گفت‌وگوهای گروه‌های تماس هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان و طالبان، پس از دوازده روز توقف با میانجی‌گری زلمی‌خلیل‌زاد، نماینده‌ی ویژه‌ی وزارت خارجه‌ی امریکا برای صلح افغانستان، دوشنبه (۲۱ میزان) از سر گرفته شد.
نادر نادری، سخن‌گوی هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان و نعیم وردک، سخن‌گوی گروه طالبان در تویت‌های مشابهی اعلام کرده اند که دوشنبه‌شب (۲۱ میزان)، نشست گروه‌های تماس دو طرف، برگزار شده است. به گفته‌ی آن‌ها در این نشست توافق شده است که نشست‌ها برای حل موارد اختلافی ادامه یابد.
گروه‌های تماس هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان و طالبان، پس از گشایش گفت‌وگوهای صلح افغانستان در دوحه (۲۲ سنبله)، تشکیل شد. کار این گروه‌ها، پس از نشست نخست شان به علت موارد اختلافی در تعیین دستور جلسه و اصول کاری گفت‌وگوها، به بن‌بست رفت و گفت‌وگوهای مستقیم میان هیئت دو طرف که قرار بود، دو روز پس از گشایش گفت‌وگوها شروع شود، به تعویق افتاد. در روزهای نخست کار گروه‌های تماس، خواست‌‌های هیئت گفت‌وگوکننده‌ی طالبان مبنی بر پیشبرد گفت‌وگوهای صلح افغانستان بر اساس فقه حنفی و پافشاری این گروه بر مادر بودن موافقت‌نامه‌ی امریکا و طالبان، گره بنبستها را سفت‌تر کرد که منجر به توقف نشست‌ها شد.
این‌جا بود که زلمی‌خلیل‌زاد در نقش میانجی، هیئت‌های دو طرف را از وقفه‌ی دوازده‌روزه بیرون آورد. این در حالی است که چندی پیش حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان در دوحه گفته بود که گفت‌وگوها میان دولت افغانستان و طالبان مستقیم است: «در این گفت‌وگوها ما کدام میانجی نداریم و نمی‌خواهیم شامل روندی شویم که افغان‌ها در آن دخیل نباشد.»
به باور کارشناسان سیاسی، امریکا و کشورهای دخیل در صلح افغانستان، شرایط گفت‌وگوهای صلح افغانستان را طوری مهیا کرده اند که زمینه‌ی مداخله‌ی شان از گفت‌وگوها گرفته نه شود. به باور این کارشناسان، زلمی خلیلزاد به نمایندگی از امریکا، تلاش دارد به جهان نشان بدهد که افغان‌ها توانایی صلح را ندارند و این امریکا است که گره‌های گفت‌وگوها را در هر مرحله باز می‌کند.
احمد سعیدی، کارشناس سیاسی، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که امریکا در میان هیئت‌های دولت افغانستان و طالبان افرادی دارند؛ افرادی که تلاش می‌کنند زمینه‌ی مداخله‌ی امریکا را در روند صلح افغانستان، مساعد کنند.
فرمول سیاسی خلیلزاد در گفت‌وگوهای صلح افغانستان
زلمی خلیلزاد، در حالی میان هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان و طالبان پا در میانی می‌کند که چندی پیش گفته بود برای ختم جنگ در این کشور، به یک «فرمول جدید سیاسی» نیاز است که طالبان و حکومت افغانستان، روی آن توافق کنند. به گفته‌ی آقای خلیلزاد، فرمول فعلی، دیگر کارآمد نیست؛ دولت افغانستان و طالبان باید به توافق سیاسی‌ای برسند که در آن، طرف‌داران گسترده داشته باشند.
با این حال، شماری از چهره‌های استخباراتی افغانستان می‌گویند؛ آقای خلیلزاد تلاش می‌کند که فرمول سیاسی اش را در این گفت‌وگوها بر دولت افغانستان بقبولاند. به باور آن‌ها زلمی خلیلزاد در متن موافقت‌نامه‌ی امریکا با طالبان و همین‌طور در فرمول سیاسی اش، امتیازات بسیاری را به گروه طالبان داده است.
رحمت‌الله نبیل، رییس پشین امنیت ملی افغانستان، روز دوشنبه (۲۱ میزان)، در برگه‌ی فیسبوکش نوشته است که خلیلزاد تلاش دارد؛ فرمول سیاسی اش را به دولت افغانستان تحمیل کند. به عبارت دیگر، خليل‌زاد اکنون به خواست‌هاى پاکستان و طالبان پيوسته و در تلاش است تا توافق‌نامه‌ی فرمول جديد سياسى را كه متناسب با خواست طالبان و پاکستان باشد، جای‌گزین سيستم فعلى (توافق‌نامه‌ی بن) کند.
