تلاش‌های پراکنده برای صلح؛ دولت و سیاسیون چرا کنار نمی‌آیند؟

سید مهدی حسینی
تلاش‌های پراکنده برای صلح؛ دولت و سیاسیون چرا کنار نمی‌آیند؟

عبدالسلام رحیمی، وزیر دولت در امور صلح، روند دیدارهای خود را در جهت جلب حمایت سیاسیون افغانستان در روند مذاکرات صلح آغاز کرده است. ناجیه انوری، سخن‌گوی این وزارت می‌گوید، وزارت دولت در امور صلح یکی از وظایفی ‌که هم‌اکنون روی آن به گونه‌ی جدی کار می‌کند، تقویت و تحکیم اجماع داخلی است. به همین خاطر، وزیر دولت در امور صلح با چهره‌های مطرح سیاسی کشور پیرامون مذاکرات صلح، سلسله‌ی دیدارهای خود را آغاز کرده است.
سخن‌گوی وزارت دولت در امور صلح، هم‌چنان تأکید کرد، قبل از آن‌که تلاش‌ها برای حل مشکلات بیرونی متمرکز شود، نیاز است تا مشکلات داخلی در راستای مذاکرات بین‌الافغانی حل شود. «اول باید مشکلاتی که در داخل خانه‌ی ما وجود دارد، این اختلافات را حل کنیم تا قادر به حل مشکلات بیرونی شویم. به این خاطر، نقش سیاسیون در مذاکرات صلح دولت‌محور اهمیت اساسی دارد.»
هم‌زمان با آغاز مذاکرات صلح امریکا و گروه طالبان در قطر، فاصله‌ی زیادی میان سیاسیون و دولت افغانستان وجود داشت و این فاصله هم‌چنان وجود دارد. دولت افغانستان تلاش دارد که هرگونه مذاکره با طالبان باید «دولت‌محور» باشد؛ اما هم طالبان با این ایده مخالف اند و هم سیاسیون؛ اکنون وزارت دولت در امور صلح برای حذف این فاصله، قد بلند کرده است. این وزارت در حالی از تقویت و تحکیم اجماع داخلی سخن می‌زند که سیاسیون افغانستان، روز شنبه (۵ دلو) در یک نشست مشترک به دور از دوربین رسانه‌ها زیر یک سقف گرد هم آمده، مذاکرات امریکا و طالبان و مذاکرات بین‌الافغانی را به بحث و بررسی گرفتند. این نشست که به میزبانی حاجی محمدمحقق برگزار شد، حامدکرزی رییس‌جمهور پیشین، عبدالله عبدالله رییس اجرائیه حکومت، کریم خلیلی رهبر حزب وحدت اسلامی، حاجی دین محمد، معاون شورای عالی صلح، یونس قانونی عضو حزب جمعیت اسلامی، سیدحامدگیلانی و ده‌ها شخصیت سیاسی دیگر در آن، حضور داشتند.
امید میثم، معاون سخن‌گوی ریاست اجرائیه، می‌گوید که سیاسیون افغانستان در این نشست تصمیم گرفتند که ظرف چند روز آینده، طرح جامع صلح را نهایی و در دستور کار قرار دهند. امید میثم هم‌چنان گفت که در این نشست، سیاسیون کشور کمیته‌ای را ایجاد کردند و این کمیته مسؤولیت دارد تا طرح‌های مختلف احزاب و جریان‌های سیاسی را در ارتباط به صلح توحید کند که در این طرح، نظریات و پیشنهادهای همه‌ی طرف‌ها درج شود.
وزارت دولت در امور صلح به نوبه‌ی خود در راستای تقویت اجماع داخلی تلاش می‌کند و همین‌طور سیاسیون افغانستان به نوبه‌ی خود؛ تلاش‌ها در راستای آوردن به شدت پراکنده شده است. هرکدام این جناح‌ها برای نشستن به میز مذاکره با طالبان، راه‌های متفاوتی را باز کردند. به بیان دیگر، راه صلح در افغانستان متمایز ترسیم شده که هر کدام این راه (دولت و سیاسیون) ناهموار و با فرازوفرودهای بسیار همراه است. مذاکرات دولت‌محور برای گروه‌های سیاسی حساسیت‌برانگیز شده و آن‌ها بر این باورند که روند صلح یک روند مردمی است و باید از مجرای عمومی به پیش برده شود که همه‌ جناح‌ها خود را در آن احساس کنند. حکومت بر این باور است نظام سیاسی موجود برخواسته از میان مردم است و هرگونه مذاکره‌ی مشروع و قابل پذیرش باید دولت‌محور باشد. سیاسیون افغانستان در نشست دیروز شان، بار دیگر دولت افغانستان را به انحصارگرایی در پروسه‌ی صلح متهم کرده و گفته اند که این روند به تمام مردم افغانستان تعلق دارد. حامدکرزی، یکی از چهره‌های درشت سیاسی است که بیشتر هم‌فکر و هم‌صدا با گروه طالبان است. او چندی قبل، در حمایت از طرح طالبان گفته بود که کاهش خشونت در پیشرفت مذاکرات صلح تأثیرگذار است و در عین حال، آقای کرزی، دولت افغانستان را متهم به گروگان‌گیری مذاکرات صلح کرده بود.
