تابستان شاید برای بعضی‌ها خوشایند باشد؛ اما برای همه این‌گونه نیست؛ زیرا علاوه به روزهای طولانی و گرمای هوا، آفتاب‌زدگی و ابتلا به بیماری‌ها، سختی این فصل گرم را چند برابر می‌کند. چنان‌چه همه ساله با شروع فصل گرما، آمار مراجعه‌کنندگان به مراکز درمانی که به ناراحتی‌های گوارشی مانند: درد شکم، اسهال، استفراغ، تب و لرز مبتلا استند، افزایش می‌یابد.
مسؤولین شفاخانه‌های مرکزی در کابل می‌گویند که با شروع فصل گرما، آمار بیماران بیشتر شده است. در سه ماه نخست امسال تنها مجموع بیماران سراپا در چهار شفاخانه‌ی مرکزی دولتی به ۷۹۵۰۰ نفر می‌رسد که از این میان ۶۴ هزار کودک و ۱۵۵۰۰ بزرگ‌سال را شامل میشود.
به همین ترتیب ۱۴ هزار کودک و ۶۸۰۰ بزرگ‌سال بستری شده‌است. بیشتر این شمار به دلیلی بیماری‌های فصلی و مسمومیت‌های غذایی به شفاخانه‌های مرکزی(امراض نتانی، صحت طفل، اتاترک و خیرخانه) مراجعه کرده‌اند. افزون بر این، مسمومیت در بین دانش‌آموزان نیز شیوع پیدا کرده است.
در تازه‌ترین مورد، مسمومیت ۶۳ دانش‌آموز از ولایت دایکندی تیتری خبرهای رسانه‌ای شد. داکتران می‌گویند که گرمی هوا سبب شده است که بیماری‌ها هفتاد درصد زیاد شود.
داکتران می‌گویند که، افراد حتا با خوردنی‌های معمول و ساده مثل یک ساندویچ یا برگر که آن را خوش‌مزه می‌دانند، ممکن مسموم شوند و یا حتا خوردن میوه‌های تازه‌ی فصلی که به صورت درست شسته نشده‌باشد.
داکتران تأکید می‌کنند که گرمی هوا، آلودگی زیست محیطی را شدت بخشیده و محیط مناسب برای رشد و انتقال بیماری‌ها را فراهم می‌کند. به گفته‌ی آنان بسیاری از بیماری‌ها از طریق مصرف آب و غذای آلوده به بدن منتقل شده عفونت‌های گوارشی و مسمومیت را به میان می‌آورد.
بیماران اغلب با علایمی از جمله؛ استفراغ، اسهال، تب، لرز، ضعف و بی‌حالی، سر‌گیجه، احساس بدن‌درد روبه‌رو می‌شوند. این علایم معمولا از نیم تا سه ساعت بعد از مصرف غذای آلوده ایجاد میشود و همه باید به آن توجه کنند.
داکتران اضافه می‌کنند که علایم مسمومیت غذایی از خفیف تا شدید، متفاوت است و موارد خفیف‌تر آن معمولا بدون هیچ اقدام خاصی در عرض چند روز برطرف میشود؛ اما علایم جدی آن در افراد آسیب‌پذیر مانند کودکان و زنان باردار شدید و خطر ناک میشود و باید به زودی تحت درمان قرار بگیرند.
علائم مسمومیت غذایی خطرناک
اسهالی که بیش از سه روز ادامه داشته باشد، تب بالاتر از ۳۹ درجه، اِشکال در دیدن یا صحبت کردن، علائم کم‌آبی شدید بدن که ممکن است شامل خشکی دهان، ادرار ناچیز (یا نداشتن ادرار) و اشکال در بلع مایعات باشد و ادرار خونی، از علائم مسمومیت غذایی خطرناک اند.
بنابر توصیه‌ی داکتران اگر به هر یک از علایم دچار شدید، فوری به مراکز درمانی مراجعه کنید.
چه چیز باعث مسمومیت غذایی میشود؟
هیچ کس دوست ندارد، غذا را بعد از پختن، دور اندازد. از این رو، همه تلاش می‌کنند که غذا به ویژه خوراکی‌های خوش‌مزه را برای مدت طولانی نگهداری کنند؛ اما غافل از این که، این کار در تمام فصل‌ها به ویژه در تابستان به شدت خطرآفرین و زیان‌آور است.
به گفته‌ی داکتران نگهداری غذا حتا در یخچال، نیز بهترین بستر را برای رشد میکروارگانیسم‌های محیطی و جذب آن‌ها فراهم کرده آن را مسموم می‌کند. افراد با صرف غذاهای نگهداری شده، در کوتاه‌مدت و بلندمت با مشکلات صحی فراوان روبه‌رو می‌شوند.
به گفته‌ی داکتران ممکن غذای باسی، بو نداشته باشد؛ اما می‌تواند همچنان مسمومیت‌زا باشد. آنان همچنان علاوه می‌کنند، رستوران‌ها و سرویس‌دهنده‌های غذایی به خاطر از دست ندادن مشتری، غذای بیشتری می‌پزند و در صورتی که غذا مصرف نشود، غذا را نگهداری خواهندکرد که این کار می‌تواند در ایجاد مسمومیت برای مشتریان موثر باشد.
