شکست امریکا یا افغانستان؛ آیا کابل واقعا برای خروج آمادگی کامل را دارد؟

علی شیر شهیر
شکست امریکا یا افغانستان؛  آیا کابل واقعا برای خروج آمادگی کامل را دارد؟

محمد اشرف غنی، رییس‌جمهور افغانستان، می‌گوید که حکومتش از دو سال به این‌سو، برنامه‌ی همه‌جانبه‌ای برای خروج کامل نیروهای خارجی ترتیب کرده است و کشور برای بیرون شدن نیروهای خارجی از افغانستان، آمادگی کامل دارد.
آقای غنی که دیروز (یک‎‌شنبه، ۲۹ حمل) در یک برنامه توزیع مدال به نیروهای امنیتی افغانستان در کابل سخن می‌زد، با اشاره به اعلام خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، گفت که در تاریخ معاصر، اولین‌بار است که همه فرصت‌های مناسب برای افغانستان فراهم شده است.
او تاکید کرد: «ما به خاطر حفاظت از خاک خود، آمادگی کامل داریم، وقت آن رسیده است که حاکمیت ملی افغانستان به گونه‌ی کامل تطبیق گردد و افغانستان بی‌طرفی خود را ثابت سازد.»
رییس‌جمهور افغانستان تاکید کرد؛ کسانی که از نظام جمهوری دفاع نمی‌کنند، آن‌ها در صف دشمنان مردم افغانستان استند. او تصریح کرد که طالبان به خاطر دوام جنگ، هیچ‌گاه مشروعیت دینی ندارند؛ زیرا اجماع علمای جهان اسلام، جنگ افغانستان را نامشروع خوانده است.
رییس‌جمهور غنی نقش برخی کشورهای منطقه را در روند صلح افغانستان تاثیرگذار عنوان کرد و تاکید کرد که صلح در افغانستان، به معنای صلح در منطقه است. «امروز، روز تصمیم برای پاکستان است، اگر کشور ما ناامن باشد، آن کشور نیز نا آرام می باشد. اگر آسایش ما را می‌خواهند، آنان نیز آسایش خواهند داشت. انتخاب دوستی و دشمنی در دست شما است، در صورتی دوستی، افغانستان آماده است که با افزایش همکاری کشورهای منطقه و جهان، با پاکستان همکاری کند.»
با این حال، شماری از متحدان ناتو که سربازانش چندین سال در افغانستان در برابر طالبان و گروه‌های تروریستی دیگر جنگیده ‌اند، برخلاف آقای غنی، در صورت خروج نیروهای خارجی، از آینده‌ی افغانستان نگرانی جدی دارند.
بالاترین مقام ارتش بریتانیا، از تصمیم امریکا برای خروج از افغانستان ابراز ناامیدی کرده و گفته: «این تصمیمی نبود که انتظارش را داشتیم.» ژنرال سِر نیک کارتر، رییس ستاد ارتش بریتانیا، در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌‎‌سی گفته است که خروج تمامی نیروهای ائتلاف بین‌المللی از افغانستان پس از دو دهه، ممکن است به بازگشت «جنگ‌سالاران» بینجامد؛ اما به عقیده‌ی او وضعیت «آنقدر بد» نیست که برخی «بدبین‌»ها پیش‌بینی می‌کنند.
ژنرال کارتر تصریح کرده است: «این تصمیمی نبود که ما انتظارش را داشتیم؛ اما مطمینا به آن احترام می‌گذاریم. این (تصمیم بایدند) به روشنی تایید تحول در استراتژی امریکا است.»
او افزوده که در ۲۰ سال گذشته، هیچ حمله‌ی تروریستی از افغانستان هدایت نشده، که بزرگ‌ترین امتیاز آن به نیروهای امنیتی آن‌ها و کشورهای عضو ناتو می‌رسد.
او گفت که طالبان در این ۲۰ سال متحول شده. «در مدتی که ما در آن‌جا حضور داشتیم، فکر می‌کنم طالبان درک کرده اند که نیاز به «مشروعیت سیاسی» دارند.»
ژنرال کارتر تاکید کرده است: «نیروهای مسلح افغانستان، در واقع بسیار بهتر از تصور، آموزش دیده اند. آن‌ها به ‌راحتی می‌توانند در کنار هم بمانند و نتیجه بدهد، ما فقط باید ببینیم.»

