در ۲۷ ثور ۱۳۹۵ خورشیدی، باشندگان شهر کابل، در اعتراض به تغییر مسیر لین برق از بامیان – میدانوردک به سالنگ، به جادههای پایتخت ریختند و با شکلدهی یک جنبش مدنی و اعتراضی، شهر کابل را دگرگون کردند. شماری از شهروندان افغانستان، روز دوشنبه (۲۷ ثور) که برابر بود با پنجمین سالروز آن حرکت اعتراضی، تصاویری از جنبوجوش مردمی را به رسم گرامیداشت از آن روز، در شبکههای مجازی دستبهدست کردند.
صفرمحمد مظفری، کاربر فیسبوک، با نشر تصویری از راهپیمایی ۲۷ ثور، در برگهی فیسبوکش نوشته است: «این راهپیمایی بزرگ، از لحاظ جمعیت خیلی کمنظیر و از لحاظ نظم و مدنیت، در طول تاریخ بشریت بینظیر بود.» او، به شهرهای پر نفوس دنیا اشاره کرده و نوشته است؛ چلنج میدهد که فرانسویها، انگلیسیها، امریکاییها و هندیها نیز نمیتوانند اینهمه جمعیت را به خیابانها بکشانند و برگی از درختی نیفتد و به یک مورچه هم آسیب نرسد. او، در ادامه خطاب به مردم ولایتهای مرکزی، نوشته است که توتاپ حق تان بود که به آن نرسیدید؛ اما به یک چیزی که بالاتر از توتاپ بود، رسیدید: «آن نمایش فرهنگ و انسانیت و مسالمت بینظیر در تاریخ انسان خردمند و آنهم در کشوریکه جنگ، خشونت و ترور و تریاک هویت اصلیاش شده است.»
راهپیمایی بزرگ ۲۷ ثور و به تعقیب آن ۲ اسد، ریشه در تصمیم رهبران حکومت افغانستان مبنی بر تغییر برق ۵۰۰ کیلوولت ترکمنستان از بامیان به سالنگ، خلاف پیشنهاد کمپنی فیشنر که ماستر پلان انرژی افغانستان را ساخته است، دارد. برای بار نخست، روزنامهی جامعهی باز، در ۸ دلو ۱۳۹۳ تصمیم حکومت مبنی بر تغییر لین برق از بامیان به سالنگ را فاش کرد. این روزنامه در گزارش خود نوشته بود: «حکومت بر خلاف [بررسیهای کمپنی فیشنر] قرار است، هر سه خط بزرگ انتقال برق شمال به جنوب را از مسیر سالنگ بگذراند. اصرار بانک انکشاف آسیایی این است که نباید چنین کاری انجام شود؛ اما دولت تلاش میکند که این خط باید از مسیر سالنگ عبور داده شود.» پس از آن، شماری از روزنامههای افغانستان از تصمیمهایی پرده برداشتند که شرکت آلمانی مسیر بامیان را برای عبور برق ۵۰۰ کیلوولت، پیشنهاد کرده بود؛ اما شرکت برشنا با آن مخالفت کرد. به دنبال این افشاگریها، سرور دانش، معاون دوم ریاستجمهوری، در نامهی سرگشادهای به شرکت برشنا، نسبت به این تصمیم اعتراض کرد؛ اعتراضی که ره بهجایی نبرد و شرکت برشنا در تبانی با دولت افغانستان، به عبور لین برق از مسیر سالنگ تأکید کرد. هر چند در پی اعتراض سرور دانش، رییسجمهور غنی دستور داد که شرکت برشنا و وزارت انرژی و آب با معاونت دوم ریاستجمهوری در بارهی تغییر لین برق به تفاهم برسند؛ اما سرانجام به تاریخ ۱۱ ثور ۱۳۹۵، کابینهی دولت افغانستان به ریاست رییسجمهور غنی و با حضور عبدالله عبدالله، رییس اجرایی آن زمان، تصمیم گرفت که لین برق ترکمنستان را از سالنگ بگذراند؛ تصمیمی که اعتراضات گستردهی شهروندان افغانستان در ولایتهای کابل، غزنی، بامیان، دایکندی، هرات و بلخ را در پی داشت.
باشندگان کابل پس از ۱۱ ثور، در حرکتهای اعتراضی، جنبش مردمیای به نام «جنبش روشنایی» را شکل دادند. در نخست، شماری از رهبران سیاسی و جهادی با حضور در میان معترضان، اعلام کردند که عبور لین برق از مسیر بامیان – میدانوردک خط سرخشان است و از آن نمیگذرند؛ اما سرور دانش و محمد محقق، پیش از ۲۷ ثور با رهبران دولت افغانستان وارد گفتوگو شده و صف معترضان را رها کردند.