کارشناسان امور تغذیه توضیح می‌دهند، میکروب‌ها تقریبا در تمام غذاها به ویژه در غذاهایی که منشای حیوانی دارد، وجود دارند؛ با این حال گرمای ناشی از پخت‌و‌پز معمولا سبب میشود که آن‌ها از بین بروند؛ اما در کنار این منابع، مواد غذایی‌ای که به طور خام مصرف میشود نیز می‌تواند مسمومیت‌زا باشد.
افزون براین تمام مواد غذای شامل سبزی‌ها و میوه‌ها حتا گوشت، تخم‌مرغ و محصولات لبنی اغلب آلوده استند و اگر این مواد به درستی شسته و یا پخته نشوند، مسمومیت‌ها و بیماری‌ها را به میان می‌آورند.
چه کسانی بیشتر در معرض مسمومیت غذایی قرار دارند؟
بنابرگفته‌ی داکتران به طور عموم همه‌ی افراد حداقل در طول عمر شان یک بار مسومیت شدید را تجربه می‌کنند و اما غذای ناسالم جدا از مسمومیت بیماری‌های دیگر را نیز سبب میشود.
برخی از مردم بیشتر از بقیه در معرض خطر قرار دارند. افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عفونت و عوارض ناشی از مسمومیت غذایی قرار دارند؛ اما زنان باردار بیشتر از همه در معرض خطر استند؛ چون بدن آن‌ها در حال کنار آمدن با تغییرات ایجادشده در متابولیسم و سیستم گردش خون در طول بارداری است و از سویی مقاومت وجود شان اندک و به زودی به مسمومیت‌های غذای دچار می‌شوند.
بعد از زنان باردار، سال‌مندان وکودکان نیز جزو افراد آسیب‌پذیر اند. به گفته‌ی داکتران چون سیستم ایمنی بدن آن‌ها ضعیف است، در اثر اسهال و استفراغ، بیشتر دچار کم‌آبی می‌شوند و در صورتی که به زودی درمان نشوند، زندگی شان را از دست می‌دهند.
غذاهای تجدیدکننده‌ی مسمومیت
به گفته‌ی داکتران سعی کنید از مصرف مواد غذایی که سخت هضم می‌شوند، اجتناب کنید؛ حتا اگر حس می‌کنید حال تان بهتر است.
از خوردن محصولات لبنی، به‌خصوص شیر و پنیر، غذاهای چرب، غذاهای پرادویه، مواد غذایی با محتوای قند بالا، غذاهای تند و غذاهای سرخ‌شده، غذاهای بسته بندی شده و مواد غذایی امثال پاپور، پفک و چپس جدا خوداری کنید تا سریع‌تر بهبود یابید.
به همین ترتیب، بهترین راه برای جلوگیری از مسمومیت غذایی، این است که غذای تان را به روش‌های بهداشتی و سالم آماده کنید و از مصرف هر غذایی که به سلامت آن اطمینان ندارید، اجتناب کنید.
داکتر خوشحال نبی‌زاده، کارشناس امور تغذیه، تأکید می‌کند که در تابستان غذای متنوع و میوه‌ها باید بیشتر مصرف شود: «در بسیاری مواد شاهد بوده‌ام که شماری از داکتران ما، بیماران را از خوردن غذای تازه و میوه‌ها منع می‌کنند. این به جز موارد خاص، دیگر به کلی اشتباه است. باید در زمان بیماری غذای مصؤون به مقدار کافی گرفته شود که میوه از جمله مواد غذایی سالم است؛ اما باید در شست‌وشوی آن دقت شود.»
این کارشناس تغذیه اضافه می‌کند که در تابستان و فصل گرم سال باید آب زیاد صرف شود تا بدن دچار کم‌آبی نشده و سموم از بدن دفع شود.
درمان مسمومیت غذایی
مسمومیت غذایی معمولا در خانه درمان میشود و اغلب موارد آن در عرض سه تا پنج روز برطرف خواهد شد. با این وجود داکتران شفاخانه‌های مرکزی توصیه می‌کنند، افرادی که دچار مسمومیت غذایی می‌شوند، باید استراحت کافی داشته باشند و به اندازه‌ی زیاد مایعات مصرف کنند تا بدن شان کاملا هیدراته شده و سموم از بدن شان دفع شود.
نوشیدنی‌های ورزشیِ سرشار از الکترولیت در آب‌رسانی به بدن مفید است. آب میوه و آب نارگیل تازه و غیر صنعتی نیز می‌تواند کربوهیدرات‌های از دست‌رفته را به بدن بازگرداند و به رفع خستگی بیماران موثر واقع شود.
با این حال داکتران هشدار می‌دهند که در زمان مسومیت غذایی نباید از نوشیدنی‌ها کافئینی استفاده شود؛ چون باعث تحریک دستگاه گوارش بیماران میشود.
بنابرگفته‌ی داکتران، بهتر است تا هنگامی که اسهال و استفراغ بیمار برطرف شود، مصرف غذاهای سفت و جامد را محدود کند و در عوض با خوردن غذاهای مصؤون، تازه، ملایم و کم‌چرب، که به‌راحتی هضم میشود، به‌آرامی به رژیم غذایی معمول بازگردانند.
