هرچند پیش از این گزارشهایی به نشر رسیده بود که پس از برگزاری انتخابات پارلمانی افغانستان، برخی از دستگاههای بایومتریک به سرقت رفته است؛ اما این گزارشها از سوی کمیسیون مستقل انتخابات تایید نشده بود. به تازگی مسؤولان این کمیسیون در گفتوگو با روزنامهی صبح کابل تایید میکنند که از مجموع ۲۲ هزار دستگاه بایومتریک، ۵۰۰ دستگاه یا به سرقت رفته و یا هم تخریب شده است.
عبدالعزیز ابراهیمی، از سخنگویان کمیسیون مستقل انتخابات، میگوید که بررسی تازهی کمیسیون مستقل انتخابات نشان میدهد که ۵۰۰ دستگاه بایومتریکی که در انتخابات پارلمانی گذشته مورد استفاده قرار گرفته بود، مفقود شده و متباقی آن به گفتهی وی، در جریان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، ششم میزان، از سوی ادارهی مرکزی احصائیه در اختیار این کمیسیون قرار خواهد گرفت.
او تاکید میکند که متباقی دستگاههای موجود از مشکلات تخنیکی برخوردار نیستند و میتوانند که در روز برگزاری انتخابات ریاست جمهوری مورد استفاده قرار گیرد.
از سویی هم، سخنگوی کمیسیون مستقل انتخابات میگوید که به منظور استفاده از تکنولوژی در انتخابات ریاست جمهوری سال جاری، قرار است حدود ۲۵هزار دستگاه بایومتریک جدید خریداری شود. هزینهی خریداری این دستگاهها حدود ۳۰ میلیون دالر پیشبینی شده است؛ اما نهادهای ناظر انتخاباتی با توجه به خریداری دستگاههای جدید بایومتریک میگویند، تا زمانی که سرنوشت دستگاههای قدیمی بایومتریک که به منظور استفاده در انتخابات پارلمانی گذشته خریداری شده بود، روشن نشود، خریداری دوبارهی این دستگاهها میتواند چالشهای تازهای در پی داشته باشد.
به منظور استفاده از تکنولوژی در انتخابات پارلمانی گذشته، حکومت ۲۲هزار دستگاه بایومتریک خریداری کرده بود. پس از برگزاری انتخابات، گزارشهایی به نشر رسید که شمار زیادی از این دستگاهها به سرقت رفته و دوباره جمعآوری نشده است.
نهادهای ناظر انتخاباتی، نیز بر این مسأله تاکید میورزند، در صورتی که تمام دستگاههای بایومتریک به سرقترفته جمعآوری نشود، ممکن است که به گفته این نهادها، شفافیت انتخابات ریاست جمهوری را با تهدیدهای جدی روبهرو کند. این که واقعا آیا رقم واقعی دستگاههای به سرقت رفته و یا هم تخریب شده به ۵۰۰ دستگاه میرسد، نهادهای ناظر انتخاباتی با تردید نسبت به آن برخورد میکنند.
تاکید این نهادها این است که پیش از خریداری دستگاههای تازه، باید سرنوشت دقیق دستگاههای موجود و مشکلات آن با یک تیم تخنیکی به بررسی گرفته شود.
این درحالی است که هیأتی از کمیسیون مستقل انتخابات در جریان ماه جاری به هدف خریداری دستگاههای جدید بایومتریک به دبی سفر کرده و به همین هدف با مسؤولان کمپنی «درامالگو» دیدار کرده است.
نعیم ایوبزاده، رییس تیفا یا بنیادانتخابات شفاف افغانستان، با اشاره به این سفر مسؤولین کمیسیون انتخابات میگوید: «این کمیسیون بدون نظرسنجی دقیق در پاسخ به این که چه تعداد از دستگاههای بایومتریک در دسترس است و در روز انتخابات چه تعداد از مراکز رایدهی باز است و به چه تعداد از این دستگاهها ضرورت است، به بحث خریداری پرداخته است.»
ایوبزاده، با اشاره به سرقت شماری از دستگاههای بایومتریک میگوید که نیاز است در قدم نخست سرنوشت این دستگاهها مشخص شود: «در قدم نخست، مسؤولان کمیسیون مستقل انتخابات، موظف استند، جوابگوی این باشند که چه تعداد از دستگاههای بایومترک ناپدید شده است و به چه تعداد نیاز است. اگر این محاسبات به گونه درست صورت نگرفته باشد، ممکن است که مصارف انتخابات بلند برود.»
