صلح را فراری ندهیم

محمد گوهری
صلح را فراری ندهیم

هفته‌ی گذشته، هواپیماهای بی‌سرنشین در ولسوالی شیندند ولایت هرات، حملاتی را به هدف کشتن مخالفان مسلح انجام داد؛ اما این حملات منجر به کشته شدن ۶۰ غیرنظامی شد که «ملاننگیالی» از فرماندهان مشهور شاخه‌ی انشعابی طالبان به رهبری ملارسول، نیز در بین کشته شده‌ها است. شماری از بزرگان قومی در ولسوالی شیندند هرات به رسانه‌ها گفته ‌اند که شاخه‌ی انشعابی طالبان، مربوط به گروه طالبان نمی‌شود و در مناطق زیر کنترل دولت افغانستان قرار دارد. بزرگان قومی این ولسوالی با انتقاد از دولت گفته اند، چرا کسانی ‌که از جنگ دست می‌کشند و کسانی‌ که جنگ نمی‌خواهند، از بین می‌روند؟
هفتاد درصد عملیات‌ به منظور سرکوب مخالفان مسلح توسط نیروهای امنیتی افغان انجام می‌شود و هرازگاهی در صورت نیاز، از نیروهای حمایت قاطع، کمک گرفته می‌شود. آن‌چه که در ولسوالی شیندند هرات اتفاق افتاده، عملیات انجام شده توسط نیروهای امنیت ملی و دفاعی دولت افغانستان است و وزارت دفاع ملی اعلام کرده که در خصوص تلفات غیرنظامیان تحقیق می‌کند.
در شرایطی‌ که مذاکرات صلح میان امریکا و طالبان به شدت جریان دارد و احتمال مذاکره‌ی بین‌الافغانی نیز میان دولت افغانستان و طالبان وجود دارد؛ اما تنور جنگ میان طرف‌ها بیش از هر زمان دیگر گرم شده است که این امر، موانع زیادی را بر سر راه مذاکرات بین‌الافغانی خلق خواهد کرد.
از مذاکرات صلح امریکا و طالبان در دوحه پایتخت قطر به عنوان زمینه‌ساز مذاکرات بین‌الافغانی یاد می‌شود؛ مذاکراتی‌که بیشتر از یک سال می‌شود ادامه دارد و تا کنون ده نشست برگزار شده است. توافق امریکا و طالبان به یک امر حتمی تبدیل شده که امروز یا فردا، این توافق میان دو طرف امضا می‌شود. به بیان دیگر، توافق امریکا و طالبان، بیش از هر زمان دیگر، دولت و مردم افغانستان را به آمدن صلح نزدیک کرده است. صلحی‌که طی هژده سال گذشته رؤیا و آرزویی بیش نبود، اکنون مردم افغانستان به این آرزو نزدیک شده و چشم‌به‌راه مذاکرات بین‌الافغانی استند.
نفس عملیات در جهت حذف گروه‌های تروریستی به شمول جنگ‌جویان طالبان کاری درست است؛ اما عملیات خودسر و ناسنجیده به بهانه‌ی کشتن افراد مسلح، قبل از آن‌ که مفید واقع شود، به زیان دولت و مردم افغانستان تمام می‌شود. در نتیجه‌ی همین عملیات هواپیماهای بی‌سرنشین بوده که شمار زیادی از غیرنظامیان که در مناطق زیر کنترل طالبان، کشته شده‌اند. این به معنای آن است که عدم دقت و استراتیژی درست نیروهای مسلح به ویژه دولت، شکاف عمیقی را میان مردم و نظام کنونی ایجاد کرده و در عین حال، مردمانی که در مناطق زیر کنترل طالبان قرار دارند، بدبینی‌های ‌شان نسبت به کارکرد دولت افزایش می‌یابد. در حالی‌ که از یک سال بدین‌سو کبوتر صلح در فضای دولت قطر به پرواز درآمده؛ اما عملیات و اقدام‌های تحریک‌آمیز و ناسنجیده، به روند صلح آسیب می‌رساند و نیاز است که با توجه به پیشرفت مذاکرات صلح، روی‌کرد نیروهای امنیتی دولت افغانستان به شمول نیروهای امنیتی از هرگونه عملیات و اقدامات تحریک‌آمیزی ‌که به روند صلح صدمه وارد می‌کند، جلوگیری کند. به عبارت دیگر، جنگ افغانستان توسط کنش‌گران دولت به شکل درست مدیریت شود و بازدهی این مدیریت به گونه‌ای باشد که مردم انتظار دارند. بازدهی درست جنگ، سبب از بین رفتن شکاف میان مردم و دولت می‌شود و اکثریت مطلق مردم، با ارزیابی کارکردهای درست حکومت، پشتیبان دولت خواهند شد؛ این مسأله به نفع دولت افغانستان است و جایگاه دولت را در مذاکرات بین‌الافغانی با نگاه «قدرت مردمی» توسعه می‌دهد.
در همین حال، مذاکرات صلح امریکا و طالبان در قطر، دست‌خوش تحولات خاورمیانه نیز شده است. شماری از نمایندگان پیشین طالبان گفته‌ اند که حادثه‌ی اخیر در عراق، امضای توافق‌نامه‌ی صلح امریکا و طالبان را به تعویق انداخته است. سیداکبر آغا، عضو پیشین طالبان، گفته که زلمی خلیل‌زاد، فرستاده‌ی ویژه‌ی امریکا برای صلح افغانستان، هفته‌ی گذشته به دوحه پایتخت قطر رفت که توافق‌نامه را با طالبان امضا کند؛ اما بر اساس منابعی از درون طالبان، به دلیل عدم حضور نمایندگان برخی کشورها در مراسم امضای توافق‌نامه، نهایی شدن این مذاکرات را به تأخیر انداخته است. این عضو پیشین طالبان مدعی شده که قرار بود، هفته‌ی گذشته توافق‌نامه‌ی صلح میان دو طرف امضا شود؛ اما شماری از نمایندگان کشورهای منطقه تا هنوز پاسخ نهایی را برای شرکت در مراسم امضای آن، ارائه نکرده اند.
عدم حضور نمایندگان شماری از کشورهای منطقه، ارتباطی با تنش تازه‌ی ایران و امریکا دارد و این رویداد سبب شد تا نمایندگان کشورهای طرف‌دار ایران در مراسم امضای توافق‌نامه شرکت نکنند.