ميز خالی مذاکرات صلح؛ طرف‌ها یک‌دیگر را متهم می‌کنند

پس از سفرهای اعضای هیئت گروه طالبان به کشورهای منطقه- ایران و روسیه- هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان در کنفرانس خبری‌ای، به رسانه‌ها گفت که طالبان میز گفت‌وگوها را رها کرده و از ادامه‌ی گفت‌وگوهای صلح و ختم جنگ با آوردن دلیل‌های غیرموجه، سر باز می‌زنند.
داکتر رسول طالب، شریفه زرمتی و غلام‌فاروق مجروح، سه عضو هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان (یک‌شنبه، ۱۲ دلو) از طریق کنفرانس ویدیویی‌ای، تأکید کردند که هیئت دولت افغانستان در دوحه منتظرند تا از فرصت پیش‌آمده برای حل مسالمت‌آمیز بحران ناشی از جنگ استفاده کنند؛ اما به دلیل نبود تمایل و اراده‌ی طالبان، گفت‌وگوهای صلح، به وقفه رفته است.
داکتر رسول طالب، با اشاره به صحبت‌های هیئت طالبان در روسیه، گفت که صحبت‌های گروه طالبان در بیرون از میز گفت‌وگوها، جنبه‌ی تبلیغاتی دارد. او می‌گوید؛ آقای استانکزی که باید در میز گفت‌وگوها حاضر باشد، در سفر به کشورهای دیگر «فرافکنی» می‌کند و در تلاش سمت‌وسو دادن به افکار عمومی افغانستان و جهان است.
چندی پیش، شیرعباس استانکزی، معاون هیئت گفت‌وگوکننده‌ی گروه طالبان، در رأس هیئتی از طالبان به مسکو رفت. او در مصاحبه‌ا‌ی با رسانه‌های روسیه، گفت که حکومت فعلی رییس‌جمهور غنی، مانع اصلی گفت‌وگوهای صلح افغانستان است. «اگر رییس‌جمهور غنی، امروز هم برکنار شود، صلح برقرار خواهد شد.»
گفته‌های این عضو بلندپایه‌ی گروه طالبان خبرساز شد و در رسانه‌های داخلی و بین‌المللی بازتاب یافت. ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان در واکنش به گفته‌های استانکزی، گفت که این گروه اراده‌ای برای صلح ندارد. «طالب از بیگانه است، از بیگانه امر می‌گیرد و مطابق خواسته‌های بیگانه پیش می‌رود.»
از سویی هم آقای استانکزی در بخشی از صحبت‌هایش در روسیه، گفته بود: «یکی از عدم صداقت اداره‌ی کابل، این است که به تیم مذاکره‌شان صلاحیت مکمل را نداده است.»
آقای طالب در واکنش به حرف‌های استانکزی، گفت که هیئت دولت یک‌پارچه است و صلاحیت‌های تصمیم‌گیری را با مشوره‌ی شورای عالی مصالحه‌ی ملی و دولت افغانستان دارد.
آگاهان سیاسی افغانستان اما می‌گویند؛ یگانه دلیلی که هیئت دولت افغانستان نمی‌تواند تصمیم‌های آنی را در گفت‌وگوها بگیرد و برنامه‌ی مشخصی از پیش تعیین‌شده ندارد، نبود یک‌پارچگی و اتحاد میان رهبران دولت در درون کشور است.
مصطفا علی‌زاده، استاد دانشگاه و کارشناس سیاسی، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید؛ اتفاق‌نظر و رابطه‌ی نزدیکی میان رییس‌جمهور غنی و داکتر عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه‌ی ملی وجود ندارد. «شورای عالی مصالحه‌ی ملی نیز در یک سردرگمی به سر می‌برد و با رهبری حکومت هم توافق دیدگاه ندارد.»

«حکومت موقتی» در آجندا نیست!
در روزهای پسین، نوار صوتی‌ای از دکتر احمدی، عضو هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان در رسانه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود که در آن از آمدن حکومت موقت گفته است.
شریفه زرمتی، عضو هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان در این کنفرانس گفت که تاریخ نشر صحبت‌های آقای احمدی مشخص نیست و ممکن پیش از شروع گفت‌وگوها باشد. «در این نوار هم چیزی از استعفای رییس‌جمهور غنی گفته نشده است.»
هم‌چنان رسول طالب، گفت که بحث حکومت موقت در میز گفت‌وگوهای صلح افغانستان، هنوز مطرح نشده؛ گروه طالبان- چه به‌طور رسمی در میز گفت‌وگوها و چه به‌طور غیررسمی- به حکومت موقت اشاره نکرده است.
آقای طالب، تصریح کرد که در آجندای پیشنهادی ما، مشارکت عادلانه‌ی سیاسی است و طالبان هم حکومت اسلامی را مطرح کرده‌اند. به گفته‌ی این عضو هیئت، نوع نظامی که خواسته‌ی طالبان است، در آجندای‌شان مطرح نشده است. «مهم میز گفت‌وگوها است. اگر طالبان حکومت موقت می‌خواهد، بیاید در میز گفت‌وگوها که روی آن، حرف زده شود. صحبت در بیرون کشور معتبر نیست.»
غلام‌فاروق مجروح عضو دیگر هیئت افغانستان، گفت که ۲۰ مورد در ۶ بخش شامل آجندای دولت است؛ اما صحبت روی دولت اسلامی، زعامت دولت، معارف، مهاجرین، مواد مخدر و غیره، شامل آجندای پیشنهادی طالبان است. «توضیحات بیشتر درباره‌ی چگونگی نظام، در آجندای طالبان نیست.»

