بی‌جاشدن و کوچ اجباری، یکی از پیامدهای جنگ در افغانستان است. شمار زیادی از باشندگان روستاها و ولسوالی‌های این کشور، پس از حمله‌ی طالبان بر محل بودوباش‌شان، ناچار می‌شوند که داروندارشان را رها کرده و برای زنده‌ماندن به جای دیگری آواره شوند. به تازگی، شماری از باشندگان بدخشان که در کندز زندگی می‌کردند، می‌گویند که طالبان آن‌ها را مجبور کرده، خانه‌های‌شان را ترک کنند.
سراج‌الدین، نماینده‌ی گذر بیجاشدگان، در ویدیویی که از او در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود، تأیید می‌کند که طالبان آن‌ها را مجبور کرده اند که خانه و جایدادشان را در کندز رها کنند. او، می‌گوید که نان و آب‌دادن به نیروهای امنیتی افغانستان، باعث شده است که طالبان آن‌ها را از کندز بیرون کنند.
بیجاشدگان، ادعا می‌کنند که طالبان با آن‌ها برخورد قومی کرده اند و به این دلیل که آن‌ها از گروه قومی تاجیک و باشندگان بدخشان استند، مورد ستم و جور طالبان قرار گرفته اند.
آقای سراج می‌گوید که «کندهاری»، «کندزی» و «کجرانی» هم به نیروهای امنیتی آب و غذا دادند؛ اما گروه طالبان، تنها آن‌ها را وادار به کوچ اجباری کرده است. به گفته‌ی او، گروه طالبان تنها به کوچ اجباری اکتفا نکرده؛ بل که دکان‌داران بدخشانی‌ای را که به نیروهای امنیتی، آذوقه و مواد خوراکی فروخته بودند، تیرباران کرده است. «مال و دارایی مردم را به غارت برد و خانه‌های‌شان را به آتش کشید و دکان‌داران‌شان را تیرباران کردند.» در حالی که دکان‌داران عمدتاً پشتون نیز به نیروهای امنیتی کمک می‌کردند؛ اما، سراج می‌گوید که گروه طالبان در برابر آن‌ها واکنشی نداشته است.
مقام‌های محلی بدخشان: مردم در اثر ظلم و فشار طالبان آواره شدند
مقام‌های محلی ولایت بدخشان، کوچ اجباری بدخشانی‌ها که از سالها پیش به این سو در کندز زندگی می‌کردند را تأیید می‌کنند. نیک‌محمد نظری، سخن‌گوی والی بدخشان، در صحبت با روزنامه‌ی صبح کابل، می‌گوید که در نتیجه‌ی «جبر»، «فشار» و «ظلم» طالبان، باشندگان کندز که در اصل بدخشانی استند، به شهر فیض‌آباد، مرکز بدخشان، آواره شده اند.
آقای نظری تصریح می‌کند که از دو روز به این سو نزدیک به ۲۰۰ خانواده از باشندگان بدخشان که از سالها پیش در کندز زندگی می‌کردند، خانه‌های‌شان را رها کرده و به شهر فیض‌آباد آمده اند. به گفته‌ی او، طالبان خانه‌ها و دارایی‌های مردم را به آتش کشیده اند.
شماری از بیجاشدگان، ادعا می‌کنند که گروه طالبان خانه‌ها و مسجد را به آتش کشیده است. یکی از این باشندگان که ویدیوی صحبتهایش را فهیم فترت، فعال رسانه‌ای، در برگه‌ی فیسبوکش نشر کرده است، می‌گوید که فرماندهان طالبان به نام‌های قاری انور، رییس خودخانده‌ی طالبان در ولایت کندز، طالب‌شاه، ضریب‌شاه و قاری عثمانی که در اصل از چهادره‌ی ولایت کندز استند، آن‌ها را مجبور کردند که از محل کوچ کنند.
به گفته‌ی او، طالبان خانه‌ها و مسجد آن‌ها را به آتش کشیدند. «ما مدرسه داشتیم و استاد قاری داشتیم و حتا [طالبان] داخل مسجد آمده، قران کریم و جانماز را در دادن.» او، اضافه می‌کند که مادرش به طالبان گفته است که در داخل مسجد «قران کریم» است؛ اما «آن‌ها گفتن که ما قران شما را قبول نداریم.»
بدخشانی‌هایی که توسط طالبان از کندز بیرون شده اند.
گروه طالبان: به خاطر محافظت خودشان دستور دادیم که ساحه را ترک کنند
گروه طالبان، کوچ بدخشانی‌های ساکن در کندز را تأیید می‌کند؛ اما، می‌گوید که برای محافظت از جان‌شان دستور داده شده که ساحه را ترک کنند و به بدخشان بر گردند.
ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی گروه طالبان، در صحبت با روزنامه‌ی صبح کابل، می‌گوید که این قضیه تا حدی درست است؛ اما مشکلی در آن محل وجود داشت که جنگ‌جویان طالبان دستور داده که آن‌ها خانه‌های‌شان را ترک کنند.
به گفته‌ی مجاهد، یک محل مهم دولت افغانستان –باغ شرکت- در آن جا وجود دارد که اکنون به تصرف طالبان در آمده و دولت، تلاش می‌کند که آن ساحه را پس بگیرد و آن‌ها برای محافظت از جان باشندگان، به آن‌ها دستور داده اند که ساحه را ترک کنند؛ «چون خانه‌هایی که در آن زندگی می‌کردند، غضب شده و از خودشان نیست.»
