افغانستان در خطر سونامی کرونا؛ نهادهای صحی ظرفیت شناسایی اومیکرون را ندارند

مدتی‌ است که جهان با گونه‌ی جدید کرونا که سازمان جهانی بهداشت از آن به نام اومیکرون یاد می‌کند، دست به گریبان است. گونه‌ی اومیکرون، برای نخستین بار در افریقای جنوبی شناسایی شد و طولی نکشید که به ۹۲ کشور اروپایی، امریکایی و آسیایی شیوع یافت. براساس گزارش دانشگاه جانز هاپکینز، آمار تازه‌ی ابتلا به گونه‌ی اومیکرون در امریکا از یک میلیون نفر گذشته است. بر بنیاد آن، ۸۰ هزار و ۲۱۱ واقعه‌ی مثبت در روز دوشنبه، ۱۳ جدی سال روان، در این کشور گزارش شده است که بالاترین آمار روزانه در جهان است.

از سویی‌ هم، سازمان جهانی بهداشت، در باره‌ی خطر گونه‌های دلتا و اومیکرون کرونا به جهان هشدار داده است. دکتر تدروس آدهانوم، رییس این سازمان، گفته است که ترکیب این دو گونه به سونامی خطرناکی از موارد ابتلا به کرونا منجر خواهد شد. این هشدار در حالی است که شیوع گونه‌ی اومیکرون تا مرزهای افغانستان نیز، رسیده است.

به تازگی، طارق اکبری، سر طبیب شفاخانه‌ی افغان-جاپان، گفته است که روز چهارشنبه، ۱۵ جدی، شش بیمار با نشانه‌های ابتلا به گونه‌ی اومیکرون، به این شفاخانه مراجعه کرده اند. پیش از آن، جاوید هژیر، سخن‌گوی وزارت صحت‌عامه‌ی طالبان- دوشنبه، ۱۳ جدی، به روزنامه‌ی صبح کابل، گفت که تا اکنون، واقعه‌ی مثبت گونه‌ی اومیکرون در افغانستان به ثبت نرسیده است؛ اما احتمال مصاب‌شدن شهروندان افغانستان به زودی وجود دارد.

ظرفیت تشخیص گونه‌ی اومیکرون در کشور وجود ندارد

گونه‌ی اومیکرون با سرعت بیش‌تر از گونه‌های قبلی آن شیوع می‌یابد؛ اما ظرفیت تشخیص این گونه‌ی جدید در افغانستان وجود ندارد. جاوید هژیر، سخن‌گوی وزارت صحت عامه‌ی طالبان، –دوشنبه، ۱۳ جدی-، به روزنامه‌ی صبح کابل، گفت که تا اکنون کت‌های تشخیص گونه‌ی اومیکرون را در اختیار ندارند.

هژیر، تصریح کرد که بر علاوه‌ی کت‌های توزیع‌شده در شفاخانه‌ها، حدود ۴۰ هزار کت تشخیصی در وزارت صحت عامه وجود دارد؛ اما برای گونه‌ی اومیکرون نیاز به کت‌هایی است که بتواند این گونه را شناسایی کند که فعلا در کشور وجود ندارد. او، افزود که این وزارت، طی یک ایمیل رسمی از سازمان جهانی بهداشت خواسته است که ۵۰ هزار کت شناسایی گونه‌ی اومیکرون برای افغانستان کمک کند. «تا فعلا کت‌های تشخیصه‌ای برای اومیکرون در دست‌رس نداریم. در ایمیل رسمی از سازمان جهانی بهداشت خواستار پنجاه هزار کت اومیکرون شدیم، آن‌ها وعده شده که تا پایان ماه جنوری در اختیار وزارت صحت قرار دهند.»

با این حال، همه‌روزه، افراد مبتلا به کرونا در شفاخانه‌های افغانستان مراجعه می‌کنند. بر اساس آماری که وزارت صحت روز یک‌شنبه-۱۱ جدی-، نشر کرده، تا اکنون ۱۵۸ هزار فرد مبتلا به کرونا در افغانستان شناسایی شده است. دفتر سخن‌گوی این وزارت- سه شنبه، ۱۴ جدی- به رسانه‌ها، گفته است که در ۲۴ ساعت گذشته‌ی آن روز، ۴۴ نفر به کرونا مبتلا و پنج نفر دیگر جان باخته است. از این میان مشخص نیست که چند نفر آن مبتلا به گونه‌ی اومیکرون بوده است.

