از نبود استندردهای پرواز تا کمبود فرودگاه؛ شرکت‌های هوایی افغانستان هنوز در فهرست سیاه اتحادیه‌ی اروپا است

به تازگی شرکت مسافربری هوایی باختر «افغان الوتنه» در کنار شرکت‌های مسافربری هوایی آریانا و کام‌ایر، پروازهای داخلی خود را آغاز کرده است. رییس‌جمهور غنی، شام روز یک‌شنبه (۴عقرب)، این شرکت را پس از احیای دوباره، افتتاح کرد.
بر اساس معلومات اداره‌ی هوانوردی ملکی، شرکت مسافربری هوایی باختر در سال ۱۳۴۵ خورشیدی به فعالیت آغاز کرده بود؛ اما در جریان جنگ‌های داخلی از فعالیت بازماند. اکنون این شرکت، قرار است پس از دست ‌کم ۲۰ سال استراحت، پروازهایش را به ولایت‌های افغانستان از سر بگیرد.
احمدمسلم خرم، رییس شرکت هوایی باختر می‌گوید؛ پس از آن که تصمیم به فعال‌شدن این شرکت گرفته شد، آن‌ها در هفت ماه توانستند شرکت را فعال کرده و مرحله‌های بازسازی و ارزیابی آن را موفقانه به پایان برسانند. به گفته‌ی آقای خرم، شرکت هوایی باختر در حال حاضر تنها یک هواپیما دارد و قرار است تا یک ماه دیگر، دو هواپیمای دیگر نیز خریداری کنند. او گفت: «پروازهای امتحانی ما برای مدت هشت ساعت، موفقانه انجام شد و با رسیدن دو طیاره‌ی دیگر، در چهار مرحله پروازهای خویش را انجام خواهیم داد.»
افزایش ناامنی‌ها و حضور گسترده‌ی گروه‌های تروریستی در مسیر شاه‌راه‌های افغانستان، سبب شده است که در سال‌های اخیر بسیاری از شهروندان کشور از روی ناگزیری و با دادن هزینه‌ی زیاد، از طریق هوا سفر کنند.
محمد نعیم صالحی، سخن‌گوی اداره‌ی هوانوردی ملکی، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که در مجموع، ۲۸ فرودگاه ملکی در افغانستان وجود دارد که از این میان، چهار فرودگاه آن با استندردهای بین‌المللی ساخته شده اند که شامل؛ فرودگاه بین‌المللی حامد کرزی، فرودگاه مولانا جلال‌الدین بلخی، فردوگاه هرات و فرودگاه احمدشاه بابا در کندهار می‌شود.
با این حال، در بسیاری از ولایت‌ها به دلیل ناامنی‌، فرودگاه‌ها غیرفعال اند. به گونه‌ی نمونه؛ کندز، در جریان ۱۰ سال گذشته هیچ پرواز ملکی را تجربه نکرده است؛ اما دست‌ کم یک ماه پیش، پروازهای کابل-کندز و برعکس آن از سرگرفته شد.
سخن‌گوی اداره‌ی هوانوردی ملکی، می‌گوید که پروازها در این ولایت، به دلیل ناامنی و این که هر روز کندز، در معرض سقوط به دست طالبان قرار داشت، متوقف شده بود.
از سویی هم، قرار است به زودی کار ساخت یک فردوگاه در ولایت دایکندی به ارزش ۴۵ میلیون دالر آغاز شود. محمد نعیم صالحی، می‌گوید که اداره‌ی هوانوردی ملکی، چالش‌های فراروی شهروندان در بخش ترانسپورت را درک می‌کند و کار برای ساختن فردوگاه در ولایت‌هایی که امکانش وجود داشته باشد، ادامه دارد.

شمار پروازهای داخلی در هفته
هر چند شیوع کرونا باعث شد که شرکت‌های مسافربری افغانستان برای ماه‌ها پرواز داخلی و بیرونی نداشته باشند؛ اما اکنون این با پایین آمدن دامنه‌ی همه‌گیری کرونا، پروازهای داخلی از سرگرفته شده است.
سخن‌گوی اداره‌ی هوانوردی ملکی، می‌گوید که تنها از کابل به ولایت‌های هرات و بلخ روزانه دو پرواز و از کابل به سایر ولایت‌ها، دو تا سه پرواز در هفته انجام می‌شود.
بر اساس، تقسیم‌اوقات اداره‌ی هوانوردی ملکی، هفته‌ی دو پرواز به هلمند، دو پرواز به فراه، دو پرواز به زرنج، سه پرواز به ترینکوت، چهار پرواز به فیض‌آباد، یک پرواز به چغچران، سه پرواز به بامیان، دو پرواز به میمنه و دو پرواز به کندهار از کابل انجام می‌شود.
با این که شروع پروازهای داخلی برای سفرهای درون‌مرزی شهروندان سهولت آورده است؛ اما بیش‌تر شهروندان از بلندبودن بهای پرواز ها شکایت دارند.

