طبق دستور جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا و توافق‌نامه‌ی دوحه، سربازان خارجی در حال بیرون‌شدن از افغانستان استند. گفته می‌شود که تا اکنون، ۲۰ تا ۳۰ درصد این سربازان افغانستان را ترک کرده اند. از سویی هم، گروه طالبان که یکی از طرف‌های گفت‌وگوهای صلح افغانستان است، در روزهای پسین و با شروع خروج سربازان امریکایی، حمله‌های نظامی‌اش را بر مراکز شهرها و ولایت‌های افغانستان افزایش داده است. افزایش حمله‌ها و داغ‌بودن میدان‌های جنگ، به نگرانی‌های شهروندان افغانستان و کشورهای خارجی، مبنی بر سقوط کشور به دست طالبان، افزوده است.
اسکات موریسون، سفیر استرالیا در کابل، (۴ جوزا) اعلام کرد که به دلیل تهدیدهای امنیتی، سفارت استرالیا در افغانستان را به گونه‌ی موقت تعطیل می‌کند. اضافه بر این، به تازگی روزنامه‌ی بریتانیایی سان، گزارش داده که قرار است ایالات متحده پیش از خروج کامل از افغانستان، صدها سرباز ویژه‌ی امریکایی را در کابل مستقر کند تا مانع سقوط کابل به دست جنگ‌جویان طالب شوند. هم‌چنان در گزارش سان، به نقل از منابع معتبر، آمده است که یک واحد نظامی ترکیه نیز مسؤولیت تأمین امنیت فرودگاه کابل را به عهده خواهد گرفت. «ایالات متحده، قصد دارد ۶۰۰ تن از نیروهای دریایی‌اش را به افغانستان بفرستد تا امنیت سفارت این کشور در کابل را تأمین کنند.»
این در حالی است که گروه طالبان تأکید دارد که نیروهای خارجی، باید افغانستان را به گونه‌ی کامل ترک کنند. ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی گروه طالبان، در صحبت با روزنامه‌ی صبح کابل، می‌گوید که برای گروه طالبان، ماندن سربازان امریکایی در افغانستان قابل پذیرش نیست. «ماندن یک عسکر بیرونی در افغانستان قابل تحمل نیست. ما خروج همه‌ی نیروهای خارجی را از افغانستان خواهان استیم، طبق پیمان دوحه و وعده‌هایی که شده.»
اگر سربازان خارجی در افغانستان باقی بمانند و سربازان ترکی مسؤولیت تأمین فرودگاه کابل را بگیرند، گفت‌وگوهای صلح دولت افغانستان با گروه طالبان به کجا می‌انجامد؟ پس از خالی‌شدن پایگاه‌های نظامی سربازان خارجی و ماندن شماری از این سربازان در قالب محافظان فرودگاه کابل و سفارت امریکا، با توجه به واکنش گروه طالبان مبنی به خروج کامل سربازان، چه سرنوشتی در انتظار شهروندان افغانستان خواهد بود؟
شماری از کارشناسان سیاسی و نظامی افغانستان، باور دارند که امریکا به بهانه‌های مختلف تلاش می‌کند تا در افغانستان باقی بماند. به‌گفته‌ی آن‌ها، حضور امریکا و کشورهای ناتو در افغانستان، به دلیل مبارزه با ترویزم نیست؛ اگر این‌گونه می‌بود، تا اکنون به راحتی می‌توانستند شر گروه‌های تروریستی را از افغانستان کم و حتا به کلی خلاص کنند؛ اما حضور کشورهای خارجی در افغانستان، به دلیل «استراتژیک»بودن جغرافیای افغانستان است.
