
سی ویک روز تا برگزاری انتخابات ریاستجمهوری باقی مانده است. حداقل طی یک ماه گذشته، کارزارهای انتخاباتی با استقبال فراگیر، شور و شوق بسیاری از مردم همراه نبود. از میان نامزدان انتخابات ریاستجمهوری، فقط عدهای از آنها توانسته اند که همایشهای مردمی شان را برگزار و برنامهی شان را به هواداران خود اعلام کنند. با توجه به این گونه حرکت به سوی انتخابات، نشان میدهد که روحیهی رفتن به سوی انتخابات در میان نامزدان کمرنگ به نظر میرسد.
این که نامزدان انتخابات ریاستجمهوری، روحیهی رفتن به سوی انتخابات را دارند یا ندارند؛ اما آنچه مربوط به کمیسیونهای انتخاباتی میشود، آنها تدابیر شان را در ششم میزان ماه آینده روی دست گرفته اند. بررسی دستگاه انگشتنگاری (بایومتریک) انتقال مواد انتخاباتی به ولایات و اعلام فهرست مراکز رأیدهی، از جمله اقدامات این کمیسیون است که تلاش دارد تا انتخابات در تاریخ تعیینشده برگزار شود.
استفاده از دستگاه انگشتنگاری در راستای جلوگیری از تقلبات انتخاباتی، نقش حیاتی را بازی میکند. کمیسیون انتخابات، نشست مشترکی را با نمایندگان جامعهی مدنی، احزاب سیاسی، نهادهای ملی و بینالمللی در مورد چگونگی استفاده از دستگاه انگشتنگاری برگزار کرده و اطمینان داده است که با آمادهسازی سیستم الکترونیک، از هرگونه تقلب در این روند جلوگیری خواهد شد.
دستگاه بایومتریک که از شرکت دارملوک خریداری شده، نمایندهی این شرکت در کمیسیون انتخابات با حضور نمایندگان احزاب سیاسی و جامعهی مدنی، اطمینان داده که این دستگاه در شناسایی نشان انگشت، عکس چهره، چشم، نام و شمارهی رأیدهنده قادر خواهد بود تا از استعمال تکرار آرا در انتخابات جلوگیری کند.
نهادهای ناظر بر روند انتخابات میگویند، بخشی از کارکردهای این کمیسیون تا حدودی خوب بوده؛ از جمله هماهنگی میان این نهادها و کمیسیون انتخابات طبق قانون صورت گرفته است و نهادهای ناظر اعتبارنامههای خود را جهت نظارت از انتخابات به دست آورده اند. یوسف رشید، رییس اجرایی بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه، به روزنامهی صبح کابل گفت که نهاد مربوطه او، در نشستهای مختلف طرحهای خود را جهت نظارت بهتر از این روند به جانب کمیسیون ارائه کرده که در برخی موارد عملی کرده است.
رییس اجرایی بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه، افزود که کمیسیون انتخابات در برخی موارد از جمله اطلاعرسانی درست، اعتمادسازی و اصلاحات تخنیکی گامهای مؤثری را برنداشته است.
اما نهادهای ناظر بر روند انتخابات، به شدت از عدم کارکرد کمیسیون شکایات انتخاباتی انتقاد میکنند. یوسف رشید، بیان کرد: «کمیسیون شکایات متأسفانه رویه همکاریاش بسیار پایین است. شفافیت در روند کار این کمیسیون سوالبرانگیز است و جدا نگرانی داریم که اگر به این شکل پیش برود، ممکن است که نتیجهی کار کمیسیون شکایات قابل قبول نباشد.»
وی افزود: «کمیسیون شکایات به خاطری شفاف عمل نمیکند که وقتی پرسیده میشود، مقدار شکایت را میگوید که چه تعداد را دریافت کرده؛ ولی این که در قسمت رسیدگی به شکایات نهادهای ناظر را دعوت نمیکند و یا هم جزئیات و نحوهی رسیدگی به شکایات را با رسانهها واضح و شریک نمیسازد.»
از سویی هم، نعیم ایوبزاده، رییس بنیاد انتخابات شفاف افغانستان، به روزنامهی صبح کابل ابراز نگرانی کرد که هیچگونه اطمینانی در میکانیزمهای بررسی شکایات وجود ندارد و هنوز روشن نیست که آیا این کمیسیون در رسیدگی شکایات بهتر کار میکند یاخیر.
او گفت، آنگونه که نهادهای ناظر انتخابات توقع دارند، هنوز میکانیزمهای بررسی شکایات در داخل کمیسیون شکایات انتخاباتی ایجاد نشده است و روش کنونی این کمیسیون، قادر به تأمین عدالت انتخاباتی نخواهد بود.
اما مسوولان کمیسیون شکایات انتخاباتی میگویند که نهادهای ناظر بر روند انتخابات، همواره در خصوص رسیدگی به شکایتهای مهم، خواسته شده اند. قاسم الیاسی، سخنگوی کمیسیون شکایات، به روزنامهی صبح کابل افزود: «نهادهای ناظر متأسفانه همیشه انتقاد میکنند؛ ولی این شکایاتی که مربوط به ولایتهای تخار، فاریاب است و آنجا رسیدگی نمیشود و بعد این شکایات به مرکز ارسال میشود و ما در این مورد نهادهای ناظر را خواسته ایم.»
سخنگوی کمیسیون شکایات گفت، کمیشنرهای ولایتی کمیسیون شکایات در اکثر ولایتها وجود دارند و در صورتی که نهادهای ناظر در سطح ولایات نماینده دارند، میتوانند در فیصلههای ولایتی کمیسیون حضور یابند؛ اما در برخی موارد، شکایتهاییکه مهم نبوده و توسط کمیسیون رسیدگی شده، نیازی به نهادهای ناظر نبوده است.
آقای الیاسی، همچنان بیان کرد که از آغاز پیکارهای انتخاباتی، تاکنون ۲۷ مورد شکایت به کمیسیون شکایات ثبت شده است. او خاطرنشان کرد که ۱۳ مورد شکایت از کابل و ۱۴ه شکایت دیگر از ولایتها است که اکثر این شکایتها فاقد اسناد و مدارک معتبر است.
سخنگوی کمیسیون شکایات افزود که عدهای از شکایتهای ثبت شده به این کمیسیون که دارای اسناد کافی بود، بر اساس قانون، به نامزدان انتخابات ریاستجمهوری اخطاریه صادر شده است. اکثریت شکایتها در برابر سه یا چهار تیم مطرح انتخاباتی به ثبت رسیده که خود این تیمها بر علیه یکدیگر شکایت کردهاند.
کمیسیون شکایات انتخاباتی، شکایتهای ثبت شده را در پنج مرحله رسیدگی میکند: اول، شکایت ثبت میشود، دوم، شکایتها به لحاظ موضوع طبقهبندی میشود، سوم، بر اساس اسناد و مدارک دستهبندی میشود که آیا اسناد کافی و معتبر است یاخیر، چهارم، تحلیل و تحقیق شده و مرحلهی نهایی، فیصله میشود.