کمتر از شش روز دیگر تا برگزاری انتخابات ریاستجمهوری باقی مانده است. در ششم ماه میزان، مردم افغانستان برای چهارمینبار به پای صندوقهای رأی رفته و حاکمیت شان را انتخاب خواهد کرد. انتخاب حاکمیت از سوی مردم به دستور قانون اساسی صورت میگیرد، زیرا نظام سیاسی این کشور مبتنی بر دموکراسی و رأی مردم است. وقتی حاکمیت حق مردم دانسته شده و این حق باید در ششم ماه میزان اعمال شود.
انتخاب حاکمیت به این معنا است که قدرت دولت، ناشی از رأی مردم است و مشروعیت قدرت به مردم واگذار شده است، اما این دستور قانون اساسی در وضعیت نابسامان افغانستان، به شدت مورد تهدید قرار گرفته است. تقلب و نبود شفافیت، دو مسئلهی جدی در انتخابات پیشرو است که نگران کننده به نظر میرسد و سلامت انتخابات را به شدت تهدید میکند. جریانهای سیاسی داخلی و کشورهای متحد حکومت افغانستان، در خصوص جلوگیری از تقلب و تأمین شفافیت در انتخابات، بیشترین تأکید را دارند.
صلاحالدین ربانی رییس حزب جمعیت اسلامی و سرپرست وزارت خارجه، در هشتمین سالگرد برهانالدین ربانی، رییس پیشین شورای عالی صلح از جلوگیری تقلب در انتخابات پیشرو سخن گفته و هشدار داد که بیتوجهی به شفافیت انتخابات و عدم به کارگیری میکانیزمهای درست، پیامدهای فاجعهباری را در افغانستان به دنبال خواهد داشت.
او گفت که افغانستان، بار دیگر در آستانهی انتخابات ریاستجمهوری است و اگر از تقلب انتخاباتی جلوگیری نشود، اینبار هیچ گروهی کوتاه نخواهد آمد و هر فاجعهیی که رخ دهد، مسؤول آن کمیسیونهای انتخاباتی خواهد بود. در آنصورت، کمیسیون در برابر تاریخ و مردم افغانستان، پاسخگو خواهد بود.
حاجی محمدمحقق یکی دیگر از شریکهای انتخابات ریاستجمهوری، با اشاره به انتخابات بیان کرد که تکتهای انتخاباتی برای پیروزی در این روند به شدت کار میکنند اما شماری از تیمها، روند قانونی انتخابات را زیرپای نموده و از امکانات عامه به نفع خود استفاده میکنند. او به صراحت بیان کرد که از همین اکنون، چگونگی شکلگیری تقلب در انتخابات، مهندسی شده و با استفاده از دستگاههای انگشتنگاری، فشارهای روانی را بر مردم ایجاد میکنند.
این نگرانیها پس از آن مطرح میشود که انتخابات ریاستجمهوری سال ۲۰۱۴ میلادی به دلیل نبود شفافیت و تقلبهای گسترده، به بحران رفت. ادعاهای دو نامزد انتخابات (عبدالله-غنی) بر مشروعیت انتخابات سایه افگنده و نتایج انتخابات، مورد پذیرش آقای عبدالله قرار نگرفت.
هرچند، کمیسیون انتخابات به ریاست یوسف نورستانی، محمد اشرف غنی را برندهی انتخابات اعلام کرد اما آقای عبدالله، آن را رد کرد. او ادعا کرد که تقلبهای گسترده صورت گرفته است. تقلب گسترده در انتخابات گذشته، افغانستان را به لبهی پرتگاه نزدیک کرد؛ تا جاییکه، شماری از شرکای انتخاباتی آقای عبدالله از جمله صلاحالدین ربانی، او را به ایجاد حکومت موازی تشویق نمود؛ اما پس از چندین ماه جنجال انتخاباتی، سرانجام با دخالت وزیر خارجهی پیشین امریکا تا حد زیادی از بحران سیاسی کاسته شد و نتیجهی آن، حکومت وحدت ملی بود که با یک توافق سیاسی، برای پنج سال در افغانستان تجربه شد.
