باشندگان کابل، می‌گویند که از نزدیک به دو هفته به این‌سو، نرخ‌های مواد اولیه در بازارهای کشور، به‌ویژه در شهر کابل، افزایش یافته است.
خانواده‌هایی که توان اقتصادی خوبی ندارند، می‌گویند که هر سال در ماه رمضان، نرخ مواد خوراکه افزایش می‌یابد و در جریان این ماه آنان با نداشتن درآمد خوب، برای خرید مواد خوراکی با مشکلات بسیاری روبهرو می‌شوند.
شهروندان از افزایش نرخ مواد خوراکه در ماه رمضان انتقاد کرده و خواهان توجه جدی نهادهای مسؤول در این زمینه‌اند. آنان می‌گویند که همه‌ساله نرخ مواد اولیه در ماه رمضان افزایش می‌یابد.
علی خان، یکی از باشندگان شهر می‌گوید: «از خدا بترسید. اگر در دست دولت است باید یک کاری کند که قیمت مواد غذایی بلند نرود. نرخ‌ها عموما در ماه رمضان سه‌برابر افزایش می‌یابد.»
محمد، یکی دیگر از باشندگان کابل، می‌گوید که بهای مواد خوراکه نسبت به هفته‌ی پیش افزایش یافته است. چیزی که به گفته‌ی او خرید مواد خوراکه برای کارگرانی چون او را سخت می‌کند.
محمد،کارگر است. روی‌هم‌رفته او از آغاز سال تا کنون سه هفته کار کرده است. «من کارگرم. چندین روز است، کار گیرم نیامده. خرید برای من بسیار مشکل است و حالا که هر روز قیمت مواد خوراکه بلند می‌برود.» با وجود افزایش قیمت مواد، او تنها یک کیسه آرد هفت‌سیره را به قیمت ۱۶۰۰ افغانی می‌خرد و با دوچرخه، به سوی خانه‌اش می‌رود. او نان‌آور خانواده‌ی هفت‌نفری است. چهار فرزند مکتبی دارد. همسر محمد که فرزند شیرخوار نیز دارد، می‌گوید که بیشتر وقت‌ها مواد خوراکه در خانه ندارند. به گفته‌ی او حالا حتا نمی‌تواند از سبزیجات نیز به دلیلی گرانی استفاده کند.» هفته‌ی قبل مه یک کیلو پیاز را ۳۰ افغانی گرفتم و یک کیلو کچالو را هم به همین نرخ؛ اما حالا ده افغانی به قیمت آن افزوده شده است. حتا قیمت کدو، نیز به یک‌بارگی بلند رفته است.
همسر محمد، همچنان افزود: «بیشتر وقت‌ها سبزیجات پخته می‌کنیم. آرد و برنج و روغن بیشتر در خانه نمی‌باشد.» خانواده‌هایی چون محمد، با افزایش بهای مواد خوراکه در ماه رمضان با مشکل بیشتر روبهرو می‌شوند.
در هیمن حال دکان‌داران می‌گویند که از دو هفته به این‌سو قیمت بعضِ مواد اولیه افزایش یافته است. در حال حاضر قیمت یک کیلو گوشت گوساله ۳۷۰ افغانی، گوشت گوسفند ۴۰۰ تا ۴۴۰ افغانی، گوشت مرغ از ۱۲۰ تا ۲۲۰ افغانی،
قیمت یک سیر (هفت کیلو) لوبیا ۲۵۰ افغانی، نخود ۲۷۰ افغانی، عدس ۳۶۰ افغانی، شکر ۲۷۰ افغانی و یک کیسه برنج اعلای سه‌ونیم سیره، ۲۴۰۰ افغانی است. فروشندگان مواد خوراکی، علت افزایش بهای مواد خوراکی را، افزایش بهای دالر می‌دانند.
علت اساسی
علت اساسی افزایش قیمت‌ها در ماه رمضان در بازارهای افغانستان چیست و مقصر اصلی کیست؟
نرخ مواد اولیه، همه‌ساله در ماه رمضان افزایش می‌یابد و مسؤولان، دلیل آن را تقاضای بلند عنوان می‌کنند، شهروندان کابل می‌گویند که در این ماه تقاضا زیاد نیست، بلکه تاجران به خاطر منفعت بیشتر، پیش از فرارسیدن ماه مبارک رمضان، مواد خوارکه به‌خصوص آرد، روغن، برنج، شکر و سایر مواد اولیه را ذخیره می‌کنند تا عرضه‌ی این مواد در بازارها کاهش یافته و نرخ آن افزایش یابد.
