موسیقی محلی در افغانستان از پس‌زمینه‌ی بسیار بزرگی برخوردار است. اگر نگاهی به تاریخ محلی‌خوانی در کشور بیندازیم، منشأ این مقوله به جمع‌های دوبیتی‌سرای زنانه برمی‌گردد. با روی کار شدن جریان‌های مدرن موسیقی در جهان، رگه‌های این جریان مدرن به افغانستان نیز نفوذ کرد و علاقه‌مندان به موسیقی با آلات مدرن‌تری از موسیقی آشنا شدند که این امر باعث شد تا محلی‌خوانی به عنوان یک جریان پرطرف‌دار در میان مردم، رونق و شکوه خودش را از دست بدهد.
با این حال، محلی‌خوانی هنوز هم در افغانستان جایگاه خود را دارد که در این میان، محلی‌خوانی بین مردم سمت شمال به خصوص در ولایات اوزبیک‌نشین جزوی از فرهنگ بومی این مردم است.
مردم سمت شمال بدون هیچ‌گونه دغدغه، هنوز در محافل شان موسیقی محلی دارند. عموما هنرمندان مرد در این ولایت‌ها با نواختن هارمونیه، تبله، دوتار و دمبوره هنرنمایی می‌کنند.
در این گزارش می‌خواهیم نگاهی بیندازیم به زندگی یگانه محلی‌خوان دختر در سمت شمال که با وجود مشکلات زیاد، به خوانندگی روی آورده است و همانند مردها در محافل آواز می‌خواند و هارمونیه می‌نوازد.
عدیل فرهمند، دختری که زاده‌ی شهر شبرغان، مرکز ولایت جوزجان است، در یکی از انستیتیوت‌های صحی زادگاهش درس می‌خواند. او، در کنار این که مصروف فراگیری درس پزشکی است، یک دوره‌ی کوتاه‌مدت را در شبرغان موسیقی محلی آموخته است.
وقتی کنارش رفتم، با این که دستانش پرده‌های هارمونیه را نوازش می‌کرد، گفت که از کودکی علاقه‌مندی به موسیقی داشته و از زمانی که آوازخوانی محلی را شروع کرده، سه سال وقت می‌گذرد.
به گفته‌ی این بانوی جوان «موسیقی رویایی‌ترین لحظات زندگی‌اش را تشکیل می‌دهد.»
عدیل فرهمند، ۱۹ سال دارد و از ابتدای سال ۲۰۱۷ میلادی به این سو به محلی‌خوانی و نواختن روی آورده است.
اما این پایان کار نیست؛ او از زمانی که به موسیقی آغاز کرده، تا کنون مشکلات فراوانی در این بخش تجربه کرده است. «در جامعه‌ی ما نه تنها خانواده بلکه بیش‌تر اجتماع است که بالای آدم‌ها فشار می‌آورد و این مردم اند که می‌خواهند دیدگاه خود را بالای دیگران تحمیل کنند و من که یک دختر استم و آرزوی آوازخوانی و آن هم محلی‌خوانی را دارم، برایم مشکل خلق می‌کنند.»
عدیل فرهمند می‌گوید که در ابتدای کار، خانواده‌اش مانع او شدند. هرچند با ناامیدی می‌گوید که تا هنوز مردم با دید نامناسبی به او می‌نگرند؛ اما می‌افزاید: «من کارم را با محلی‌خوانی در محافل خودمانی و محافل فراغت و شب‌های ویژه‌ی فرهنگی ادامه می‌دهم.»
دختران زیادی در افغانستان هستند که به موسیقی، به ویژه محلی‌خوانی علاقه‌مند اند؛ اما در جامعه‌ی افغانستان که به شدت سنتی است، خانواده‌ها اجازه نمی‌دهند دختران شان موسیقی کار کنند.
حال اما عدیل فرهمند، یگانه آرزویش این است که یک گروه موسیقی تشکیل دهد که او و سایر دختران بتوانند در جشن‌های عروسی و دیگر محافل شادمانی در میان زنان با گروه خود هنرنمایی کنند.
در همین حال، باشندگان شهر شبرغان، نگاه متفاوتی به آوازخوانان زن در این شهر دارند. محمدحسین صدیقی از باشندگان شهر شبرغان، در ارتباط به محلی‌خوانی بانوان می‌گوید: «اگر بانوان آوازخوان بتوانند در محافل و خوشی‌های مردم آواز بخوانند، خیلی خوب خواهد بود؛ چون به جای آوازخوانان مرد، مردم می‌توانند از آوازخوانان زن استفاده کنند و این کار برای رُشد اقتصاد زنان خوب تمام می‌شود.»
عایشه یکی دیگر از باشندگان شهر شبرغان و از طرف‌داران عدیل فرهمند، به روزنامه‌ی صبح کابل گفت: «من تلاش می‌کنم در محافل خودمانی مان، عدیل فرهمند محلی‌خوان خود ما را خبر کنم تا تمام زن‌های خانواده از صدای این بانو لذت ببرند.»
محلی‌خوانی یک دختر در جوزجان که این روزها سرخط خبرهای جنگ است، یکی از بهترین اتفاق‌های ممکن در این ولایت دوردست شمرده می‌شود. این درحالی است که در گذشته‌ها زنی به نام – سبزه‌گل – در ولسوالی اندخوی ولایت فاریاب محلی‌خوانی می‌کرد که سال پیش درگذشت.
