درست پنج روز دیگر تا برگزاری انتخابات ریاستجمهوری باقی مانده است. در ششم میزان، مردم افغانستان برای چهارمین بار، رأی شان را اعمال خواهند کرد. انتخابات، از مؤلفههای اساسی دموکراسی است که از طریق آن حاکمیت مردم به تمثیل گرفته میشود؛ به این معنا، مردم برای تعیین رییسجمهور سهم گرفته و تلاش میکنند که رهبر و یا هم رییسجمهور آیندهی خود را تعیین کنند؛ اما، آنچه در انتخابات پیش رو با اهمیت پنداشته میشود، مشارکت شهروندان در پای صندوقهای رأیدهی است؛ زیرا، با مشارکت در انتخابات، شهروندان بقای نظام سیاسی و دولت را در کشور تضمین میکنند.
روزنامهی صبح کابل، در ادامهی گزارشهای انتخاباتی خود، این بار به نقش و جایگاه مردم در انتخابات ریاستجمهوری پیش رو پرداخته و دیدگاه رأیدهندگان را با دو پرسش در این گزارش بازتاب میدهد: پرسش نخست این است که شما به عنوان اشتراککننده در انتخابات، رأی تان را با چه هدفی اعمال میکنید؟ پرسش دیگر این است که چقدر باورمند به حفاظت از آرای تان استید؟
احد فقیری یکی از شهروندان پایتخت پاسخ میدهد: «بدون شک من در انتخابات ریاستجمهوری شرکت میکنم. شرکت در انتخابات یک وجیبهی ملی بوده و استفاده از رأی، حق من است. هدف از اشتراک من این است که به عنوان یک شهروند، مسؤولیت خود را ادا کنم تا بتوانم از راه دموکراسی، از قانون اساسی افغانستان حفاظت کنم.»
او در مورد حفاظت از رأی خود میگوید: «بله، خوشبختانه در این انتخابات تمامی نگرانیها از قبل مطرح شده و کمیسیونهای انتخاباتی تا حد ممکن تدابیری را در زمینهی حفاظت از آرای مردم، گرفته است.»
اسحاق علی، دانشجو در یکی از دانشگاههای خصوصی، تصمیم گرفته که در انتخابات شرکت کند و رأی خود را به کاندیدای مورد نظرش بدهد. او میگوید که با استفاده از حق شهروندی خود، برای پاسداری از ارزشهای دموکراسی در انتخابات شرکت میکند. علی اما در زمینهی حفاظت از رأی خود نگران است که در انتخاباتهای گذشته از رأی او حفاظت نشده و این بدبینی نسبت به حفاظت از آرای مردم، هنوز هم در ذهن وی زنده است.
مهدی مصباح، یکی از فرهنگیان کابل بیان میکند که او در سه دور انتخابات ریاستجمهوری گذشته شرکت کرده و به کاندیدای مورد نظر خود رأی داده است. مهدی باورمند است که اینبار بر اساس دیدگاه و شناخت خود به کاندیدای مورد نظرش رأی میدهد؛ اما او نگران تقلبات گسترده و دستبرد به آرای مردم است. مهدی تلاش میکند که در زمینه تحقق مردمسالاری و نهادینه شدن حق تعیین سرنوشت، مسؤولیت خود را انجام دهد. او، با این ایده، مصمم به اشتراک در انتخابات است: «من بیشتر از آن که در پی پیروز کردن کاندیدای دلخواه خود باشم، در پی حمایت از حق رأی استم.»
او در خصوص حفاظت از رأی خود میگوید که تجربهی انتخاباتهای گذشته به خصوص انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۱۴ میلادی نشان داد که از رأی شهروندان حفاظت نمیشود و در انتخابات پیش رو نیز، هیچگونه باورمندی به احترام و حفظ رأی خود، ندارد.
محمدصادق حمید، کارمند یکی از ادارههای خصوصی در کابل، به صراحت خاطرنشان میکند که به شفافیت انتخابات باورمند نیست و او معتقد است که اگر رأی دهد یا ندهد، کمیسیون انتخابات و یا هم شرکای این کمیسیون به آرای مردم اهمیتی قایل نیستند و کمیسیونهای انتخاباتی بر اساس تصمیم خود، آرا را در جریان شمارش کم و زیاد کرده و به کاندیدای مشخص اعمال میکنند. صادق، به انتخابات پارلمانی اشاره میکند که اعضای کمیسیونهای انتخاباتی هرچند سوگند وفاداری یاد کردند؛ اما در فرجام به جرم فساد انتخاباتی پای شان به زندان کشانیده شد. او، بر این نظر است که اصلا میکانیزمی برای حفاظت از آرای مردم وجود ندارد. او، در حالی که هنوز تصمیم به اشتراک در انتخابات نگرفته؛ اما اگر شرکت کند، برای تقویت دموکراسی، رأی خود را اعمال خواهد کرد.