در ۲۷ ثور، دهها هزار باشندهی کابل به خیابانها ریختند و با حمل پرچم افغانستان و دستههای گل، بزرگترین حرکت مدنی و اعتراضی را در پایتخت راهاندازی کردند. در گرمای آن روز بهاری، معترضان در چهارراهی دهمزنگ شهر کابل، با قطاری از کانتینرها که از سوی حکومت افغانستان چیده شده بود، روبهرو شدند. محمد کریم خلیلی، رهبر حزب وحدت اسلامی که در صف معترضان بود، همراه با شماری از اعضای جنبش روشنایی، قطعنامهی این حرکت مدنی را به خوانش گرفت و از حکومت خواست که لین برق ۵۰۰ کیلوولت را از مسیر اصلی آن -بامیان و میدانوردک-، عبور دهد؛ اما دیده شد که پس از آن، حکومت به خواستهای معترضان توجه نکرد.
سرانجام، در ۲ اسد ۱۳۹۵، باشندگان کابل، دوباره به خیابانها ریختند که با حملهی تروریستی مرگباری روبهرو شدند؛ حملهای که در آن بیش از ۹۰ معترض که اکثر آنها تحصیلکرده بودند، جان باختند. حملهای که سبب شد از آن به بعد، افغانستان دیگر شاهد چنین اعتراضات گسترده و دهها هزاری نفری نباشد.
یادی از راهپیمایی ۲۷ ثور در شبکههای اجتماعی
اکنون که پنج سال از تصمیم حکومت مبنی بر تغییر لین برق ۵۰۰ کیلوولت و راهپیمایی بزرگ باشندگان افغانستان میگذرد، دیروز-۲۷ ثور- شماری از کاربران شبکههای اجتماعی، حسرت و اندوه شان را از خاموشی مردم پس از حملهی تروریستی ۲ اسد، ابراز کردند. شعیب غواصی، کاربر فیسبوک، نوشته است: «آن جماعت انبوه اگر اوباش و خواستهایشان عدالت اضافی خوانده نمیشد، مطمیناً وضعیت امروز افغانستان بهتر میبود.»
داود حقجو، کاربر دیگر فیسبوک، نوشته است: «مردم به آزادی و مدنیت ایمان آورده بودند، چه آسان کافر مان ساختند!»
محمدحسن خردمند، کاربر دیگر فیسبوک، چرایی و چگونگی پیوستن به جنبش روشنایی را توضیح داده و نوشته است که ۲۷ ثور روز فراموشناشدنی است؛ روزیکه به خاطر تغییر مسیر لین برق، کابل پر از غوغا بود. «مردم پر از شور و درد، در جادههای پایتخت، راهپیمایی میکردند.»
خردمند، در ادامه نوشته است که در آن روزها، راهپیمایی راهی برای رسیدن به خواستهای مردم بود؛ اما «حکومت غنی» با کشتار دستهجمعی و انفجارهای پیهم در تظاهراتهای مدنی، به پدیدهی اعتراض و تظاهرات نقطهی پایان گذاشت. «اکنون دیگر هیچ صدایی نیست که از حنجرهای به رسم اعتراض بیرون شود و هیچ قدمی نیست که در جاده کشانده شود.»
هر چند پس از ۲۷ ثور و ۲ اسد سال ۱۳۹۵، شماری از مردم در شهرهای بیرونی به حرکتهایشان ادامه دادند؛ اما تغییری در تصمیم حکومت مبنی بر انتقال لین برق از مسیر سالنگ وارد نشد. اکنون که دستکم سه لین برق بزرگ- ۲۲۰ کیلوولت اوزبیکستان، کاسا ۱۰۰۰ و توتاپ، از مسیر سالنگ میگذرد، شهروندان افغانستان و به ویژه پایتختنشینان، بهگونهی کامل از انرژی برق برخوردار نیستند. بیبرقی کابل و شمار دیگری از شهرهایی که برق شان از مسیر سالنگ تأمین میشود، به یک «چالش بزرگ» برای دولت افغانستان تبدیل شده است.
در دو هفتهی گذشته، ۱۳ بار پایههای برق در مسیر سالنگ، توسط تنفگداران ناشناس منهدم شده است. شماری از کاربران شبکههای مجازی، با اشاره به قطعشدن برق، نوشته اند که حرکت مدنی جنبش روشنایی برای روشنایی کابل و ولایتهای مرکزی و جنوبی افغانستان بود.
جواد صمیمی، کاربر فیسبوک، نوشته است که پایتخت تاریک است و هیچ نهادی هم پاسخگو نیست. «راه مواصلاتی از مسیر سالنگ ناامن است، هر روز پایهها قطع میشود و شهر شش میلیونی در تاریکی بهسر میبرد.»