کمیسیون انتخابات، روند تفتیش و بازشماری آرای انتخابات ریاست‌جمهوری را در ۲۴ ولایت افغانستان تکمیل کرده و در هفت ولایت دیگر موفق نشده که این روند را اجرا کند. شماری از دسته‌های انتخاباتی به ویژه دسته‌ی ثبات و همگرایی که مخالف بازشماری است، هواداران این دسته‌ی انتخاباتی در ولایت‌های پنجشیر، فاریاب، جوزجان، سرپل، بغلان، تخار و بدخشان مانع تفتیش و بازشماری شده اند.
عبدالله عبدالله، نامزد پیشتاز ریاست‌جمهوری، گلبدین حکمتیار و شورای نامزدان ریاست‌جمهوری با روند بازشماری مخالف اند. آن‌ها به صراحت اعلام کردند که نتیجه‌ی بازشماری را نمی‌پذیرند. آقای عبدالله واضح به کمیسیون انتخابات هشدار داد که این کمیسیون با آغاز روند بازشماری، مشروعیت انتخابات را زیر سؤال می‌برد؛ به همین خاطر، ناظران این دسته‌های انتخاباتی در بازشماری شرکت نکردند. اما در این میان، دسته‌ی انتخاباتی«دولت‌ساز» به ریاست محمداشرف غنی، همواره تأکید کرده که به فیصله‌ی کمیسیون انتخابات احترام گذاشته و از روند بازشماری حمایت می‌کند.
اختلافات ناشی از چیست؟
عمده‌ترین اختلاف میان کمیسیون انتخابات و دسته‌های انتخاباتی، بحث«۳۰۰» هزار رأی است که عبدالله عبدالله خواستار باطل شدن این آرا است. آقای عبدالله می‌گوید، ۱۳۷ هزار رأی قرنطین شده، بدون اطلاع به تیم‌های انتخاباتی از جمله‌ی آرای معتبر محسوب شده و بیش از ۱۰۲ هزار رأی دیگر که خارج از زمان قانونی به صندوق‌ها ریخته شده است، اساس بایومتریکی ندارد. بنا بر این، دسته‌های انتخاباتی مدعی استند که مجموع این آرا از سیستم مرکزی خارج و بعد از آن، روند بازشماری آغاز شود؛ اما کمیسیون انتخابات، آرای ذکر شده را معتبر خوانده و گفته است که این آرا با مشکلات فنی روبه‌رو است و هیچ‌گونه سندی وجود ندارد که این آرا، تقلبی باشد.
شمارش این آرا، روند انتخابات ریاست‌جمهوری را به بن‌بست کشانیده است. هر چند، کمیسیون انتخابات، یک بار روند بازشماری را برای سه روز متوقف کرد تا از طریق گفت‌وگو با نمایندگان نامزدان ریاست‌جمهوری، به این بن‌بست پایان دهد؛ اما با آغاز مجدد بازشماری، نامزدان همچنان به موقف شان ایستادگی کرده و مخالف بازشماری اند.
محمد ناطقی، عضو ارشد دسته‌ی انتخاباتی ثبات و همگرایی، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید، اکنون مشکلات زیادی در روند انتخابات پیش آمده است و علت اساسی خلق این مشکلات، عمل‌کرد کمیسیون انتخابات است که مطابق به قوانین و لوایح، نیست. ناطقی بیان می‌کند که رهبری کمیسیون انتخابات از یک‌سو، معیارها و قوانین را رعایت نکرده و از سوی دیگر، قناعت نامزدان را در خصوص تفتیش و بازشماری آرا، نگرفته است؛ تا زمانی‌که قناعت جمعی نامزدان حاصل نشود، کمیسیون مسؤول این چالش‌ها شمرده می‌شود.