ظاهرا، دور یازدهم مذاکرات صلح ایالات متحده‌ی امریکا و گروه طالبان در دوحه پایتخت قطر به بن‌بست خورده است. بن‌بست در این دور مذاکرات، بی‌پیشینه نبوده، بلکه طی ده دور مذاکرات گذشته، این اتفاق چندین بار افتاده است؛ اما این‌ بار محتوای این بن‌بست (آتش‌بس- کاهش خشونت)، دور یازدهم مذاکرات را با مذاکرات گذشته متمایز می‌کند. دو هفته می‌شود که مذاکرات امریکا و طالبان بالای چگونگی آتش‌بس و کاهش خشونت چانه‌زنی دارند تا قناعت طرف‌ها به دست آید. به تازگی، شماری از رسانه‌های بین‌المللی به نقل از وب‌سایت گروه طالبان نوشته ‌اند که رهبران این گروه از طولانی شدن مذاکره با امریکا خسته شده ‌اند. خبرگزاری آسوشیتدپرس، به نقل از برخی اعضای بلندپایه‌ی طالبان گفته که زلمی خلیل‌زاد، فرستاده‌ی ویژه‌ی امریکا برای صلح افغانستان، هنوز هم از جانب حکومت افغانستان، خواهان تضمین‌های بیشتری شده است. گروه طالبان در وب‌سایت خود با بررسی مذاکرات قطر، امریکا را به ضیاع وقت متهم کرده و نوشته است که در حال حاضر مذاکره با خلیل‌زاد روی تعریف «کاهش خشونت» به نحوی توقف یافته است.
در پیوند به این موضوع، شماری از اعضای مجلس سنا می‌گویند، گروه طالبان تا هنوز یک وجب هم از خواسته‌های غیرمعقول خود عقب‌نشینی نکرده و این طالبان استند که اتلاف وقت می‌کند. «در حقیقت، طالبان با خواسته‌های اضافی وقت‌کشی می‌کنند، نه امریکا. طالبان تا هنوز از خواسته‌های خود شان یک وجب عقب نکشیده اند. آن‌ها (طالبان) دروغ می‌گویند که امریکا وقت‌کشی می‌کند.»
این عضو مجلس سنا تأکید کرد که مردم، دولت افغانستان و ایالات متحده‌ی امریکا، خواستار تأمین آتش‌بس در کشور استند. مذاکرات و برقراری صلح زمانی معنا می‌دهد که آتش‌بس به وجود آید؛ در غیر این صورت، صلح بدون آتش‌بس در کار نیست.
در همین حال، سازمان عفو بین‌الملل، روز جمعه (۴ دلو) در یک بیانیه‌ اعلام کرد که مذاکرات امریکا و گروه طالبان برای کاهش خشونت‌ها در افغانستان باید شامل تعهد هر دو طرف برای پیروی از قوانین جنگ و پایان دادن به همه‌ی حملات به غیرنظامیان باشد.
این سازمان در اعلامیه‌ی خود نوشته است: «در یک درگیری که شاخصه‌ی آن حمله به غیرنظامیان است، اصطلاح کاهش خشونت بی‌معنا است. میزان خشونت قابل قبولی وجود ندارد. ایالات متحده و طالبان افغانستان باید متعهد به پیروی از قوانین جنگ باشند و به همه حملات به غیرنظامیان افغانستان پایان دهند.»
مسؤولان سازمان عفو بین‌الملل در جنوب آسیا به شماری از رسانه‌ها گفته اند، تا زمانی ‌که طرف‌های درگیر حمله به غیرنظامیان را متوقف نکنند، نمی‌توان، روند مذاکرات صلح را جدی گرفت. «آن‌ها باید متعهد به محافظت از غیرنظامیان باشند و همه حملات به غیرنظامیان باید مورد بررسی و محاکمه قرار گیرد. مذاکرات صلح تحت هیچ شرایطی نباید مجوز مصؤونیت از مجازات باشد.»