دانشجوی کمتر، بازدهی بهتر

راحله یوسفی
دانشجوی کمتر، بازدهی بهتر

وزارت تحصیلات عالی افغانستان به دلیل بلند بردن کیفیت درس‌ها در دانشگاه‌‌ها، دست به اقدام تازه‌ای زده است.

در برنامه‌ای که وزارت تحصیلات عالی در این راستا دارد، شمار دانشجویان در صنف‌های درسی کاهش یافته و باید به شمار صنف‌های درسی افزوده شود.

فیصل امین، سخنگوی وزارت تحصیلات عالی در این رابطه می‌گوید: «برای ارتقای کیفیت آموزش در دانشگاه‌ها، صنف‌هایی که کمیت دانشجو در آن صنف‌ها  بیشتر بود، برای بلند بردن کیفیت درسی  این صنف‎‌ها، به صنف‌های ۳۵ تا ۵۰ نفری تقسیم‌بندی شده است»

وی افزود که یکی از  هدف‌های بسیار مهم تحصیلات عالی، توجه به کیفیت و ارتقای کیفیت است؛ زمانی ‌که کمیت بیشتر باشد،کیفیت آسیب‌ می‌بیند.

وزارت تحصیلات عالی در این اواخر با یک برنامه‌ی منظم و دوامدار، به انکشاف زیربناها پرداخته است. شمار صنف‌های درسی را بیشتر کرده و همین طور  میزان جذب استادان نیز بیشتر شده است. به همین دلیل، شورای علمی با توجه به لایحه‌ی «سیستم کریدت» برای ارتقای کیفیت، با درنظرداشت و ارزیابی تمام موارد لازم، به این نتیجه رسیده اند که به کمیت دانشجویان باید توجه جدی صورت بگیرد.

در سیستم کریدت، اصل مهم سنجش، ارزیابی و شمارش تعداد دانشجوی داخل صنف است. برای بهتر تطبیق کردن این سیستم، باید بیشتر به  کیفیت توجه کرد و این در صورتی امکان‌پذیر است که کمیت قابل سنجش و ارزیابی باشد.

جاویده احمدی، رییس دانشکده‌ی ژورنالیزم و ارتباطات دانشگاه کابل، در این مورد می‌گوید: «در تحصیلات‌ عالی طوری که در تمام کشورهای جهان نهادینه شده، دانشجوی کمتر بازدهی بهتر داشته است.»

در افغانستان و در سال‌های اخیر به دلیل توجه نسبی‌ای که به اهمیت دانش و آموختن صورت گرفته است، مردم نسبت به گذشته به ارزش دانش برای شکوفایی جامعه بیشتر پی برده اند. روی این دلیل، میزان متقاضی برای ورود به دانشگاه‌ها بیشتر شده و هنوز هم در حال رشد می‌باشد؛ اما در پهلوی آن، نبود مکان کافی برای دانش‌اندوزی بهتر دانشجویان، از مشکل‌های جدی فراروی دانش و دانشجویان است. دانشجویان در کمیت قابل ملاحظه‌ای سالانه از دانشگاه‌های دولتی وارد جامعه می‌شوند؛ اما روی ظرفیت دانشجویان و  کیفیت دانش‌اندوزی کار آن‌چنانی صورت نگرفته است. در این اواخر، وزارت تحصیلات عالی، به اهمیت توازن کمی و کیفی دانشجویان در دانشگاه پی برده و روی این منظور، تصمیم گرفته است که برای ارتقای کیفیت درسی به کمیت دانشجویان توجه جدی کند.

جاویده احمدی، در این رابطه می‌گوید: «‌ما صنف‌هایی را که قبلا ۱۰۰ و یا بیشتر از ۱۰۰ دانشجو در آن بودند، به دو یا سه صنف تقسیم‌بندی کرده ایم.» وی، همین طور ادامه می‌دهد که این اقدام باعث می‌شود که استادان بتوانند بیشتر به مشکل دانشجویان رسیدگی کرده، زمینه‌ی بیشتر بحث و گفت‌وگو را در صنف فراهم کنند؛ کنترل و مدیریت بهتر صورت گیرد تا دانشجویان از فضای بهتر آموزشی بهره‌مند شوند.

جاویده احمدی، علاوه می‌کند که در شورای علمی دانشگاه کابل که کانون عالی علمی  تصمیم‌گیرنده است، در سال جاری فیصله بر این شد که صنف‌ها بین ۳۵ تا ۵۰نفری شود؛ چون بالای ۵۰ نفر مشکل است که دانشجو از فضای درسی به صورت بهتر استفاده بتواند. بنا بر این، تمام دانشکده‌ها که رییس‌های شان در جلسه‌ی شورای علمی حضور داشتند، تعهد کردند، در صورتی که امکانات داشته باشند، این فیصله را عملی کنند.