محمد که در هفته‌ی گذشته تنها دوصد افغانی کار کرده، می‌گوید: «در این بیکاری، قیمت‌ها بلند رفته روان است. اگر بپرسی هم می‌گویند که تقاضا زیاد است؛ اما ماه رمضان مردم پرخور نمی‌شوند. در این شار بی‌پرسان، تجار به دسته با ذخیره‌سازی در بلند رفتن قیمت‌ها دخیل است و کسی هم پرسان نمی‌کند.»
خان جان الکوزی، معاون اتاق تجارت و صنایع افغانستان، می‌گوید که در کنار نبود میکانیزم مشخص و مناسب برای کنترل بازار، چند عامل دیگر، سبب افزایش قیمت‌ها می‌شود: «زمانی دکاندار می‌بیند که تقاضا زیاد است و عرضه کم، شروع به بی‌انصافی می‌کند. قانون مشخص برای کنترل بازار باید از طرف دولت تهیه شود.»
منبع: گرفته‌شده از رسانه‌های اجتماعی
جلیل سلطانی، رییس نشرات شهرداری کابل، می‌گوید که نظام اقتصادی افغانستان، بازار آزاد است و قیمت مواد اولیه، بر اساس نیاز بازار تعیین می‌شود: «نظام اقتصادی افغانستان از سال ۱۳۸۳ بازار آزاد تعیین شده و بر مبنای فیصله‌ی کابینه، ریاست کنترل قیم شهرداری از همان سال‌ها به این‌سو منحل شده است. ما وظیفه‌ی کنترل قیم را نداریم.»
سخنگوی وزارت تجارت‌وصنایع، این گفته‌ها را رد کرده می‌گوید که قیمت و کنترل نرخ مواد اولیه به عهده‌ی شهرداری است.
پس از سقوط رژیم طالبان، در قانون اساسی جدید افغانستان، سیستم اقتصادی این کشور، سیستم اقتصاد بازار تعیین شد؛ اما اتحادیه‌ی تاجران ملی مواد ارتزاقی افغانستان، این موضوع را رد کرده و می‌گوید که روند کاری تمام تاجران مواد خوراکه، از سوی این اتحادیه کنترل می‌شود و کسی نمی‌تواند دست به احتکار بزند.
محمد‌حسن سپاهی، رییس این انجمن، به عواملی اشاره می‌کند که سبب افزایش قیمت مواد خوارکه، در ماه رمضان می‌شود: «اولین علت این است که خود ما در داخل افغانستان تولیدات زراعتی‌ای که جواب‌گوی نیازمندی‌های مردم افغانستان باشد، نداریم. این موضوع به رمضان ارتباط ندارد. هر وقت که نرخ‌ها در ممالک خارج بلند شود، در افغانستان نیز بلند می‌رود. علت دیگر این است که بعضِ وقت پول افغانی در مقابل اسعار خارجی بی‌ثبات می‌شود که این هم بالای نرخ‌ها تاثیر دارد.»
از سوی دیگر، به باور آقای سپاهی، خرید یک‌بارگی تمام مواد خوراکه، همه‌ساله در ماه رمضان، سبب گرانی این مواد می‌شود. آقای سپاهی اضافه می‌کند که یک هفته پیش به دلیلی بسته بودن راه‌ها ۴۰۰ کانتینر مواد ارتزاقی به کابل دیرتر رسید و سبب افزایش قیمت‌ها شد؛ اما حالا قیمت‌ها در مندوی نارمل است: «قیمت‌ها در مندوی نارمل است؛ اما دکان‌های پس‌کوچه‌ای، به دلیل دست‌به‌دست شدن مواد، آن را با سنجش فایده‌اش قیمت می‌فروشند.»
هرچند این سیستم در بسیاری از کشورهای جهان نتایج مثبت را در پی داشته است؛ اما در افغانستان انتقادهای زیاد وجود دارد که این سیستم به‌صورت درست عملی نمی‌شود و با استفاده از نام بازار آزاد، شماری از تاجران با واردکردن اجناس بی‌کیفیت و عدم کنترل نرخ‌ها از سوی حکومت، مشکلات جدیِ اقتصادی را برای متقاضیان ایجاد می‌کنند.
