مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری، دیروز یک‌شنبه عملا آغاز شد و این رقابت میان تیم‌های انتخاباتی تا دو ماه آینده ادامه خواهد یافت. آغاز پیکارهای انتخاباتی شک و گمانه‌زنی‌ها را نسبت به چگونگی انتخابات از بین برد و این امر نشان داد که افغانستان به سوی برگزاری چهارمین دور انتخابات ریاست‌جمهوری می‌رود. برگزاری انتخابات به معنی تمثیل دموکراسی و اعمال حقوق شهروندی است که یک بار دیگر مردم افغانستان در ششم میزان سال جاری از آن بهره خواهند گرفت؛ اما آنچه که مایه‌ی نگرانی محسوب می‌شود، این است که انتخابات در سایه‌ی تهدیدات امنیتی، شکاف‌های قومی و بی‌باوری مردم نسبت به برایند انتخابات، برگزار می‌شود.
هرچند دو نامزد تکت انتخاباتی‌ای که در واقع شریک قدرت در حکومت بودند، در آغاز پیکارهای انتخاباتی شان بر تحقق خواسته‌های مردم و رفع چالش‌های موجود در کشور تأکید داشتند؛ اما شماری از کارشناسان افغانستان، تعهدات و شعارهای نامزدان را فاقد ضمانت می‌دانند.
رحمت‌الله بیژن‌پور، کارشناس سیاسی، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که مردم افغانستان نسبت به انتخابات و برنامه‌های نامزدان بی‌باور شده اند و مردم این موضوع را به خوبی می‌دانند که هیچ ضمانتی برای تحقق خواسته‌های مردم در برنامه‌های آن‌ها وجود ندارد.
رحمت‌الله بیژن‌پور می‌گوید: «در انتخابات پیش رو هنوز معلوم نیست که چالش‌ها و نیازهای اصلی مردم چقدر جدی گرفته می‌شود؛ آنچه آشکار است، بی‌اعتنایی نامزدان به مردم، بعد از انتخابات است و در صورت تداوم بی‌اعتنایی، برایند انتخابات منجر به ثبات نخواهد شد.»
کارکرد رهبران حکومت وحدت ملی در طول پنج سال گذشته، منجر به ایجاد فاصله میان مردم و حکومت شد که به باور کارشناسان، مردم افغانستان در این دور انتخابات نقشی نداشته و نیز از شعارها و برنامه‌های نامزدان استقبال نخواهند کرد.
آقای بیژن‌پور، خاطرنشان می‌کند که همانند گذشته در انتخابات ریاست‌جمهوری کنونی گروه‌های زورآور مورد حمایت قرار می‌گیرند؛ اما آنچه برای مردم باقی می‌ماند، تمثیل دموکراسی جهت رفتن به پای صندوق‌های رأی است و از این طریق، دست‌آوردهای گذشته‌ی مردم حفظ می‌شود.
آنچه که در این دور انتخابات ریاست‌جمهوری برجسته است، ایجاد معاونیت سوم در تیم‌ها می‌باشد. این پرسش همواره در اذهان عمومی مطرح شده که چرا تکت‌های انتخاباتی این‌بار با سه معاون وارد کارزارهای انتخاباتی شده اند؟ کارشناسان در حالی که این اقدام نامزدان را به هدف جلب آرای اقوام عنوان می‌کنند، تأکید دارند که ایجاد معاونیت سوم خلاف قانون انتخابات و قانون اساسی است و نامزدان حتا در پیکارهای انتخاباتی، قوانین را نقض می‌کنند.
رحمت‌الله بیژن‌پور، گزینش یک معاون اضافی را در تکت‌های انتخاباتی برخواسته از بی‌عدالتی‌های قومی می‌داند و او به صراحت می‌گوید که تیم‌های انتخاباتی با نمایش‌های قومی سعی دارند که برابری قومی را در افغانستان جلوه دهند.
او تصریح می‌کند: «بی‌عدالتی در برابر اقوام افغانستان وجود داشته و عدالت قومی هیچ‌گاهی رعایت نشده است. مسأله‌ی قومی در انتخابات این است که تکت‌ها نمایشات قومی را انجام می‌دهند.»
کدام تکت‌های انتخاباتی معاونیت سوم را ایجاد کرده اند؟
تکت انتخاباتی «دولت‌ساز» به ریاست محمداشرف غنی، معاونیت سوم را برای محمدیوسف غضنفر اختصاص داده است. یوسف غضنفر در تکت انتخاباتی «دولت ساز» از اقوام ترک‌تبار افغانستان نمایندگی می‌کند.
تکت «ثبات و همگرایی»، معاونیت سوم را به یک خانم اختصاص داده است و به دلیل عدم معرفی وی هنوز معلوم نیست که این خانم از کدام قوم نمایندگی خواهد کرد. در عین حال، در تکت ثبات و همگرایی به رهبری داکتر عبدالله عبدالله، ریاست اجرایی نیز وجود دارد که ریاست این نهاد را انورالحق احدی به عهده خواهد داشت. بنا بر این، آقای احدی از قوم پشتون در تیم انتخاباتی او نمایندگی خواهد کرد.
تکت انتخاباتی «صلح و اعتدال»، به رهبری محمدحنیف اتمر، معاونیت سوم را به عالم ساعی، والی پیشین جوزجان اختصاص داده است و آقای ساعی در تیم انتخاباتی حنیف اتمر، از اقوام ترک‌تبار نمایندگی می‌کند.
با این همه، ایجاد معاونیت سوم در تکت‌های انتخاباتی بیان‌گر جلب و جذب آرای اقوام افغانستان است که به باور کارشناسان، ترکیب قومی در پیکارهای انتخاباتی نمایشی بوده و هیچ‌گاهی نمی‌تواند واقعیت بی‌عدالتی قومی را در کشور کتمان کند.
بزرگان اقوام افغانستان همواره در ساختار تکت‌های انتخاباتی حضور داشته اند و توانسته اند که نقش مؤثری را به‌عنوان بانک رأی، در گروه‌های انتخاباتی ایفا کنند؛ اما بعد از انتخابات، معضل نابرابری قومی همچنان وجود داشته و اقوام از ساختار قدرت رانده شده اند.
عبدالحفیظ منصور، عضو پیشین مجلس نمایندگان، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که رفتن به مبارزات انتخاباتی گام خوب است و مردم یک بار دیگر به پای صندوق‌های رأی خواهند رفت.
آقای منصور در خصوص دو تیم انتخاباتی (عبدالله و غنی) تأکید می‌کند که این دو تیم انتخاباتی در پنج سال گذشته همکار بودند و مردم افغانستان این بار بر اساس عمل‌کرد آن‌ها قضاوت خواهند کرد نه شعارها.
او در زمینه‌ی ایجاد معاونیت سوم در تکت‌های انتخاباتی می‌گوید که نامزدان انتخابات تلاش دارند تا از چهار قوم بزرگ افغانستان به‌عنوان بانک رأی استفاده کنند.
در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۹۳، رقابت میان محمداشرف غنی، رییس‌جمهور و داکتر عبدالله عبدالله رییس اجرایی حکومت، جدی بود. در آن انتخابات، جنرال دوستم از اقوام ترک‌تبار، حامی اصلی و معاون نخست تیم آقای غنی بود که از او به‌عنوان بانک رأی یاد می‌کردند. محمد محقق، از قوم هزاره و معاون دوم تیم انتخاباتی داکتر عبدالله بود که آقای عبدالله را در طول پنج سال گذشته در ریاست اجرایی همراهی کرد.