سونامی کرونا و چالش‌های سیستم صحی در افغانستان

بیش از یک‌ونیم ماه از شیوع گونه‌ی اومیکرون در افریقای جنوبی نگذشته است؛ اما این ویروس توانسته است به بیش از ۹۲ کشور جهان سرایت کند. بر اساس معلومات سازمان جهانی بهداشت، سرعت گسترش گونه‌ی اومیکرون بیش‌تر از گونه‌های قبلی آن است؛ اما علایم آن نسبت به گونه‌ی دلتا خفیف‌تر است. گفته می‌شود که در گونه‌ی جدید کرونا خطر مصاب‌شدن کودکان نیز وجود دارد.

کارشناسان صحی بیش‌تر نگران تغییرات ژنتیکی گونه‌ی اومیکرون است؛ چون حداقل ۳۰ جهش –موتاسیون- در خارهای پروتینی سطح این ویروس مشاهده شده است که می‌تواند از تأثیرات واکسین کاهش بدهد.

دکتر حسیب نصرت، کارشناس صحی، به روزنامه‌ی صبح کابل، می‎‌گوید که جهش خارهای پروتینی در سطح ویروس باعث می‌شود که گونه‌ی جدید به راحتی وارد سلول‌های بدن انسان شده و هم‌چنان انتی‌بادی‌هایی را که در واکسین وجود دارد، فریب بدهد.

پیش از این، سازمان جهانی بهداشت، توصیه کرده بود که تا پایان سال ۲۰۲۱ باید همه‌ی کشورهای عضو این سازمان ۴۰ درصد جمعیت شان را واکسین کنند؛ اما در افغانستان نصف این شمار نیز واکسین نگرفته است.

بربنیاد معلومات وزارت صحت که دوشنبه، ۱۳ جدی، در اختیار روزنامه‌ی صبح کابل قرار گرفته است، تا اکنون ۷ میلیون و چهار صد شهروند افغانستان واکسین گرفته اند و تنها ۲ میلیون و ۷ هزار آن پس از روی‌کارآمدن گروه طالبان واکسین شده اند. هژیر، می‌گوید که روزانه به‌طور معمول تا ۱۰ هزار شهروند واکسین دریافت می‌کنند.

به باور کارشناسان صحی، این شمار دوز واکسین برای پیش‌گیری گونه‌های قبلی کرونا در افغانستان کافی نیست. نصرت، می‌گوید که واکسین‌نشدن ۴۰ درصدی جمعیت افغانستان خود بزرگ‌ترین چالش است که چالش کم تأثیربودن واکسین بر گونه‌ی اومیکرون نیز به آن افزوده شده است.

گفتنی است که ۷۵ درصد قربانیان گونه‌ی اومیکرون کرونا در جهان کسانی اند که واکسین نگرفته بودند.

هم‌چنان، مطالعات نشان داده است که گونه‌های دلتا و اومیکرون می‌تواند به شکل دوقلو نیز سرایت کند؛ چیزی که سازمان صحی جهان آن را به نام «سونامی خطرناک» توصیف کرده است.

نصرت می‌گوید که یکی از راه‌های جلوگیری از شیوع این ویروس، شناسایی فرد مبتلا و قرنتین‌شدن است که هر دو در افغانستان امکان ندارد. «برای جلوگیری از سرایت این ویروس، باید افراد مبتلا به ویروس شناسایی شده و قرنتین شود، در حالی که هنوز کت‌های تشخیص گونه‌ی اومیکرون در افغانستان وجود ندارد.»

با این همه، پنج ماه از سقوط دولت پیشین افغانستان گذشته است. آگاهان باور دارند که سیستم صحی  نیز، متاثیر از وضعیت سیاسی و اقتصادی شده است؛ شمار زیادی از کادرهای پزشکی به بیرون از کشور رفته اند، شمار باقی‌مانده، معاش‌‌های شان را نگرفته اند؛ این باعث می‌شود که روحیه‌ی مبارزه‌ی کادرهای پزشکی در برابر ویروس کرونا نیز کاهش یابد. هم‌چنان، کمبود دستگاه‌های تولید آکسیجن و کمبود مرکزهای آزمایش کرونا از چالش‌های دیگری در حکومت پیشین بود که اکنون نیز وجود دارد. افزون بر آن، بافت‌های اقتصادی و اجتماعی مردم افغانستان به گونه‌ی است که قرنتین‌شدن شهروندان امکان ندارد. نصرت، می‌گوید که گونه‌ی جدید کرونا، ممکن است، مسری‌تر باشد و سیستم صحی افغانستان هم ناکارآمد؛ اما شهروندان این کشور می‌توانند با رعایت توصیه‌های بهداشتی و حفظ فاصله‌ی اجتماعی با گونه‌ی اومیکرون مبارزه کنند.