اکنون که انتخابات ریاستجمهوری افغانستان با چالشهای زیادی روبرو است، وزارت خارجهی امریکا به صراحت اعلام کرده است که این کشور از یک انتخابات شفاف و معتبر در افغانستان حمایت میکند. «مایک پمپئو»، وزیرخارجهی امریکا بیان کرد که واشنگتن مانند دیگر کشورهای حامی مالی افغانستان، در کنار این کشور در راستای برگزاری انتخابات شفاف و عادلانه میایستد و نهادهای انتخاباتی نیز، با حس مسؤولیت قوی، زمینهی برگزاری هرچه بهتر این روند را، فراهم کنند.
مایک پمپئو در صفحهی تویتر خود نگاشته است: «ما از نهادهای افغانستان انتظار داریم که تمام تمهیدات ضروری را، برای اطمینان از شفافیت و اعتبار انتخابات انجام دهند. رأیدهندگان افغان با به خطر افتادن جانشان در انتخابات شرکت میکنند و حق دارند که نتیجهی آن، به درستی انتخاب رأیدهندگان باشد. نیروهای ائتلاف و تمویلکنندگان افغانستان، قربانی داده اند تا افغانها، قادر به حق انتخاب رهبران شان شده و از این امر اطمینان پیدا کنند.»
ناامنیهای افغانستان، ظاهرا موجب نگرانی جدی امریکا شده است. خطر جنگ و خشونتهای مرگبار از سوی گروه طالبان، به شهرهای بزرگ افغانستان کشانیده شده است؛ این گروه، با استفاده از موترهای بمبگذاری شده؛ هر روز، صدها شهروند افغانستان را به خاک و خون میکشاند. این گونه ناامنیها در آستانهی برگزاری انتخابات ریاستجمهوری؛ باعث ترس روانی در میان مردم میشود تا رأی دهندگان، نتوانند به پای صندوقهای رأی بروند. گروه طالبان به عنوان یک جریان افراطگرا، انتخابات را تحریم کرده و هشدار داده است، کسانی را که در انتخابات شرکت کنند، مورد هدف قرار میدهند. به همین منظور، وزارت خارجهی امریکا به صراحت اعلام کرد که رأی دهندگان افغان باید بدون ترس از مزاحمت، حملات و خشونت، به مراکز رأیگیری بروند. این وزارت خطاب به نیروهای امنیتی افغان گفته که نیروهای امنیتی، این رسالت بزرگ را به عهده دارند تا شرایط لازم را برای مردم افغانستان فراهم کنند که امریکا نیز، در کنار مردم این کشور قرار داشته و از این نیروها، حمایت میکند.
نهادهای امنیتی و کمیسیونهای انتخاباتی به عنوان نهادهای ذیدخل در برگزاری انتخابات، اطمینان دادهاند که این روند را به دور از هرگونه چالش برگزار کنند. آمارها نشان میدهد که بیش از صدهزار نیروی امنیتی افغان، امنیت انتخابات را تأمین خواهند کرد که در این میان، ۷۲ هزار نیروی امنیتی؛ مسؤولیت امنیت مراکز رأیدهی راخواهد داشت و بیش از ۳۰ هزار نیروی دیگر، در حالت آمادهباش قرار خواهند داشت.
مدیران کمیسیونهای انتخاباتی نیز تعهد دادهاند که آمادهی برگزاری انتخابات در ششم میزان است و تمامی تدابیر لازم را روی دست گرفتهاند. تفاوت انتخابات ریاستجمهوری پیشرو با انتخابات ریاستجمهوری پنج سال پیش، در این است که از دستگاههای الکترونیکی برای جلوگیری از تقلب و آرای تکرار استفاده خواهد شد.
با این همه، ایالات متحده امریکا به عنوان بزرگترین حامی دولت افغانستان از یکسو خواستار برگزاری انتخابات شفاف و عادلانه است و از سوی دیگر، حکومت وحدت ملی را تحت فشارهای اقتصادی قرار داده است. قطع کمک صد میلیون دالری امریکا، نشان از تیرگی روابط کابل-واشنگتن است که در یک اقدام بیسابقه، به دلیل فساد گستردهی مالی در دولت افغانستان، این کشور کمک خود را که قرار بود در بخش انرژی به مصرف برسد، به خزانهی امریکا انتقال باز گردانده است. این نشان میدهد که انتخابات ریاستجمهوری افغانستان، شدیدا در محراق توجه جامعهی جهانی قرار دارد. اگر تقلبهای گسترده در این روند انجام شود، ممکن است که پس از انتخابات، به جایگاه افغانستان در جهان لطمه وارد شود.
