ایمان نوری، دانش‌جوی روابط بین‌الملل
از پیدایش انترنت نیم‌قرن می‌گذرد. در اوایل راه‌اندازی انترنت، این شبکه فقط به‌عنوان یک نشانه و یک اسم شناخته می‌شد؛ اما در شروع جنگ سرد، جنبه سیاسی-استخباراتی به خود گرفت و امنیت دو قدرت بزرگ و مطرح جهان-آمریکا و شوروی سابق- را به چالش کشید. از استراق‌سمع-شنود- و ردیابی موقعیتی تا ربودن اطلاعات و جنگ اقماری که انترنت این مزیت را برای هر دو قدرت بزرگ پدید آورده بود.
انترنت بزرگ‌ترین سامانه‌ای بود که پنتاگون-وزارت دفاع آمریکا-برای انجام برنامه‌های پژوهشی آن را راه‌اندازی کرد. انترنت در سال ۱۹۶۰ راه‌اندازی شد و تنها محصور به خاک آمریکا ماند؛ اما بعداً در سال ۱۹۹۰ به‌صورت یک شبکه همگانی و جهان‌شمول درآمد و در دسترس همه کشورهای جهان قرار گرفت.
انترنت عامل درجه‌یک جهانی‌شدن
بسیاری از کشورهای جهان اعتقاد بر این دارند که جهانی‌شدن یک نعمت است و ما را از وابستگی نجات می‌دهد و بی‌نیاز می‌سازد؛ اما در حقیقت داستان جهانی‌شدن طور دیگری است.
جهانی‌شدن جال جدیدی برای به دام انداختن و وابستگی شدید است که کشورها را بیشتر به هم وابسته می‌سازد و امنیت را به معنای واقعی از آنان می‌گیرد.
مثال ساده این مدعا این است: هر کاربری که از انترنت استفاده می‌کند و برای خود اکونت-حساب کاربری- می‌سازد، از امنیت صددرصدی اکونت‌اش اطمینان ندارد. گاهی اکونت از کنترلش بیرون می‌شود و گاهی هم هک می‌شود. این اتفاق بی پیشینه هم نیست و هیچ کاربری از آن مستثنا نبوده است.
انترنت در پهلوی این‌که جهانی‌شدن را به همراه آورد، اکتشافات دردسرساز بسیاری را نیز با خود به‌مرورزمان به همراه داشت. از گوگل و فیس‌بوک و اینستاگرام و توییتر گرفته تا اسکایپ و مسنجر و واتس‌اپ و وایبر. اکنون کسی نمی‌داند؛ شاید این‌ها ماشینی برای کنترل و تحریم بازیگران سرکش و وادار کردن آن‌ها به پیشبرد اهداف خودشان از راه تهدید به تحریم باشد.
قدرت‌های جهانی امروزه دست‌آوردهای انترنتی را به دستگاهی برای نظارت جهانی بدل کرده‌اند. به شبکه‌های شرکت‌های مخابراتی نفوذ کرده و برنامه‌هایی مخفی را به اجرا درآورده‌اند که می‌تواند به شناسایی گلوگاه‌های ارتباطی و بهره‌برداری از آن‌ها علیه دوست و دشمن کمک کند.
یکی از دست‌آوردهای انترنت، بیت‌کوین است، پول مجازی یا ارز دیجیتالی‌ای که دیگر نیاز به پشتوانه ندارد و قرار است سرلشکر بازار جهانی شود و برای قیمت اسعار و تمام معاملات جهانی قدرت‌های بزرگ خط‌ونشان بکشد و تعیین تکلیف کند.
بیت‌کوین چیست؟
بیت‌کوین یک رمز ارز مجازی است که تقریباً مشابه با کارکردهای پول امروزی اما؛ با این تفاوت که بی‌پشتوانه است و قابل‌لمس نیست. در حال حاضر هیچ کشوری ازنظر حقوقی آن را به‌عنوان پول قانونی به رسمیت نمی‌شناسد؛ اما این ارز مجازی ازنظر فنی نخستین پول دیجیتال غیرمتمرکز است که تمرکززدایی سرمایه، نخستین هدف آن است.
در ۱۸ اکتوبر سال ۲۰۰۸، انترنت یک دامنه‌ای به نشانی bitcoin.org به وجود آورد و ثبت کرد و سپس در ۳ جنوری سال ۲۰۰۹ معرفی شد و کاربران آن از طریق ایمیل این پول را تا حال کنترل می‌کردند. این ارز دیجیتالی فعلاً دایره حاکمیت و دامنه ارزی مشخصی ندارد و در یک ساحه جغرافیایی مشخص مورد دادوستد قرار نمی‌گیرد.
پدید آورنده‌ی بیت‌کوین کیست؟
هویت پدیدآورنده‌ی بیت‌کوین مشخص نیست. بر طبق برخی گفته‌های تأیید ناشده، شخصی به نام «ساتوشیناکاموتو» بیت‌کوین ایجاد کرده است. گفته‌شده که اولین دریافت‌کننده مبادله بیت‌کوین، فردی به نام «هال فینی» است. با این حال اما این داستان هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و هویت مخترع بیت‌کوین مشخص نیست.
باور نگارنده این نوشته، بر اساس مطالعات از منابع معتبر دانشگاهی بر این است که بیت‌کوین نمی‌تواند حاصل راه‌اندازی یک شخص باشد؛ بلکه این ارز دیجیتالی محصول کار یک گروه برنامه‌نویس است؛ زیرا این ارز دیجیتالی حاصل یک مهندسی بسیار پیچیده و درازمدت است. مهندسی ظریف و حساب‌شده‌ای که نمی‌تواند حاصل کار یک فرد باشد. دلیل دیگر هم این‌که مشخصات پیچیده این ارز دیجیتالی در یک فهرست ایمیل رمزنگاری‌شده نشر شد که دلالت بر کار گروهی و سازمانی در رابطه به تولید چنین ارز الکترونیکی دارد.