او، همین گونه می‌گوید که نیروهای امنیتی، با راکت در آن ساحه فیر می‌کنند و این باعث شده که شماری از افراد ملکی کشته و زخمی شوند. «راپورهای دقیق داریم که دشمن یک پلان گسترده دارد که او شرکت را پس بگیرد و میدان نبرد خواهد شد. به باور ما که نصف خانه‌ها را ویران خواهد کرد. از این خاطر گفتیم برای محافظت خودشان، محل را ترک کنند، خانه‌های خودشان بیازو نیست. در میان‌شان کودکان و خانم‌ها وجود داره، گفتیم که آسیب نرسد.»
جنگ و آوارگی باشندگان بدخشان
مقام‌های محلی بدخشان، می‌گویند که با حمله‌ی طالبان، باشندگان ولسوالی‌های ارغنچ‌خواه، خواش، یفتل پایین، ارگو و درایم، به صورت انفرادی و کتله‌ای، به دلیل جنگ مجبور شدند که خانه‌های‌شان را ترک کرده و در شهر فیض‌آباد بدخشان آواره شوند.
عبدالواحد طیبی، رییس مهاجران و بازگشت‌کنندگان در بدخشان، می‌گوید که تنها در ماه گذشته، ۱۰۵۹ خانواده از ولسوالی یفتل پایین، مجبور شدند که داروندارشان را رها کرده و آواره شوند.
آقای طیبی در باره‌ی بدخشانی‌هایی که در کندز زندگی می‌کردند و اکنون به شهر فیض‌آباد بی‌جا شده اند، می‌گویند که در جریان دو روز گذشته، بیش‌تر از ۲۰۰ خانواده از کندز به بدخشان آمده اند. «بی‌جاشدگانی که از کندز آمدند، در روز اول ۶۰ خانواده را سروی کردیم و امروز [پنج‌شنبه] ۱۴۹ خانواده‌ی دیگر را نیز سروی کردیم.»
در میان بیجاشدگان بدخشانی که از کندز به شهر فیض‌آباد آواره شدند، زنان و کودکان نیز شامل استند. طیبی، به نقل از بیجاشدگان، می‌گوید که آن‌ها به زور کوچانیده شده و در روزهای آینده نیز، به شمارشان اضافه می‌شود.
به بیجاشدگان کمک‌های اولیه رسیده است
سخن‌گوی والی بدخشان و رییس مهاجران و بازگشت‌کنندگان این ولایت، می‌گویند که برای آوارگان کندزی، مواد غذایی، لباس و خمیه توزیع شده است؛ اما اگر وضعیت به همین منوال ادامه پیدا کند، مواد اولیه‌ی زندگی به اندازه‌ی کافی وجود ندارد.
آقای نظری، می‌گوید که احمدبشیر صمیم، والی بدخشان، از بیجاشدگان دیدار کرده و در هماهنگی با ریاست مبارزه و حوادث، ریاست مهاجران و بازگشت‌کنندگان و حمایت نهادهای بین‌المللی در امور بشری، کمک‌های ابتداییه برای بیجاشدگان توزیع شده است. «به نهادهای مربوطه دستور داده شده است که کمک‌های مورد نیاز آن‌ها را تهیه کند. هم‌چنان یک تیم صحی به ساحه فرستاده شده تا وضعیت صحی آن‌ها را بررسی کنند.»
آقای نظری تأکید می‌کند که بیجاشدگان در وضعیت خوبی قرار ندارند و نیاز است تا نهادهای بین‌المللی و داخلی به آن‌ها توجه کند.
هم‌چنان، طیبی می‌گوید که نهادهای بین‌المللی‌ای که برای بیجاشدگان کار می‌کنند، فعالیت‌شان را در ولایت بدخشان کاهش داده اند. «اگر وضعیت به این گونه ادامه پیدا کند و بی‌جاشدگی به سیر صعودی‌اش برسد، موسسات کمک‌کننده در بدخشان، خیلی محدود و انگشت‌شمار استند.»
چالش‌های زیادی برای کمک به خانواده‌های بی‌جاشده فراراه مقام‌های بدخشان وجود دارد؛ یکی از این چالش‌ها، نبود کمک‌های دوام‌دار نهادهای بین‌المللی، نبود سرپناه و مواد غذایی کافی و هم‌چنان نبود شغل مناسب برای بیجاشدگان است.
طیبی، می‌گوید که بیجاشدگان برای تأمین معاش‌شان، نیاز به شغل دارند؛ اما شغل مناسب برای آن‌ها وجود ندارد؛ همین طور، خانواده‌ها و جوانان زیادی به خارج از کشور آواره می‌شوند و زمانی که آن‌ها بازگشت می‌کنند، امکانات کافی برای آن‌ها وجود ندارد. «امکانات بسیار محدود است…. شغل برای این‌ها در نظر گرفته شود. این‌ها منتظر استند که چه وقت یک مؤسسه میاید و برای‌شان کمک می‌کند.»
این همه در حالی است که آمار بیجاشدگان در افغانستان رو به افزایش است. طبق معلومات وزارت مهاجران و بازگشت‌کنندگان افغانستان، از ۱۵ جوزا تا ۳۱ این ماه، ۵۹۹۵ خانواده از خانه‌های‌شان بی‌جاشده و تنها ۱۱۷۱ خانواده‌ی آن‌ها، توانسته اند که به خانه‌های‌شان بر گردند. چندی پیش، رضا باهر، معاون سخن‌گوی این وزارت، به روزنامه‌ی صبح کابل، گفته بود که در دوونیم ماه نخست سال روان، ۱۸۴۰۰ خانواده از خانه‌های‌شان بی‌جاشده اند.