جاویده احمدی می‌گوید برای همین دانشکده‌ی ژورنالیزم و ارتباطات، با راه اندازی جلسه‌ای  در این دانشکده و با مشوره‌ی استادان این دانشکده، از این اقدام نیک استقبال کرده و بدون ایجاد مشکل، به تقسیم‌بندی صنف‌ها پرداخته است.

به اساس مکتوب رسمی‌ای که از سوی وزارت تحصیلات عالی به دانشگاه کابل فرستاده شده است؛ مکلفیت درسی استادان نظر به رتبه‌ی علمی شان کمتر از ۱۲ ساعت درسی و بیشتر از۳۰ ساعت در هفته نباشد.

جاویده احمدی، در این رابطه می گوید که زمانی ما این را سنجش کردیم، به این نتیجه رسیدیم که می‌توانیم به گونه‌ی عادلانه نظر به قوانین و قواعد به استادان؛ ساعت‌های درسی را تقسیم‌بندی کنیم و هیچ اجباری روی استادان وضع نشده است.

باید گفت؛ امکانات کم است و دانشگاه‌ها مجبور اند، دانشجویان زیادی را در یک صنف جای دهند؛ شکایت‌هایی مطرح شده است؛ اما این ‌که امسال چطور به این معضل نقطه‌ی پایان گذاشته شود، پرسشی است که جاویده احمدی به آن پاسخ می‌دهد: «ما در دانشکده‌ی ژورنالیزم و ارتباطات، از قبل صنف خالی داشتیم؛ اما برای صد نفر یا بیشتر، آن صنف‌ها کوچک بود و دروازه‌ی آن صنف‌ها بسته بود. این صنف‌ها گنجایش ۵۰ نفر را دارد و مشکل مکانی ما حل است. استادان ما نیز بالای ۹۰ در صد شان ماستر اند و ما از این کادرهای علمی استفاده می‌کنیم.»

سخنگوی تحصیلات عالی نیز در این رابطه می‌گوید: «تحصیلات عالی برنامه‌های درازمدت و منظم زیربنایی داشته است. میزان جذب استادان و کدرهای علمی را بیشتر کردیم و همچنان صنف‌های بیشتری  ایجاد شده که این معضل در حال حاضر حل است و تحصیلات عالی همواره برای بلند بردن هر چه بیشتر کیفیت می‌کوشد.»

جاویده احمدی، تنها مشکلی را که در این پروسه رویش تأکید دارد، کمبود استادان است که از دانشکده‌های دیگر برای تدریس مضامین عمومی دانشگاه به این دانشکده می‌آیند.

او می‌گوید که هر چند در این سمستر درسی به این مشکل مواجه نشده اند؛ اما با آن هم احتمال این وجود دارد که با چنین مشکلی در آینده رو به رو شوند و امیدوار است که وزارت تحصیلات عالی به این مشکل نیز رسیدگی کند.

سالم رشیدی، دانشجوی دانشگاه کابل، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید: «این پروسه بدون شک به بلندبردن کیفیت درسی اثربخش است. تعداد کمتر دانشجو در صنف باعث ایجاد نظم در داخل صنف می‌شود؛ در این صورت استادان می‌توانند به شکل بهتر درس و کارخانگی‌ها نظارت داشته باشند و صنف را بهتر مدیریت کنند.»

فریدالله فرهمند، رییس دانشکده‌ی علوم اجتماعی از برنامه‌ی جدید وزارت تحصیلات عالی و کارایی آن در دانشگاه‌ها برای بهبود وضعیت درسی، استقبال کرده و می‌گوید: «با عملی شدن این برنامه، شاگردمحوری و سهم‌گیری دانشجویان بیشتر می‌شود و روی همین دلیل ما این راهکار را روی دست گرفته ایم.» این برنامه در دانشکده ی علوم اجتماعی دانشگاه کابل نیز پیاده شده است.

به گفته‌ی فیصل امین، سخنگوی وزارت تحصیلات عالی، این برنامه از دانشگاه کابل که بیشترین آسیب‌پذیری را نیز همین دانشگاه داشته است، شروع شده و به عنوان یک پروژه‌ی قابل تطبیق، در همه دانشگاهای افغانستان پیاده می‌شود.

با وجود خوش‌بینی‌هایی که از این برنامه وجود دارد، چالش کمبود استادان مسلکی و متخصص، مانع بزرگ تطبیق این برنامه است.