
سرانجام پس از نزدیک به یک ماه جنجالهای انتخاباتی، نشست علنی اعضای رهبری کمیسیون انتخابات با نمایندگان دستههای انتخاباتی با حضور احزاب سیاسی، جامعهی مدنی و همکاران بینالمللی در کمیسیون انتخابات برگزار شد. انتظار میرفت که این نشست علنی بتواند گره از مشکلات انتخاباتی باز کند؛ اما در جریان نشست چندساعته، دیده شد که یک نوع فضای بیاعتمادی میان شرکای انتخاباتی حاکم است که ترک این نشست از سوی نمایندگان دستهی انتخاباتی ثبات و همگرایی، این موضوع را بیشتر برجسته کرد.
نشست علنیای که روز یکشنبه (۱۷ قوس) برگزار شد، کمیسیون انتخابات، آن را یک نشست معلوماتی در مورد انتخابات ریاستجمهوری ششم میزان عنوان کرد؛ اما نمایندگان دستههای انتخاباتی به هدف شکستاندن بنبست انتخاباتی با حضور نمایندگان سازمان مللمتحد در این نشست شرکت کرده بودند.
علاوه بر حضور نمایندگان دستههای انتخاباتی، شماری از نمایندگان احزاب سیاسی، نیز در این نشست حضور داشتند که برخی این احزاب، حامی دستهی انتخاباتی دولتساز بودند که این امر مورد قبول نمایندگان دستهی انتخاباتی ثبات و همگرایی نبود و به همین خاطر نشست علنی را ترک کردند.
قبل از این که نمایندگان شرکای انتخاباتی به بحث و تبادل نظر بپردازند، حوا علم نورستانی، رییس کمیسیون انتخابات، با بیان اینکه آرای بایومتریکی خط سرخ این کمیسیون است، از دستههای انتخاباتی خواست که اجازهی بازشماری و تفتیش آرا را در هفت ولایت افغانستان بدهند.
نورستانی افزود: «رأی بایومتریک برای ما خط سرخ است، بر این اساس ما تا هنوز کارهای خویش را صادقانه و بیطرفانه انجام دادیم و از تکتهای انتخاباتی میخواهیم که اجازه دهند تا کمیسیون کارهایش را تمام کند.»
بزرگترین جنجال، بحث ۳۰۰ هزار رأی است که گفته میشود اساس بایومتریکی ندارد و یا هم خارج از زمان تعیین شده، رأیگیری شده است. اعضای کمیسیون انتخابات میگویند، ۱۰۲ هزار رأیی که خارج از زمان رأیگیری در دستگاههای بایومتریک ثبت شده، اکثریت شان هفت شام آغاز رأیگیری و چهار صبح ختم رأیگیری را نشان میدهد که در این میان، ۲۷۳۷ محل آن زنانه است.
حنیف دانشیار، کمیشنر کمیسیون انتخابات، گفت: «این مسائل در طرزالعملها پیشبینی نشده است، پس ما چگونه قبول کنیم که ۲۷۳۷ محل زنانه در شب رأی داده و ما آن را باطل اعلام کنیم.»
این کمیشنر کمیسیون انتخابات در خصوص ۱۳۷ هزار رأیی که معلومات فزیکی آن با معلومات بایومتریکی مطابقت ندارد، افزود: «برخی کارمندان فورم بایومتریک را امضا نکرده و در چند مورد دیگر معلومات بایومتریک اشتباها چند بار داخل سرور مرکزی شده است.»
وی با بیان این که زمان برگزاری انتخابات ریاستجمهوری اندک بود، گفت: «بحث ساخت سافتویر تنظیم زمان که افراد به آن دسترسی نداشته باشد قبل از انتخابات به بحث ملی تبدیل شد؛ در نتیجهی آن کمیسیون و جریانهای سیاسی تفاهمنامه امضا کردند که ساخت سافتویر لاک زمان که افراد به آن دسترسی نداشته باشد در دستگاههای بایومتریک وقتگیر است و باید صرف نظر شود.»