از سویی هم، یوسف رشید، رییس اجرایی فیفا، انتخابات آزادا و عادلانهی افغانستان، مسؤولان کمیسیون مستقل انتخابات را به عدم مدریت دقیق و بیطرفانه در کاهش و افزایش رقم بودجهی انتخابات متهم کرده، میگوید: «سوال اینجاست که مسؤولان کمیسیون مستقل انتخابات چرا تعداد محلات رایدهی را از ۲۲ به ۳۵ هزار محل بلند میبرد. اگر رقم محلات چنین بلند برده شود، در کنار این که مصارف انتخابات بلند برده میشود گراف جرایم انتخاباتی نیز سیر صعودی به خود میگیرد.»
با این حال، کمیسیون مستقل انتخابات گفته که قرار است در هر محل انتخاباتی چهار صد تن رای بدهند و از همین رو افزایش محلهای رأیدهی باعث شده است تا دستگاههای بیشتر خریداری شوند.
به گفتهی مسؤولان در این کمیسیون، در طرح نهایی، یکصدوپنجاه میلیون دالر برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در نظر گرفته شده است که حدود ۳۰ میلیون آن به خریداری دستگاههای بایومتریک اختصاص دارد.
عبدالعزیز ابراهیمی، از سخنگویان کمیسیون مستقل انتخابات گفت که، موضوع خریداری این دستگاهها توسط کمیسیون مستقل انتخابات نه، بلکه توسط ادارهی تدارکات ملی انجام خواهد شد. او گفت که کمیسیون صرفا این روند را تسهیل میکند. بر اساس جدول زمانبندی انتخابات ریاست جمهوری، رایدهندهگان در شش میزان سال روان برای انتخاب رییس جمهور تازه، به پای صندوقهای رای خواهند رفت.
دستگاههای بایومترک توسط چه کسانی مدریت خواهد شد؟
استفاده و مدریت از دستگاههای بایومتریک در روز انتخابات ریاست جمهوری، یکی دیگر از نگرانیهای نهادهای ناظر انتخابات است؛ موضوع جنجالبرانگیزی که اکثریت کاربران این دستگاهها بلدیت کامل استفاده از آن را ندارند و این مسأله انتخابات پارلمانی سال ۱۳۹۷ خورشیدی در کشور را به بنبست کشیده بود.
یوسف رشید، رییس اجرایی فیفا، میگوید که در انتخابات قبلی هر چند کاربران دستگاههای بایومتریک توسط ادارهی مرکزی احصائیه آموزش داده شده بود؛ اما گزارش های این نهاد، نشان دهندهی این است که اکثریت این کاربران توانایی درست استفاده و کاربرد این دستگاهها را نداشتهاند. آقای رشید، شیوهی به کارگیری دستگاههای بایومتریک را در روند انتخابات یکی از بحثهای تخنیکی و عملیاتی دانسته، می گوید: «مسؤولین کمیسیون مستقل انتخابات باید هفت ماه پیش از امروز، روند استخدام کاربران دستگاههای بایومتریک را به گونهی شفاف تکمیل میکردند و همچنان نوع آموزش این دستگاهها مشخص میشد. متأسفانه که این کمیسیون تا هنوز، هیچ نوع گام عملی در این بخش بر نداشته است.»
نعیم ایوبزاده رییس«تیفا»، از کمکاری مسؤولان کمیسیون مستقل انتخابات سخت انتقاد کرده و می گوید: «ما شدیدا نگران این استم که آیا کاربران دستگاههای بایومتریک به گونهی بیطرفانه از سوی مسؤولان کمیسیون مستقل انتخابات در یک پروسهی شفاف استخدام خواهند شد؟»
اما عبدالعزیز ابراهیمی، سنخگوی کمیسیون مستقل انتخابات، نگرانیهای نهادهای ناظر انتخاباتی را بیجا دانسته و میگوید که رهبری این کمیسیون با نظرداشت تقسیماوقات کاری خود، نوع آموزش دستگاههای بایومتریک را ری دست دارند. به گفتهی وی: «تا برگزاری روز انتخابات ریاست جمهوری که نزدیک به سه ماه وقت مانده است، ما وقت کافی برای استخدام کاربران دستگاههای بایومتریک داریم. این افراد، از طریق پروسهی آزاد استخدام خواهند شد.»
انتقادها و نگرانی نهادهای ناظر انتخاباتی افغانستان، از کمکاری کمیسیون مستقل انتخابات در راستای دستگاههای بایومتریک، در حالی مطرح میشود که که بر اساس جدول زمانبندی انتخابات ریاست جمهوری، رای دهندگان در شش میزان سال روان، برای انتخاب رییس جمهور تازه، به پای صندوقهای رای خواهند رفت.
