صلح در پیچ‌وتاب دستار؛ طالبان حکومت را دور زده‌اند

حوالی ساعت ۸:۰۰ صبح روز شنبه (۲۷ جدی)، مهاجمان انتحاری بر یک گارگاه وسایط نیروهای امنیت ملی در ولسوالی دامان ولایت کندهار، حمله کردند. مهاجمان ابتدا یک هاموی مملو از مواد انفجاری را در ورودی این کارگاه منفجر کردند و پس از آن وارد کارگاه شدند. بر اساس گزارش‌ها، دست کم چهار ساعت با نیروهای امنیتی به درگیری پرداختند.
مسئولان امنیتی در این ولایت، شمار مهاجمان را سه نفر اعلام کردند و درگیری نیز پس از کشته‌شدن همین سه نفر به پایان رسید. تصاویری که در پایان حمله‌ی روز گذشته در رسانه‌های اجتماعی، همگانی شد، نشان می‌دهد که خسارت‌های جدی‌ای به جا گذاشته؛ اما فرید مشعل، آمر امنیت پولیس کندهار، گفته است که در جریان درگیری، یک غیرنظامی و یک کارمند امنیت ملی زخمی شده‌اند.
بر خلاف روزهای پیش، این بار گروه طالبان در خبرنامه‌ای، مسئولیت این حمله را پذیرفته و گفته است که زمان حمله، بیش از دو صد نفر در این کارگاه حضور داشتند. در خبرنامه آمده است که این حمله در پاسخ به عملیات هوایی و زمینی نیروهای دولتی بر مراکز گروه طالبان در ولسوالی ارغنداب ولایت کندهار، انجام شده است.
لحظاتی از حمله‌ی طالبان در ولسوالی دامان کندهار نگذشته بود که سه انفجار دیگر در ولایت‌های کابل، بغلان و لغمان آرامش مردم را به هم زد. در کابل، یک موتر لندکروزر هدف انفجار ماین قرار گرفت که در نتیجه‌ی آن، دو پولیس جان باخت و یک فرد یگر زخمی شد.
در ولایت های بغلان و لغمان هم، یک سرباز پولیس جان باخت و هشت نفر دیگر زخمی؛ که بیشتر شان نظامیان بودند. هرچند که طالبان مسئولیت این سه انفجار را بر عهده نگرفته اما؛ مسئولین امنیتی، می‌گویند که طالبان در عقب این انفجارها دست دارند.
همان‌گونه که برخی از اعضای هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان، پیش از آغاز دور دوم گفت‌وگوها در قطر، پیش‌بینی کرده بودند، همزمان با آغاز این دور، میدان های نبرد نیز، داغ شده و در کنار آن حملات انفجاری و انتحاری طالبان نیز افزایش خواهد یافت. در روزهای گذشته نیز، انفجارهایی از این دست در چندین ولایت، رخ داد که ده‌ها نظامی و غیرنظامی را به گام مرگ فرستاد.
باید خاطر نشان کرد که این روزها، شهروندان و دولت افغانستان درگیر سه مسأله‌ی مهم استند. گفت‌وگوها در قطر، شدت حملات طالبان و کاهش نیروهای خارجی؛ سه اتفاقی است که همزمان به وقوع می‌پیوندد.
چند روزی است که دور دوم گفت‌وگوها میان هیئت‌های گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان و طالبان آغاز شده است. انتظار شهروندان، آتش‌بس است و هیئت دولت نیز با همین هدف به قطر رفته اما؛ خبرهایی که از دوحه مخابره می‌شود، بیان‌گر اتفاق دیگری است. گفته می‌شود که طالبان در این دور، تمام تلاش‌شان را می‌کنند که ساختار نظام آینده را -که خود در آن شریک باشند- رقم بزنند. بارها این گروه، گفته است که نظام فعلی به رهبری محمداشرف غنی برای‌شان قابل قبول نیست و باید ساختاری ایجاد شود که اسلامی و مطابق میل این گروه باشد.
اخیرا زلمی خلیلزاد، نماینده‌ی ویژه‌ی امریکا برای صلح افغانستان که چندی بود، تنها نظاره‌گر صلح و جنگ این کشور بود، هفته پیش به کابل آمد اما؛ نه به‌دیدار رییس‌جمهور غنی؛ بلکه آمد تا با رهبران سیاسی این کشور که طالبان به آن‌ها بیشتر از حکومت، ارزش می‌دهد، دیدار کند.
به اساس معلوماتی که از دیدارهای خلیلزاد و رهبران سیاسی بیرون درز کرده، آن‌ها روی سه طرح اساسی برای ساختار آینده نظام بحث کردند. بحث‌هایی در مورد دوام حکومت فعلی و پیوستن طالبان به این حکومت. طرحی که ظاهرا ناممکن به نظر می‌رسد. دوم این که امارت طالبان باشد و دولت به آن بپیوندد که عملی شدن این طرح نیز بسیار بعید به نظر می‌رسد.
