نویسنده: سوسنا جورج
منبع: واشنگتن‌پست
برگردان: مرتضا نیکزاد
در یکی از همین شب‌ها که نور روشن همه جا را در آغوش گرفته بود، صد‌ها زندانی، گروه دوازده‌نفری از نیروهای ویژه -که روی دیوارهای زندان کندز رفته بودند و بر دیوارها دور می‌زدند- را مسخره می‌کردند. ظاهر سربازان خبره، خبر از غیرمتعارف‌بودن اوضاع می‌داد؛ نشانه‌ای برای زندانیان که اتفاقی در حال رخ‌دادن است. آن‌ها، فریاد زدند: «چه گپ است؟ امشب قرار است آخرین شب ما در این جا باشد؟»
بر اساس اطلاعات جمع‌آوری‌شده توسط فرماندهان استخباراتی محلی، جنگ‌جویان طالب قصد داشتند عصر آن روز به محوطه حمله کنند. نیروهای دولتی به این امید بسته بودند که به‌نمایش‌گذاشتن قدرت، باعث شود زندانیان در تماس با طالبان –برخی از آن‌ها تلفن‌های هم‌راه قاچاق داشتند-، حمله را خنثا کنند. حرکت نیروهای ویژه، بدون این که رزمندگان کافی برای نگه‌داشتن خط مقدم شهر و تقویت زندان را داشته باشند، قماری تمام‌عیار بود؛ اما، به ظاهر این نقشه جواب داد: شب بدون هیچ حادثه‌ای سپری شد.
با نزدیک‌شدن طالبان به مراکز ولایت‌های افغانستان، این گروه به زندان‌های مرکزی که نزدیک به ۵۰۰۰ هزار هم‌رزم شان را در خود جا داده است، نزدیک می‌شوند و دولت، می‌ماند و تقلایی برای تأمین امنیت بازداشت‌گاه‌ها. اگر تنها بخشی از بازداشت‌شدگان فرار کنند، این امر به مبارزان طالب در میدان جنگ –جایی که همین حالا هم دستآوردهای پیوسته‌ای داشته اند-، می‌افزاید.
به نقل از یک مقام امنیتی محلی در کندز، رهبران طالبان در این مورد به جنگ‌جویان خود می‌گویند: «بسیار مهم است که این افراد [زندانیان] را آزاد کنیم؛ زیرا، آن‌ها متخصص استند و ما برای تقویت نیروهای خود به آن‌ها نیاز داریم.» او مانند دیگر مقام‌ها در این متن به شرط ناشناس‌ماندن صحبت کرد؛ چون صلاحیت صحبت با رسانه‌ها را نداشت.
تضمین آزادی جنگ‌جویان طالبان، فریاد اعتراضی قدرت‌مندی است که در میان افراد رده‌ی نخست این جنبش، جذابیت زیادی دارد. مقام‌های دولتی افغانستان، می‌گویند که با افزایش سریع در کنترل‌درآوردن نواحی، شبه‌نظامیان برای حفظ دستآوردهای خود، به سربازان و فرماندهان بیش‌تری نیاز پیدا خواهند کرد.
وزارت داخله و دفتر زندان‌های افغانستان، از انتشار تعداد مشخص جنگ‌جوی طالبان در بازداشت دولت، خودداری کرد؛ اما، مقام محلی کندز و یکی از مقام‌های ارشد امنیتی افغانستانی در کابل، گفتند که تعداد این سربازان به ۵۰۰۰ نفر می‌رسد.
تلاش برای محافظت از زندانیان از زمانی آغاز شد که ده‌ها زندانی از زندان مرکزی بادغیس در زمان نفوذ طالبان به مرکز این ولایت در اوایل ماه جولای فرار کرد. به گفته‌ی حسام‌الدین شمس -والی ولایت بادغیس-، تحقیقات حمله، نشان داد که کارمندان زندان، با گرفتن پول از طالبان، در تسهیل حمله نقش داشته اند.
شمس با توضیح‌دادن در مورد این که جنگ‌جویان طالبان در منطقه‌ی او برای حفظ روحیه و درجه‌ی خود، به سرباز و پوشش خبری نیاز داشتند، گفت: «زندان هدف اولی حمله‌ی طالبان بود. ما انتظار چنین سطح بالایی از خیانت را نداشتیم.»
مقام امنیتی در کابل، گفت که حادثه‌ی اتفاق‌افتاده در زندان بادغیس –شبیه به گزارش‌های نشر‌شده بین طالبان و نیروهای دولتی که سربازان امنیت ملی اجازه داده بودند ولسوالی‌ها با مقاومتی کم و یا هیچ مقاومتی به دست طالبان بیفتد-، باعث بازنگری در مدیریت زندان در سراسر کشور شد. به گفته‌ی او، مدیرهای زندان در ده‌ها ولایت به دلیل اتهام به فساد و سوء مدیریت، در نتیجه‌ی بازنگری اخراج شدند.