منیر فدایی، شغل عکاسی دارد. او، میگوید که به عنوان یک شهروند در انتخابات ریاستجمهوری شرکت کرده و رأی خود را به کاندیدای مورد نظرش، اعمال میکند. منیر به این نظر است که اعمال یک رأی، سرنوشت افغانستان را تغییر میدهد. او، با این تعریف از رأی خودش پای صندوقهای رأی میرود: «رأی من، سرنوشت، زندگی و آیندهام را تعیین میکند.»
او رأی دادن را یک مسؤولیت شهروندی و قانونی میداند و برای تحقق اهداف آینده، یکجا همراه با خانوادهاش به پای صندوقهای رأی خواهند رفت. منیر میافزاید: «من به این باور و عقیده استم که اگر هرشخص هدفی را که دنبال میکند تا آیندهی خود، فرزند خود، فامیل و دیگر اعضای خانواده را میخواهد تعیین کند، باید رأی بدهد و از حق خود به حیث یک شهروند استفاده کند تا با یک رأی خود بتواند سرنوشت وآیندهی خود را رقم بزند.»
اما منیر به دو دلیل نسبت به حفاظت از رأی خود بیباور است: اول، کمیسیون انتخابات که مسؤول برگزاری این روند است، مستقل نیست. او، هراس دارد که ممکن است با رأی او در داخل کمیسیون معامله شود. او، ادامه میدهد که کمیسیونهای انتخاباتی هیچ تضمینی برای شفافیت انتخابات و شمارش آرا به مردم نداده است. هرچند کمیسیون طی بیانیهای اعلام خواهد کرد که انتخابات شفاف و به دور از تقلب برگزار شده؛ اما بارها، این کمیسیون اصول و قانون انتخابات را که خود سازندهی آن بوده، نقض کرده است. منیر با وجود شرکت در انتخابات اما باز هم به این روند بیاعتماد است و ابراز نگرانی میکند که از رأی او حفاظت نمیشود. دلیل دومی را که منیر در مورد چگونگی حفاظت از رأی خود ارائه میکند، این است که از یکسو ناامنیها، انتخابات را تهدید میکند؛ زیرا انتخابات شفاف و به دور از تقلب در فضای امن ممکن میشود. بنا بر این، ضمانت محفوظ بودن رأی در اوج ناامنیها امکانپذیر نیست و از سوی دیگر، اطمینانی از سوی نهادهای انتخاباتی وجود ندارد.
عبدالقاهر بهشتی، یکی از دانشجویان ماستری، مصمم به اشتراک در انتخابات ریاستجمهوری است و رأی خود را به کاندیدای مورد نظرش اعمال خواهد کرد. عبدالقاهر میگوید که به هدف تغییر در مدیریت سیاسی کشور و بر بنیاد برنامههای نامزدان انتخابات رأی میدهد؛ اما فقط ۶۰ درصد باور دارد که از رأی او حفاظت میشود.
سخیداد موحد یکی از فعالان اجتماعی است. او، هرچند به برگزاری انتخابات شفاف عقیده ندارد؛ اما باورمند است که رأی او هم، بیتاثیر نیست. او، در حالیکه انتخابات را یک پدیدهی جدید در افغانستان میداند، به این نظر است، برای این که یک انتخابات سالم و شفاف در افغانستان برگزار شود، باید سالها منتظر ماند.
سید مشتاق جلالی، دانشجوی علوم سیاسی، از همهی دوستان خود میخواهد که با قوت تمام در انتخات ریاستجمهوری شرکت کرده و به ایدههای طالبانیزم نه بگویند. او، هدف از اشتراک خود در انتخابات را، تقویت نظام جمهوری و جلوگیری از حاکمیت طالبان عنوان میکند و از جانب دیگر به خاطر بهبود اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به کاندیدای مورد نظر خود رأی میدهد. مشتاق، در مورد حفاظت از رأی خود، اطمینان ندارد و به همین منظور، او در آخر حرف خود این جمله را ذکر میکند: «در افغانستان رأیدهی یک بازی دموکراتیک است و چیزی بیشتر از آن، نیست.»
با اینهمه، بیاعتمادی شهروندان افغانستان به کمیسیونهای انتخاباتی، ناشی از چالشهای انتخابات ریاستجمهوری سال ۱۳۹۳ میشود که به دنبال تقلبات گسترده، افغانستان به بحران رفت. اکنون که چهارمین دور انتخابات ریاستجمهوری فرا رسیده و قرار است که روز شنبهی هفتهی آینده در سراسر افغانستان برگزار شود، باید منتظر ماند که این نهادها چگونه از تقلب جلوگیری کرده و از آرای مردم حفاظت خواهند کرد.