طرح سوم؛ تشکیل حکومت موقت است که بسیاری از رهبران سیاسی حتا نزدیک‌ترین افراد به‌حکومت به آن علاقمندی دارند اما؛ موضع رییس جمهور غنی در این مورد قبلن مشخص شده است. رییس‌جمهور، چند روز پیش در گفت‌وگوی ویژه با شبکه‌ی خبری سی‌ان‌ان، گفت: «اگر هدف طالبان تسلط بر روند صلح باشد و صلحی همانند زمان حاکمیت آن‌ها بیاید، پس این صلح عواقب ناگواری به دنبال خواهد داشت. جامعه‌ی ما متحد بوده و خواهان صلح است اما؛ ما صلح مثبت می‌خواهیم.»
او در مورد نظام آینده نیز گفت که قصد دارد قدرت را از طریق اراده‌ی مردم که انتخابات است، به جانشین‌اش تحویل دهد.
با این حال، داغ‌شدن دوباره‌ی حکومت موقت، همزمان است با خروج ۱۵۰۰ نیروی امریکا از افغانستان. پنتاگون دو روز پیش اعلام کرد که شمار نیروهای این کشور به دو هزار و ۵۰۰ نفر کاهش یافته است.
بسیاری از شهروندان افغانستان، خروج نیروهای امریکایی را یک ریسک کلان می‌دانند و نگران‌اند که با خروج این نیروها، ممکن است این کشور بار دیگر به کام طالبان بافتد؛ اما شورای امنیت ملی افغانستان، اطمینان می‌دهد که خروج نیروهای امریکایی، تاثیر منفی‌ای بر وضعیت جنگ در این کشور ندارد؛ زیرا نیروهای امنیتی افغانستان، همین اکنون ۹۶ درصد عملیات نظامی را به دست دارند.
کاهش نیروهای خارجی از افغانستان اما؛ خوشحالی طالبان را در پی داشته است. این گروه در اعلامیه‌ای، گفته که این کار، به معنای برداشتن گام‌های عملی در راستای تطبیق توافق‌نامه قطر است.
محمد نعیم وردک، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر، در برگه‌ی تویترش نوشته است که تطبیق توافق نامه‌ای امریکا – طالبان به نفع دو طرف است. این گروه در مقابل تعهده سپرده که مطابق این توافق‌نامه، به‌نیروهای امریکایی در افغانستان کاری ندارد.
این وسط مردم افغانستان است که هر روز قربانی می‌دهد. جنگی که نه توجیه دینی دارد و نه توجیه سیاسی.
آن‌طرف امریکا که سال‌ها در این کشور جنگ کرده و کشته داده‌ است، خوشحال است که بلاخره نیروهای‌شان به‌خانه بر می‌گردند و از سویی‌هم از کشور، خطری آن‌ها را تهدید نمی‌کند. آمار پنتاگون نشان می‌دهد که امریکا در ۱۹ سال حضور در افغانستان، نزدیک به ۲۵۰۰ کشته و ۲۰ هزار زخمی داده است.
پرسشی که اکنون به میان می‌آید، این است که طالبان با این همه امتیازی که در سه سال گذشته به دست آورده‌اند، چرا کوتاه نمی‌آیند و هنوز به کشتن مردم افتخار می‌کنند. آگاهان نظامی به این باورند که برای طالبان نه خروج نیروهای امریکایی مهم است و نه احکام دینی؛ بلکه آن‌ها می‌کوشند قدرت را به دست بگیرند. قدرتی که ممکن است، دست آوردهای نزده سال گذشته را به یک‌بارگی نابود کند.
به گفته‌ای آگاهان، امریکا در دو – نیم سال مذاکره با طالبان، به اندازه‌ای به‌این گروه امتیاز و قدرت داده‌اند که جایگاه دولت افغانستان را به شدت تضعیف کرده است. اسدالله ندیم، نظامی پیشین به روزنامه‌ی صبح کابل، می‌گوید که جایگاه طالبان نزد امریکا و جامعه‌ی جهانی پیشتر از دولت افغانستان است.
او می‌گوید: «امریکایی‌ها از اول هم خواستار این نبودند که یک فیصله سریع در مورد صلح افغانستان صورت بگیرد. می شد که طالبان را به یک طریق مطیع کرد که آن هم راه نظامی بود؛ اما جواب نداد. دلیل‌اش هم خود دولت افغانستان است، سیاستش متزلزل بود. بلاخره کوشش امریکا این است که توپ را به جای این که مستقیم به گل بفرستد، دیربل کند.»
با این همه، راه حلی که آگاهان پیشنهاد می‌کنند؛ این است که رهبران سیاسی از حکومت مرکزی به رهبری محمداشرف غنی، حمایت کنند تا ترازوی قدرت در مقابل طالبان، سنگین‌تر شود، وگرنه طالبان سنگینی بیشتر دارند و ممکن است، روند فعلی را برنده شوند.
عتیق‌الله امرخیل، می‌گوید: « جنگ طالبان به خاطر قدرت بود و تا قدرت را به‌دست نگیرند، جنگ متوقف نمی شود. از شروع مذاکرات، ما می‌فهمیدیم که جنگ شدت پیدا می کند. طالبان جنگ می‌کنند وامتیاز می‌گیرند. صلحی در کار نیست. حرف‌هایی که در مورد حکومت زده می‌شود، هم به خاطر گرفتن قدرت است.»
آقای امرخیل، تاکید می‌کند که تمایل امریکا به‌طرفی است که منافع‌اش در آن نهفته باشد؛ پس در این شرایط نیاز است که اتحاد سیاسی رهبران حفظ و با قدرت در مقابل طالبان ایستادگی شود.