چرا بیت‌کوین حایز اهمیت شده است؟
از راه‌اندازی و ورود بیت‌کوین به جهان، زمان کمی می‌گذرد؛ اما این ارز ظاهراً به هدف مصون‌سازی سرمایه و پول ملی کشورها به‌میان آمده است.
این ارز دیجیتالی اتفاقاً مایه‌ی نگرانی قدرت‌های بزرگ نیز شده، آن‌هم این‌که شماری از کشورها این ارز را سلاح هکرها جهت حمله به بنگاه‌های اقتصادی‌شان می‌دانند و مصون‌سازی سرمایه از طریق بیت‌کوین را افترا می‌خوانند.
برخی از کشورها هم این ارز را گامی به‌سوی «الکترونیزه» سازی حکومت‌داری می‌دانند و بر این باورند که با حکومت‌داری الکترونیکی دیگر حدومرزی برای پیشرفت و ارتباطات وجود ندارد. چنان‌چه در سال ۲۰۱۵ میلادی، تعدادی از بازرگانان جهان که بیت‌کوین را پذیرفته‌اند به بیش از صد هزار نفر رسید.
نگرانی قدرت‌های بزرگ از ظهور بیت‌کوین چیست؟
تمرکززدایی ثروت و سرمایه، نخستین هدف ارز دیجیتالی بیت‌کوین است. قدرت‌های بزرگ موافق آن نیستند؛ اما زدودن ثروت از چنگ قدرت‌های بزرگ چالش‌های اقتصادی را به بار آورده و بحران امنیتی-سیاسی را از دل آن پدید می‌آورد.
در عوض آن، قدرت‌های بزرگ می‌خواهند تا با به دست گرفتن کنترل این ارز مجازی، امنیت سایبری همدیگر را تهدید و سپس به آن رخنه کنند.
کشور چین یک‌زمانی به آمریکا هشدار داده بود که به فناوری‌ای دست‌یافته که می‌تواند نقره را به طلا تبدیل کند و آن را به‌عنوان پشتوانه پولی‌اش قرار دهد. اقدامی که مایه نگرانی آمریکا و اروپا شد. عده‌ای گفته بودند که این اقدام چین مقدمه‌ای بر ورود بیت‌کوین بوده اما با شیوه‌ای دیگر.
نگاه حقوقی کشورهای جهان به بیت‌کوین چگونه است؟
ایالات‌متحده آمریکا و چین، بر کالا بودن ارز تأکید دارند؛ زیرا از یک‌سو از هدر رفتن وقت جلوگیری می‌شود و از سوی دیگر برنامه‌های اقتصادی این دو کشور عقب نمی‌ماند. در شرق دور و اروپا اما دیدگاه طور دیگری است؛ بیت‌کوین در نظام حقوقی کشورهای جاپان و آلمان کالایی است که می‌تواند به‌عنوان ابزار پرداخت استفاده شود؛ چون این دو کشور به الکترونیزه شدن تمام سطوح اداری کشور توأم با فناوری تأکید دارند و می‌خواهند مبادلات آن را کاملاً همگانی سازند.
نقد بر بیت‌کوین
بیت‌کوین علاوه بر این‌که انرژی و وقت زیادی را صرف می‌کند، باعث آلودگی محیط‌زیست نیز می‌شود. مهم‌تر این‌که این ارز دیجیتالی یک فناوری قدیمی است و امنیت آن‌چنانی‌ای که انتظار می‌رود، ندارد.
اولین نقد وارد بر آن؛ مدت‌زمان طولانی گرفتن و تولید این ارز است که ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و این زمان، زمان زیادی است که هدر می‌رود. دومین نقد وارده بر آن؛ مصرف بالای انرژی توسط این ارز است، میزان برق مصرف شده توسط بیت‌کوین برابر با ۳۰/۱۴ تراوات در ساعت، برابر با میانگین برق مصرفی یک شهر ۲۰ میلیونی است.
مهم‌ترین نقدی که بر استخراج بیت‌کوین وارد است؛ گرم ساختن کره زمین است. بیت‌کوین با مصرف بسیار بالای انرژی برق تولید شده و میزان بسیار بالای گرما تولید می‌کند. پیش‌بینی شده که تا سال ۲۰۲۳ میلادی دمای زمین ۲ درجه گرم‌تر شود و فاجعه‌آفرین خواهد بود.
از ظهور این ارز دیجیتالی، چنان برمی‌آید که نظام بازار جهان در حال تقسیم شدن و تمرکززدایی–Decentralization-است. امری که موجب نگرانی غربی‌ها و موجب خشنودی نسبی کشورهای شرقی است.
اما نگرانی عمده بابت این ارز دیجیتالی این است که امنیت سایبری و امنیت اقتصادی را از پیش کارفرما و کارگر و یا فروشنده و مشتری می‌گیرد. ریشه این نگرانی برمی‌گردد به صفحه انترنتی silk road یا جاده ابریشم که از راه فروش مواد مخدر و اسلحه ارز دیجیتالی دریافت می‌کرده و از دریافت پول حقیقی سربازگیری می‌کرده است. این فعالیت، بعدها از سوی دولت‌های جهان کار سیاه نام گرفت.
مسئله‌ای که هیچ‌یک از کشورهای جهان از آن مطمین نیستند این است که این ارز هنوز به‌طور قانونی به‌عنوان واحد پولی شناخته‌شده نیست و امنیت لازمی را ندارد.