خروج غیرمسئولانه به معنای شکست است
شماری از اعضای مجلس سنای افغانستان، ضمن تاکید بر خروج مسئولانه‌ی نیروهای امریکایی از افغانستان، تاکید می‌کنند که خروج غیرمسئولانه‌ی این نیروها، به معنای شکست امریکا در افغانستان است. هم‌چنان شماری از اعضای این مجلس، به عدم تصویب مسوده‌ی طرح صلح از سوی کمیته‌ی رهبری شورای عالی مصالحه، انتقاد می‌کنند و خواستار تصویب هر چه زودتر آن استند. گلالی اکبری، نماینده مردم بدخشان در این مجلس، در نشست دیروز (یک‌شنبه، ۲۹ حمل) گفت: «خروج غیرمسئولانه و خلاف پیمان امنیتی و استراتژیک امریکا و افغانستان، شکست امریکا را نشان می‌دهد. امریکا نتوانست در ۲۰ سال گذشته تروریزم را نابود کند.»
محمد حنیف حنفی، نماینده‌ی دیگر مردم در مجلس سنای افغانستان، تاکید دارد که «امریکا به هدفی که در افغانستان آمده بود، ناکام مانده و شکست خورده است.»
آقای حنفی نیز خواهان خروج مسئولانه‌ی نیروهای خارجی از افغانستان است.
انارکلی هنریار، عضو دیگر مجلس سنای افغانستان، طالبان را به پیمان‌شکنی متهم کرده و تاکید کرد که توافق‌نامه‌ی صلحی که قرار است میان افغانستان و گروه طالبان امضا شود، باید توسط جامعه‌ی بین‌الملل نظارت و از اجرای آن ضمانت شود.
خانم هنریار اضافه کرد: «با وجودی که طالبان بر اساس توافق‌نامه‌ی دوحه تعهد کرده بودند که روابط شان را با القاعده قطع می‌کنند و از خشونت دست می‌کشند؛ اما در حال حاضر با القاعده هم روابط دارند و خشونت‌ها نیز افزایش یافته است.»
با آن که حکومت افغانستان می‌خواهد مسئله‌ی خروج نیروهای خارجی را از افغانستان، کوچک قلم‌داد کند و برای روحیه‌ دادن به مردم، از شجاعت و دلیری سربازان ‌شان یاد کنند؛ اما تلاش‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که جهان از خطر ناشی از شکست مذاکرات صلح افغانستان آگاه است و می‌کوشد برای رسیدن به ثبات و صلح به افغانستان کمک کند.
با این حال، در صورت شکست مذاکرات صلح، جنگ و خشونت شدت خواهد گرفت و این وضعیت می‌تواند به مهاجرت گسترده‌ی افغانستانی‌ها، تولید بیشتر مواد مخدر و نقض حقوق بشر بینجامد.
فیلیپو گراندی، مشاور عالی امور پناه‌جویان سازمان ملل متحد، گفته است که اگر گفت‌وگوهای صلح افغانستان پس از خروج نیروهای خارجی از این کشور، با ناکامی روبه‌رو شود، احتمال دارد شمار پناه‌جویان از افغانستان افزایش یابد. به اساس آمار رسمی سازمان ملل در سال‌های اخیر، مهاجران افغانستانی، بخش بزرگی از جامعه‌ی پناه‌جویان ( ۲.۶ میلیون نفر) را تشکیل داده‌ است. این به غیر از هزاران نفری است که در موقعیتی غیررسمی و بلاتکیف به سر می‌برند. هر نوع شکنندگی در اوضاع سیاسی، می‌تواند زندگی شهروندان این کشور را بی‌ثبات کند و سیل تازه‌ای از مهاجران را راهی ایران، ترکیه و اروپا کند.
بدون شک در غیاب نیروهای امریکایی و ناتو نیز، بیش از ۳۰۰ هزار نیروی امنیتی افغانستان از شهرها و روستاهای این کشور در برابر حملات طالبان دفاع خواهند کرد؛ اما موج حملات طالبان سرمست از خروج نیروهای امریکایی، آن‌هم در شرایطی که مذاکرات صلح شکست خورده است، می‌تواند کوره‌ی آتش را در جغرافیای افغانستان شعله‌ور کند.