مقام ارشد امنیتی در کابل، گفت: «این، یک مشکل بزرگ است.» او، افزود که هنوز کارهای درخور و شایسته‌ی بسیاری برای ریشه‌کن‌کردن فساد مانده. او با اشاره به کمک مالی خارجی، گفت: «میلیون‌ها دالر هدر رفت.»
به گفته‌ی این مقام، پس از فرار بادغیس، تجهیزات ضدشورشی و سلاح‌های پیش‌رفته برای کمک به نگه‌بانان زندان فرستاده شد. در کندز -مرکز ولایتی در شمال افغانستان-، که توسط مناطق تحت کنترل طالبان محاصره شده، مجموعه‌ی خانه‌های متروکه‌ی غیرنظامی در اطراف زندان به لایه‌ی امنیتی بیرونی تبدیل شده.
اقدامات مشابهی در کندهار، یکی دیگر از شهرهای کلیدی که توسط طالبان در جنوب کشور محاصره شده، انجام شد. محیط اطراف زندان کندهار، یکی از قوی‌ترین نقاط شهر است، با چندین ایست بازرسی ایجادشده توسط کماندوهای افغانستانی و واحدهای ویژهی نیروهای امنیتی.
یکی از افسران نیروهای ویژهی پلیس مستقر در نزدیکی مجتمع، گفت: «طالبان بارها سعی کرده اند بر این زندان رخنه کنند.» او، گفت که چند هفته پیش، گروهی از جنگ‌جویان خارجی طالبان، در تلاش برای انجام یک حمله‌ی پیچیده که شامل بمب‌گذاری انتحاری در تانک زرهی بود، وارد پایگاه نزدیک زندان شدند.
به گفته‌ی مقام امنیتی کندز، دیگر زندانیان -بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر از چندین ولایت مختلف- که «ارزش بیش‌تری» داشتند، به زندان مرکزی کابل منتقل شدند. بیش از ۱۰۰ نفر از این زندانیان پس از فشار طالبان در چند صد متری زندان شهر در ماه جولای، به بیرون از کندهار منتقل شدند. ده‌ها تن دیگر از غزنی، بدخشان و تخار منتقل شدند.
طالبان هدف قراردادن زندان‌ها را تکذیب کردند.
ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی طالبان، گفت: «گاهی اوقات اگر در نزدیکی شهرها درگیری وجود داشته باشد، زندانیان نیز دست به شورش می‌زنند و نگه‌بانان فرار می‌کنند. این اجازه‌ی فرار به زندانیان را می‌دهد.»
آزادی زندانیان اما، هم‌چنان یکی از خواسته‌های اصلی رهبری سیاسی گروه[طالبان] در دوحه است؛ جایی که گفت‌وگوهای صلح، ماه‌ها است که متوقف شده.
مجاهد گفت: «ما می‌خواهیم زندانیان خود را آزاد کنیم؛ اما، نه [از طریق زور]؛ زیرا این امر جان آن‌ها را در خطر می‌اندازد.»
بر اساس بیانیه‌های شورای امنیت ملی افغانستان، دولت افغانستان، سال گذشته، بیش‌تر از ۵۰۰۰ عضو طالبان را پیش از شروع گفت‌وگوهای صلح آزاد کرد؛ اما، حالا ادعاد می‌کنند که این حرکتِ ناشی از حسن نیت، تنها باعث تقویت شبه‌نظامیان در برگشت به میدان جنگ شد.
مقام امنیتی در کندز، نام‌های جنگ‌جویان طالبان را که در میان هزاران نفر آزادشده بودند، ذکر کرد و مدعی شد که او، خود نزدیک به ۳۰ نفر را دو بار بازداشت کرده است. «من می‌دانم که آن‌ها مستقیما به جنگ بازگشتند.»
رهبری سیاسی طالبان، دولت افغانستان را متهم کرده که «بسیاری» از اعضای طالبان که در جریان گفت‌وگوها آزاد شده بود را دوباره زندانی کرده است؛ اما، گفته است که ادعای بازگشت این افراد به میدان جنگ، «بی‌اساس» است.
سهیل شاهین، سخن‌گوی دفتر سیاسی طالبان در دوحه، گفت که زندانیانِ دوباره-بازداشت‌شده در آرامی زندگی می‌کردند و بسیاری از آن‌ها در رخنه‌های شبانه‌ی نیروهای امنیتی، در خانه‌های شان بودند. او گفت: این نوع اعمال، «فرصت صلح» برای افغانستان را تخریب می‌کند.
یک مقام محلی امنیتی در کندز که خواستار آوردن یکی از جنگ‌جویان طالب در دفترش بود، گفت: «طالبان همیشه تعهدات خود را خواهند شکست.»
مرد [جنگ‌جوی طالب احضارشده] خسیس و کثیف بود. منشی مقام امنیتی، بشقابی خربوزه را به او داد و او با عجله آن را خورد. مسؤول، از او پرسید که در صورت آزادشدن، دوباره به میدان جنگ برمی‌گردد یا نه؛ مرد متعهد شد که این کار را انجام نمی‌دهد؛ مسؤول خندید.
او گفت: «من توقع ندارم تغییر کنند. آن‌ها مانند حیوانات جنگل استند.»