اما اسدالله سعادتی، معاون تکت انتخاباتی ثبات و همگرایی به رهبری داکتر عبدالله عبدالله، دلایل ارائه شده از سوی مسؤولان کمیسیون انتخابات را حدس و گمان خوانده، گفت: «اعتبار دادن به ۱۰۲ هزار رأی خارج از زمان، خلاف قوانین انتخابات و طرزالعملهای کمیسیون میباشد.» آقای سعادتی به صراحت بیان کرد: «کجای قانون به شما اجازه داده که حدس و گمان را در مقابل نص صریح قوانین قرار داده و اعتبار بدهید.»
توضیحات فنی و تخنیکی کمیسیون انتخابات در خصوص ۳۰۰ هزار رأی، برای دستههای انتخاباتی قناعتبخش نبود و توضیحات کمیسیون انتخابات سرانجام منجر به خلق جنجال در نشست علنی شد. اسدالله سعادتی، معاون دوم دستهی انتخاباتی ثبات و همگرایی، رفتار کمیسیون انتخابات را مورد انتقاد قرار داد و گفت که این نشست علنی برای حل مشکل انتخابات برگزار شده و حضور احزاب سیاسی طرفدار دستهی انتخاباتی دولتساز، معنایی ندارد.
آقای سعادتی به صراحت اعلام کرد: «کمیسیون انتخابات تصمیم گرفته که تقلب را به کرسی بنشاند و نمیخواهد که به نتیجه برسد. فکر میکنم که پیامد سنگینی را در پیخواهد داشت.»
اسدالله سعادتی، با بیان این که کمیسیون انتخابات منطق را نمیپذیرد، به رسم اعتراض نشست علنی را ترک کرد که در این میان، «داوود سلطانزوی» نمایندهی دستهی انتخاباتی دولتساز لب به سخن گشوده و گفت: «مردم افغانستان میداند که یک تیم پروسه را به گروگان گرفته است؛ زورگویی کرده و تلاش دارد که در جریان پروسهی انتخابات، طرزالعملها را به نفع خود شان تغییر بدهند، گاهی هم کمیشنران را تهدید میکند.»
اما نهادهای ناظر انتخابات میگویند که آنها (نهادهای ناظر) با ارائهی طرح شان مبنی بر برگزاری نشست علنی میان شرکای انتخاباتی، میخواستند میانجیگری کنند و برای این موضوع، کارشیوهی خاصی را به کمیسیون انتخابات داده بودند که این کارشیوه در نشست علنی مورد کاربرد قرار نگرفت.
سمیرا رسا، سخنگوی فیفا، به روزنامهی صبح کابل میگوید که نظارت آنها از نشست علنی نشان میدهد که توضیحات تخنیکی کمیسیون انتخابات نتوانست قناعت دستههای انتخاباتی را فراهم سازد و انتقاد این دستهها به کمیسیون همچنان به جای خود باقی ماند. فیفا، انتظار داشت که حداقل نشست علنی به عنوان راهگشا و آغاز کار برای ختم چالشهای انتخاباتی بتواند مؤثر واقع شود؛ اما دیده میشود که عمق چالشها زیاد است و این مسأله، سلامت و مصؤونیت انتخابات را به شدت زیر سؤال میبرد.
انتظار میرفت که در این نشست علنی، شرکای انتخابات، برای شکست بنبست انتخاباتی به یک نتیجه و تفاهم مشترک دست یابند؛ اما از یکسو توضیحات کمیسیون انتخابات موجب رضایت شرکای انتخابات نشد و از سوی دیگر، فضای بیاعتمادی میان طرفها حاکم بود و نشست علنی نتوانست که مفید و کارا واقع شود. بنا بر این، راه حل برای دست یافتن به توافق مشترک این است که هم کمیسیون انتخابات راههای حل دیگری را جستوجو کند و هم دستههای انتخاباتی برای حل این موضوع، انعطافپذیری بیشتری نشان دهند.