، جنگ در افغانستان وجود داشت و امروز نیز با رسیدن به کاخ ریاست جمهوری، شعله‌های همان جنگ هنوز خاموش نشده است.