نرخ‌نامه‌ی اداره‌ی هوانوردی ملکی نشان می‌دهد که بهای‌ پروازهای داخلی، از ۸۰ دالر شروع و به ۱۳۰ می‌رسد.
سیدمحسن احمدی، کارمند یکی از اداره‌های خصوصی در کابل که به دلیل کارهای اداری، هرازگاهی مجبور است به ولایت‌ها سفر کند، می‌گوید که مجبور است، بخشی از معاشش را هزینه‌ی رفت‌وآمد کند؛ اما مسوولان شرکت‌های هوایی می‌گویند، در برابر هزینه‌هایی که آن‌ها می‌پردازند، بهای تکت‌ها بسیار اندک است.
عبدالرحمن سلطانی، مسوول مالی شرکت هوایی کام‌ایر، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که ۱۲ هواپیما‌ی این شرکت، روزانه ۳۰ پرواز داخلی دارد و به زودی پروازهای شان را به کندز نیز آغاز خواهد کرد.
آقای سلطانی در مورد نرخ‌ها می‌گوید: «نرخ پروازهای خارجی فرق می‌کند؛ اما در افغانستان از ۶۰ دالر آغاز می‌شود و تا ۱۰۰ دالر می‌رسد. اداره‌ی هوانوردی، سطح قیمت‌ها را تعیین می‌کند. در پروازهای داخلی خیلی ‌وقتا تاوان می‌کنم. ما هم مشکلات خود را داریم. تیل قیمت است. تکتی که می فروشیم، دو دالر آن را هوانوردی می‌گیره، ۵ فیصد وزارت مالیه تکس می‌گیرد. در فردوگاه هم سر ما چارج می‌شود.»
به گفته‌ی مسوول مالی شرکت هوایی کام‌ایر، هواپیما‌های این شرکت ۱۲۰ چوکی برای مسافران دارد؛ اما بیش‌تر وقت‌ها، با ۳۰ تا ۵۰ مسافر پرواز می‌کند. «اگر به گونه‌ی مسلکی و درست محاسبه شود، مسافران از ما قرض‌دارد می‌شوند.»

استندردها و مصونیت‌ پروازهای داخلی
در کنار بلند‌بودن بهای پروازها، مساله‌ی دیگری که مسافران از آن شکایت دارند، نبود استندرد و مصونیت پروازهای داخلی است. احمد خالد، باشنده‌ی مزار که حالا در کابل است، می‌گوید که مشکلات امنیتی سبب شده، نتواند زمینی سفر کند و مجبور است از طریق هوا، به کابل بیاید. او می‌گوید که بارها با دو شرکت هوایی – کام‌ایر و آریانا – سفر کرده است. « طیاره‌هایی که پرواز داخلی دارند، هیچ نوع مصونیت پرواز ندارند؛ وقتی داخل آن شوی، چوکی‌ها به قدری غیرمعیاری است که خیال می‌کنی د ملی‌بس سوار شدی؛ هیچ نوع سهولت پرواز ندارد. باری از کابل به مزار پرواز داشتیم، یک بال طیاره آتش‌ گرفت و مجبور شدیم د میدان هوایی بگرام نشست اصظراری کنیم.»
اداره‌ی هوانوردی ملکی نیز با تایید چالش‌ها در بخش کیفیت و ایمنی هواپیماهای شرکت‌های مسافربری افغانستان، می‌گوید که رهبری این اداره تلاش می‌کند روز به روز با توجه به امکانات در بخش استندردها و سهولت‌ برای مسافران برنامه‌ریزی کند.
نعیم صالحی، تصریح می‌کند که استندردسازی پروازها و فردوگاه‌ها وقت‌گیر و پر هزینه است؛ اما هدف از ایجاد اداره‌ی هوانوردی ملکی نیز این بوده، تا پروازها به استندردهای بین‌المللی برابر شود. « شما می‌دانید وقتی در هر کشور یک میدان‌هوایی ساخته می شود، چقدر هزینه بر می‌دارد. فردوگاه به پول اندک ساخته نمی‌شود. خط رنوری، تیر مینال و غیره… نیاز دارد که دولت افغانستان فعلن از این جهت رنج می‌برد. افزون بر این شیوع کرونا نیز، ضرر زیادی را متوجه سکتور هوایی کرده است.»
با این حال، محمد سلیم رحیمی، معاون تجاری شرکت هوایی آریانا به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که استندردهای خدماتی این شرکت برای مسافران، برابر با استندردهای بین‌المللی است.
آقای رحیمی افزود که هواپیما‌های این شرکت در کنار عرضه‌ی خدمات برای مسافران عادی، در قسمت انتقال بیماران نیز پیش‌قدم است.
از سویی هم، مسوول مالی شرکت هوایی کام‌ایر نیز می‌گوید، تا زمانی که ماشین هواپیما‌ها بررسی نشود و بیمه نداشته و پیلوت‌ها جواز پرواز نداشته باشند، این شرکت نمی‌تواند پروازی داشته باشد .
مسوولان شرکت‌های هوایی تاکید می‌کنند که آن‌ها، در جریان پروازهای داخلی به مسافران غذای رایگان توزیع می‌کنند؛ در حالی که شرکت‌های هوایی بیرونی در بدل غذایی که برای مسافران می‌دهد، پول می‌گیرد. ‌