آقای نبیل، با نشر تصویری در برگه‌ی فیسبوکش، گفته است که در فرمول جدید سیاسی خلیلزاد، احتمالا امیرالمومنین، از طریق بیعت علما تعیین می‌شود و ممکن است مقر آن در کندهار باشد. هم‌چنان، شورای علما – با اکثریت مطلق حنفی‌مذهب و وابسته به مدرسه‌ی حقانیه‌ی اکوره ختک پاکستان است – ایجاد می‌شود.
بر اساس این تصویر، اعضای پارلمان، در اصل از سوی شورای علما؛ اما در ظاهر، توسط انتخابات برگزیده می‌شوند. هم‌چنان، نخست‌وزیر یا رییس حکومت، بعد از انتخاب و معرفی توسط امیرالمومنین و شورای علما، از پارلمان رای اعتماد به دست می‌آورد.
در این تصویر آمده است، تمام اعضای کلیدی حکومت به پیشنهاد رییس‌الحکومت با طی مراحل کردن انتصاب و به ظاهر از طریق پارلمان، انتخاب خواهند شد. هم‌چنان تمام قوانین و سیاست‌ها، در دو سطح اولی ترتیب و منظور خواهد شد و شاید هم به طور نمایشی در بعضی موارد از پارلمان رای خواهد گرفت.
بر اساس این تصویر، رهبری سکتور امنیتی و دفاعی/تنفیذ قانون و سیستم عدلی، به گونه‌ی انحصاری در دست طالبان خواهد بود و تمام افراد و اشخاص شامل این ساختار، ظاهر و باطن شان باید مطابق به تعریف طالبان، از آموزه‌های دینی باشد و هر نوع سرکشی از اوامر امیرالمومنین، گناه کبیره و جرم پنداشته خواهد شد.
پافشاری طالبان بر اصل‌بودن موافقت‌نامه‌ی شان با امریکا
هم‌زمان با توقف گفت‌وگوهای صلح افغانستان، شماری از مقام‌های بلند‌رتبه‌ی دولت افغانستان، گفته اند که گروه طالبان با پیش‌کشیدن مذهب حنفی و موافقت‌نامه‌ی شان با طالبان، گفت‌وگوها را به بن‌بست برده است.
سرور دانش معاون دوم رییس‌جمهور که در روز شنبه (۱۹ میزان)، در برنامه‌ای در دادستانی کل سخن می‌زد، گفت که گروه طالبان، با پافشاری بی‌جا روی برخی موارد در اصول رفتاری گفت‌وگوها، روند صلح را به بن‌بست کشانده است.
آقای دانش، افزود: «گفت‌وگوکننده‌ی دولت، بر قرآن و شریعت به‌عنوان مبنای حل اختلافات تأکید می‌کند. دولت و مردم افغانستان، در دین‌داری و شریعت‌مداری صادق‌تر و پابندتر از طالبان استند.»
در واکنش به این بیانات، گروه طالبان با نشر مطلبی در خبرنامه‌ی صدای مجاهد گفته است که این گروه، قرآن و سنت را به سطح شعار نه، بلکه در عمل آن را تطبیق خواهد کرد. به گفته‌ی طالبان، دولت افغانستان با پیش‌کشیدن بحث قرآن و سنت می‌خواهد موافقت‌نامه‌ی امریکا و طالبان را بی ارزش بنمایاند.
در این متن آمده است که گروه طالبان، از آن رو به موافقت‌نامه‌ی شان با امریکا تاکید می‌کند که راه حل مناسبی برای چالش پیش روی گفت‌وگوهای صلح در این موافقت‌نامه که بعد خارجی و داخلی دارد، در نظر گرفته شده است. به باور آن‌ها، اگر بعد خارجی آن حل شود، بعد داخلی آن که گفت‌وگوهای صلح افغانستان است، نیز حل خواهد شد.
با این همه، گفت‌وگوهای گروه‌های تماس هیئت دولت افغانستان و طالبان از سر گرفته شده است. به باور کارشناسان سیاسی، امریکا و طالبان در این مرحله، تلاش می‌کنند که فرمول سیاسی خلیلزاد و پیمان امریکا و طالبان را دولت افغانستان بقبولانند؛ کاری که بازی را برای هیئت دولت افغانستان دشوار کرده است. هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان این که چگونه در این مرحله نقش بازی می‌کند، برای سرنوشت آینده‌ی مردم افغانستان حیاتی خواهد بود.