اسدالله ندیم، کارشناس سیاسی و نظامی، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که برای امریکایی‌ها، مبارزه با تروریزم بهانه است و این کشور، تلاش می‌کند که توجیه‌های مختلفی را برای حضور دایمی و استراتژیک‌اش در افغانستان پیدا کند. «مبارزه با ترویزم بهانه است، مبارزه با ترویزم از هر راه ادامه داده می‌شود. امریکا ممکن است که به یک‌بارگی بر آید؛ اما دوباره به حضورشان در این کشور، ادامه می‌دهد و به بهانه‌های مختلفی از جمله تأمین امنیت سفارت و یا فرودگاه کابل، نیرو در افغانستان می‌گذارد.»
شماری از چهره‌های سیاسی افغانستان، می‌گویند که روند خروج سربازان خارجی به برخی از گروه‌ها، «احساس غرور کاذب» پیروزی داده است. صلاح‌الدین ربانی، رهبر حزب جمعیت اسلامی، دیروز (۷ جوزا) که در مراسمی در کابل صحبت می‌کرد، گفت که در حال حاضر، چگونگی خروج نیروهای خارجی از افغانستان برای برخی از این گروه‌ها احساس کاذب پیروزی داده است. به‌گفته‌ی او، این گروه [طالبان] تصور می‌کند که با خروج نیروهای خارجی، قضیه‌ی افغانستان به نفع آن‌ها حل شده و آن‌ها مالک آینده‌ی افغانستان اند. «متأسفانه به این دلیل پروسه‌ی صلح نیز به صورت جدی آسیب دیده است و این احساس کاذب پیروزی، حتا الهام‌بخش گروه‌های تروریستی در منطقه شده است.»
هم‌چنان شماری از کارشناسان سیاسی، می‌گویند که با تصمیم‌های امریکا، گروه طالبان دچار توهم «خودبزرگ‌بینی» شده است. اسدالله ندیم، تصریح می‌کند: «در واقع حضور طالبان در عرصه‌ی سیاسی، تصنعی است. موقف فعلی به گروه طالبان از سوی امریکایی‌ها داده شده است. طالبان این موقف را به دست نیاورده. با روند گفت‌وگوهای صلح، در واقع یک نوع اعتبار به گروه طالبان داده شده است.» به باور آقای ندیم، امریکایی‌ها، تلاش می‌کنند که طالبان را به نحوی وارد سیاست کرده و در ساختار قدرت سهیم بکنند؛ با این شیوه، گروه طالبان، مکلفیت‌هایی را مانند مکلفیت دیپلماتیک و شراکت پیمان‌های استراتژیک با جامعه‌ی جهانی پیدا می‌کند. «طالبان را وادار می‌کند که به حضور قسمی امریکا در افغانستان تن بدهند و سرانجام امریکا در افغانستان حضور دایمی و استراتژیک پیدا خواهد کرد. تا زمانی که امریکا ابرقدرت باشد، منافعش را از طریق افغانستان در منطقه، دنبال خواهد کرد.»
در همین‌حال، رییس‌جمهور غنی، روز پنج‌شنبه (۶ جوزا)، در سخن‌رانی‌ای زیر نام «فرصت تغییر بازی»، گفت: «تمام امکانات و حمایتی که توسط نیروهای امریکایی و ناتو فراهم می‌شود، در حال انتقال به نیروهای امنیتی است؛ به همین دلیل هیچ کمبودی‌ای رخ نخواهد داد.» به گفته‌ی او، توافق‌نامه‌های امنیتی با امریکا و ناتو، به قوت خود باقی است و تنها شکل هم‌کاری‌ها و حمایت‌ها، در فصل نو تغییر خواهد کرد. «منطقه آماده‌ی خروج نیروهای بین‌المللی نبود، افغانستان دوست و دشمن دایمی ندارد؛ افغانستان منافع دایمی دارد. افغانستان نمی‌خواهد میدان جنگ نیابتی شود، ما سیاست بی‌طرفی را برای دوستی و دخیل‌نشدن در منازعات دیگران انتخاب خواهیم کرد.» از سویی هم، جک سالیوان، مشاور امنیت ملی امریکا، در تماس تلفنی با همتای افغانستانی‌اش –حمدالله محب-، گفته است که امریکا حتا پس از خروج، در کنار نیروهای امنیتی و مردم افغانستان خواهد بود.