چه چیزی، بن‌بست انتخاباتی را می‌شکند؟
پنجاه‌وپنج روز از انتخابات ریاست‌جمهوری ۹۸ می‌گذرد که در این مدت، بی‌نظمی‌های زیادی در کار کمیسیون انتخابات وارد شد و با گذشت هر روز، کمیسیون به قانون‌شکنی و عدم رعایت لوایح متهم می‌شود. از سوی دیگر، تأخیر در اعلام نتیجه‌ی انتخابات، وضعیت سیاسی و اقتصادی افغانستان را آسیب رسانده است؛ وضعیتی که شهروندان نمی‌دانند، رأی آن‌ها چه سرنوشتی را در آینده‌ی سیاسی آن‌ها تعیین خواهد کرد و از جانب دیگر، به دلیل بی‌نظمی‌های انتخاباتی، روند سرمایه‌گذاری در افغانستان توقف داده شده و مردم از نبود اشتغال‌زایی و وضعیت بد امنیتی، رنج می‌برند. بنا بر این، نیاز است که رهبری کمیسیون انتخابات و شرکای انتخاباتی، به خاطر منافع عمومی و احترام به آرای رأی‌دهندگان، باید هرچه زودتر بن‌بست انتخاباتی را بشکنند و از طریق مذاکره، به این چالش پایان دهند.
دسته‌ی انتخاباتی ثبات و همگرایی، معتقد است که فقط یک چیز می‌تواند این بن‌بست را بشکند و آن، رجوع به لوایح و قانون است؛ کمیسیون انتخابات به جایگاه اصلی خود برگردد تا قناعت نامزدان ریاست‌جمهوری را در خصوص ۳۰۰ هزار رأی، بگیرد.
باب گفت‌وگو میان نامزدان ریاست‌جمهوری و کمیسیون انتخابات باز است، همه‌روزه نمایندگان نامزدان با مسؤولان کمیسیون انتخابات نشست برگزار می‌کنند؛ اما به نتیجه‌ای نمی‌رسند.
از سویی هم، مسؤولان کمیسیون انتخابات نیز تأیید می‌کنند که این کمیسیون با نامزدان معترض در خصوص روند بازشماری و تفتیش آرا به توافق نرسیده است. علی افتخاری، معاون سخنگوی کمیسیون انتخابات، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که نامزدان مانع بازشماری آرا در هفت ولایت افغانستان شده اند و تلاش‌ها برای قناعت دادن نامزدان جریان دارد تا روند بازشماری هرچه زودتر در این ولایات آغاز شود.
با این که همه‌روزه جلساتی میان نمایندگان نامزدان و کمیسیون انتخابات برگزار می‌شود و در این جلسات، چگونگی بازشماری را به بحث و بررسی می‌گیرند؛ اما به هیچ‌گونه توافقی نمی‌رسند. کمیسیون انتخابات بر این باور است که اعضای کمیسیون، همواره انعطاف‌پذیری از خود نشان داده و تلاش کرده است تا ملاحظات نامزدان را در چهارچوب قانون و لوایح در نظر بگیرد؛ اما کمیسیون برای درنظر گرفتن خواست‌های غیر قانونی، ناتوان است.
مسؤولان کمیسیون انتخابات، تأکید می‌کنند، مسأله‌ی ابطال آرا از صلاحیت‌های کمیسیون است که آرای پاک و ناپاک را تشخیص داده و مورد بازشماری قرار می‌دهد؛ تا زمانی که بازشماری تکمیل نشود، کمیسیون و نامزدان معترض، به نتیجه‌ای رسیده نمی‌توانند.
آغاز تفتیش و بازشماری آرا، شماری از چهره‌های سیاسی افغانستان را که اکنون شرکای انتخاباتی استند، با هم نزدیک کرده است. عبدالله عبدالله و گلب‌الدین حکمتیار که رقابت‌های سیاسی و حزبی دیرینه دارند، هر دو بازیگر انتخاباتی، بالای توقف بازشماری و ابطال ۳۰۰ هزار رأی، هم‌فکر استند. گفته می‌شود که نامزدان معترض به ویژه عبدالله، به جای این که به دنبال حل معضل انتخاباتی باشد، بیشتر تلاش می‌کند تا با سازمان‌دهی یک ایتلاف، کمیسیون انتخابات را تحت فشار قرار دهد.