شرکت‌های هوایی آریانا و کام‌ایر در فهرست سیاه اتحادیه‌ی اروپا

نداشتن مصونیت پرواز و تکمیل‌نکردن نمبر معیاری پرواز، سبب شده است که هنوز هم دو شرکت هوایی افغانستان، در فهرست سیاه اتحادیه‌ی اروپا قرار داشته باشد.
محمد نعیم صالحی، می‌گوید که تلاش‌ها برای بیرون‌کردن شرکت‌های هوایی افغانستان از فهرست سیاه اتحادیه‌ی اروپا جریان دارد و این شرکت‌ها نسبت به گذشته، در وضعیت بهتری قرار دارد.
آقای صالحی، افزود: « نمبر معیاری مصونیت شرکت آریانا، در رده‌بندی جهانی، ۹٫۷ بود و نمبر معیاری کام‌ایر نیز بالاتر از ۷٫۵ بود؛ ولی در آخرین ملاحظه‌ا‌ی که میان۶۴ کشور عضو انجام شده، نمبر آریانا ۲٫۳ و از کام‌ایر ۰٫۹ است؛ درحالی که استندرد اتحادیه‌ی اروپا ۲ است؛ این یعنی ما هر روز به طرف استندردشدن روان استیم.»
از سویی هم به دلیل تکمیل‌نبودن معیار و استندرد جهانی، شرکت هوایی کام‌ایر، مدت هفت سال در فهرست سیاه امارت متحده‌ی عربی بود و پروازی به این کشور نداشت؛ اما سخن‌گوی اداره‌ی هوانوردی ملکی می‌گوید که این شرکت نیز، به تازگی از فهرست سیاه بیرون شده و فعالیت‌ اش را از سر خواهد گرفت.
گفتنی است که شرکت‌های مسافربری هوایی افغانستان به جز از کشورهای اروپایی، به ۱۵-۱۶ کشور جهان پرواز دارند؛ اما به دلیل شیوع کرونا و محدودیت‌های رفت‌وآمد، درحال حاضر تنها به دو تا سه کشور پرواز دارند.
مسوول مالی شرکت هوایی کام‌ایر، می‌گوید که پیش از پاندمی کرونا، به ۱۶ کشور پرواز داشته اند؛ ولی در حال حاضر تنها به پاکستان و دهلی هفته‌ی سه پرواز دارند و پروازها به ترکیه یک‌طرفه است و تنها مسافران گیرمانده در این کشور، به افغانستان منتقل می‌شوند.
از سویی هم چندی پیش، محمدقاسم وفایی‌زاده، رییس اداره‌ی هوانوردی ملکی گفته بود که به ‌خاطر شیوع ویروس کرونا در افغانستان و سایر کشورهای منطقه و جهان، عواید این اداره نزدیک به ۴۰ میلیون دالر کاهش داشته است.