آماده‌ی جنگ احتمالی؟!
در ادامه‌ی واکنش‌ها در برابر گروه طالبان و خروج سربازان امریکایی، محمد محقق، رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان و مشاور رییس‌جمهور غنی، دیروز (۷ جوزا) در مراسمی در کابل، گفت که گروه طالبان به گفت‌وگوهای صلح باور ندارد و با نام صلح، می‌خواهد «اسباب» جنگ دیگری را فراهم کند. «حال که آن‌ها [امریکا] بعد از بیست سال می‌روند، بخیر بروند. ما امریکا را نخواسته بودیم، حال نمی‌گویم که بروند یا باشند. طالبان حال دل‌شان این طور پخته نشوند، که آن‌ها رفتند، دست دیگرا بسته است، باز ما همرای این‌ها کار داریم. همان قهرمان‌هایی که شوروی را شکست دادند، حال هم پیر سربازانی استند که در برابر وطن‌شان تعهد دارند.»
آقای محقق تأکید کرد که شعار جنگ با طالبان را نمی‌دهد؛ اما به دلیل این که طالبان هیچ تمایلی برای برقراری صلح ندارند، آماده‌ی هرنوع جنگ احتمالی است. «در دو سال آخیر فامیدیم که ای گپا خراب است، ما هم کم‌کم آمادگی گرفته روانیم. در کنار دولت، در کنار نیروهای امنیتی و در خط نظام جمهوری ایستاد استیم، خود ما هم یک کم‌کم آمادگی خود را گرفته رایی استیم، امیدواریم که دوباره به جنگ منجر نشود.»
کارشناسان سیاسی افغانستان، می‌گویند که آقای محقق از آدرس مشخصی سخن نمی‌گوید و حرف‌هایش، در میان شهروندان و جامعه‌ی جهانی اعتباری ندارد. اسدالله ندیم، می‌گوید که موضع‌گیری‌هایی کسانی مانند عبدالغنی علی‌پور، مارشال عبدالرشید دوستم، رهبر حزب جنبش، صلاح‌الدین ربانی، رهبر حزب جمعیت اسلامی که آدرس‌های مشخص دارد و در تماس با مردم در بخشی از جغرافیای افغانستان فعالیت نظامی دارند، ممکن است که جدی باشد؛ اما یگانه حرفی که در فضای سیاسی افغانستان بی‌آدرس مطرح می‌شود، حرف‌های آقای محقق است. «حرف‌هایش بی‌آدرس و شبیه فیرهای هوایی است، او خودش را بی اعتبار ساخته است.»
با این‌همه، قرار بود که پس از عید رمضای، نشستی برای صلح افغانستان در استانبول ترکیه برگزار شود؛ اما منبعی از شورای عالی مصالحه‌ی ملی که نمی‌خواهد نامی از او در گزارش آورده شود، به روزنامه‌ی صبح کابل، می‌گوید که این نشست به این زودی‌ها برگزار نمی‌شود. «طالبان تلاش می‌کنند که گفت‌وگوها در دوحه ادامه پیدا کند، قرار است که به زودی گفت‌وگوهای صلح در دوحه از سر گرفته شود.»
کارشناسان سیاسی افغانستان نیز باور دارند که گفت‌وگوها در دوحه ادامه پیدا می‌کند. آقای ندیم، به نقل از منابع‌اش، می‌گوید؛ این احتمال که نشست استانبول برگزار نشود، بلند است. «مه اطلاع دارم که گفت‌وگوها میان دولت افغانستان، گروه طالبان و زلمی‌خلیل‌زاد، در شهر دبی ادامه دارد که رسانه‌ای نمی‌شود. ممکن است که در روزهای آینده، گفت‌وگوهای صلح از دبی سر برآورد.»