در نبود طالبان، چرا هیئت به کابل برنمی‌گردد؟
با آن‌که هیئت طالبان در میز گفت‌وگوها حضور ندارد و هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان را بی‌صلاحیت می‌داند؛ اما هیئت دولت افغانستان می‌گوید که گفت‌وگوها به بن‌بست نرسیده، تنها وقفه‌ ایجاد شده است و نیاز نیست که آن‌ها به کابل برگردند.
شریفه زرمتی در بخشی از صحبت‌هایش گفت که گفت‌وگوها به بن‌بست نرسیده است. اگر طالبان از سفر برگردند، هیئت دولت افغانستان، حاضر است که به گفت‌وگوها اشتراک کند. «هیچ نیاز نیست که ما به کابل برگردیم، اگر نیایند ما با شورای عالی مصالحه‌ی ملی و بزرگانی که در کابل است- برای آمدن و ماندن‌مان- مشوره می‌کنیم.»
از سویی هم رسول طالب در پاسخ به پرسش خبرنگار روزنامه‌ی صبح کابل مبنی بر این‌که طالبان آن‌ها را جدی نمی‌گیرد، پس حضور آن‌ها در دوحه معنایی ندارد، گفت: «این موضوع برعکس است. طالبان ما را جدی گرفته‌اند که نمی‌توانند بیایند و از مسایلی که مطرح می‌کنند در میز گفت‌وگوها دفاع کنند. ما با اراده‌ی محکم برای گفت‌وگو آمادگی داریم و این را در دور اول گفت‌وگوها نیز ثابت کردیم.»
به باور آگاهان حضور هیئت در دوحه سودی ندارد. آقای علی‌زاده می‌گوید که بهتر بود تا هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان، اقتدار مردم و دولت افغانستان را در دوحه حفظ کند. «چرا تیم یک دولت، منتظر هیئت یک گروه کوچک روزها در یک کشور دیگر باقی بماند؛ در حالی‌که هیئت این گروه تمایلی به گفت‌وگو ندارد.»

طالبان در انتظار امریکا
رسول طالب، در بخشی از حرف‌هایش گفت که اظهارات اخیر مقام‌های امریکایی مبنی بر بررسی توافق‌نامه‌ی دوحه، امیدوارکننده است؛ زیرا امریکایی‌ها به این باوراند که طالبان تا اکنون رابطه‌ی شان را با سایر گروه‌های تروریستی قطع نکرده، خشونت‌ها را کاهش نداده و هم‌چنان هیچ علاقه‌ای برای گفت‌وگوها از خود نشان نداده‌اند.
آقای طالب، افزود: «طالبان تا مشخص نشدن ارزیابی امریکا گفت‌وگوهای صلح را معطل می‌گذارد.»
با این حال اما به باور آقای علی‌زاده، هدف طالبان از سفرهای‌شان وقت‌کشی است. «تا زمانی که سیاست امریکا در قبال صلح افغانستان مشخص نشود، طالبان به میز گفت‌وگوها حاضر نمی‌شوند.» به باور او، طالبان هراس دارند تا از امتیازاتی که دولت ترامپ در توافق‌نامه‌ی دوحه برای آن‌ها در نظر گرفته است، کاسته شود. «بناءً طالبان تلاش می‌کند با سفر به کشورهای منطقه، به امریکا فشار بیاورد که ضمیمه‌های گفت‌وگوهای صلح را بپذیرند.»
چندی پیش، ایالات‌متحده اعلام کرده بود که ضمیمه‌های پنهانی‌ای در توافق‌نامه‌ی صلح امریکا-طالبان وجود دارد که باید از سوی دولت امریکا بررسی شود؛ با آن‌هم پنتاگون و وزارت مالیه‌ی امریکا در اعلامیه‌های جداگانه‌ای اعلام کردند که طالبان توافق‌نامه را نقض کرده و با گروه القاعده ارتباط دارد.
آقای طالب درباره‌ی ضمیمه‌های پنهانی در توافق‌نامه‌ی دوحه گفت که این ضمیمه‌ها را نخوانده است؛ اما بزرگان دولت افغانستان و شماری از هیئت گفت‌وگوکننده‎‌ ضمیمه‌های پنهان را دیده است. «این ضمیمه‌ها آن‌قدر هم مهم نیست که سبب تغییر جدی در گفت‌وگوها شود.»
با این‌همه، هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان در دوحه و هیئت گفت‌وگوکننده‌ی طالبان در ایران و روسیه به سر می‌برند. ملا برادر رییس هیئت گفت‌وگوکننده‌ی طالبان دیروز (یک‌شنبه، ۱۲ دلو) با جواد ظریف، وزیر خارجه‌ی ایران دیدار کرده است؛ اما هنوز مشخص نیست که این گروه چه زمانی به دوحه رفته و تن به ادامه‌ی گفت‌وگوها می‌دهد.