از پارسال به این سو، شیوع ویروس کرونا رنگ دیگری به جهان داده و همه‌گیری آن، تا چندی پیش فاصله‌گرفتن انسان‌ها را از هم‌دیگر، بیش‌تر از هر زمانی، به نیازی حتمی بدل کرده بود.
به اساس سفارش سازمان جهانی بهداشت و نهادهای بهداشتی درون‌مرزی، شمار زیادی از شهروندان جهان، برای پیش‌گیری از گسترش بیش‌تر کوید-۱۹، ناچار شدند، ماه‌ها، شب‌وروز را در خانه بمانند.
بحران کوید-۱۹ با این که از چین شروع شد؛ اما سرعت انتقال و همه‌گیری آن باعث شد که در کم‌تر از دوماه، وارد مرزهای افغانستان نیز شود.
یک‌ماهی از شیوع ویروس کرونا در افغانستان نگذشته بود که بیش‌تر شهرهای بزرگ، به قرنتین رفت.
دولت افغانستان به دلیل نداشتن امکان‌های درمانی و پیش‌گیرانه‌ی ویروس کرونا و ترس از بالاگرفتن شمار قربانیان این ویروس، طرح وضع قیود گشت‌وگذار کابل را، در ۹ حمل اجرایی کرد.
به اساس طرح قرنتین کابل، بیش‌تر فعالیت‌های اقتصادی و روزمره‌ی شهروندان، از حرکت ایستاد؛ تنها فروشگاه‌هایی باز ماندند که نیازهای نخستین شهروندان را برآورده می‌کرد.
بسته‌شدن فعالیت‌های اقتصادی و تجاری به دلیل رعایت فاصله‌گزاری اجتماعی و نیاز شهروندان به خدمت‌رسانی این فعالیت‌ها، باعث شد که شماری از این فعالیت‌ها، برای خدمت‌رسانی، از انترنت و خط‌های تماس، بیش‌تر کار بگیرند.
در این میان، بر خلاف بیش‌تر فعالیت‌های اقتصادی و تجاری که مشتریان خود را از دست داده بودند، با گذشت هر روز، مشتریان فروشگاه‌های خوراکی و رستورانت‌هایی که سفارش آنلاین را می‌پذیرفتند، بیش‌تر می‌شد. از سویی هم بیکاری در زمان قرنتین باعث شد که شماری از کارآفرینان، برای به‌دست‌آوردن درآمد و برآوردن نیاز شهروندان به غذای آماده، آشپزخانههای آنلاین را راه بیندازند.
عمران سعید و بهرام زیوری، از شهروندانی اند که در زمان قرنتین، «آشپزخانهی میزبان» را در کابل راه انداختند. عمران سعید، می‌گوید که محدودیت‌های قرنتین به ویژه بسته‌شدن شمار زیادی از رستورانت‌ها، انگیزه‌ای شد تا او و زیوری، آشپزخانهی آنلاین شان را ایجاد کنند.
او می‌گوید که طرح جدید و متفاوت آشپزخانهی میزبان، توانسته مشتریان زیادی را جذب این آشپزخانه کند؛ این آشپزخانه، هر روز ۵ تا ۱۰ سفارش غذا دریافت می‌کند. این در حالی است که با پایان دوره‌ی قرنتین این سفارش‌ها کم‌تر شده و شهروندان، بیش‌تر به رستورانت‌های حضوری می‌روند.
سفارش آنلاین غذا، هر چند پیشینه‌ی زیادی در افغانستان ندارد؛ اما حالا که بیش‌تر شهروندان، گوشی هوشمند داشته و به انترنت دست‌رسی دارند، برای سهولت دوست دارند، آنلاین خرید کنند. این سهولت باعث شده است که با تماس‌گرفتن و یا پیام‌گذاشتن، غذای دلخواه خویش را در خانه‌های شان تحویل بگیرند.
تمایل به خرید آنلاین غذا در دوره‌ی قرنتین، باعث شد که با گذشت هر روز شمار مشتریان آشپزخانههای آنلاین بیش‌تر شود.
مرجانه سادات، یکی از مشتریان آشپزخانهی آنلاین میزبان، با خوش‌حالی از بودن آشپزخانههای آنلاین در کابل، می‌گوید: «با وجود مصروفیت‌هایی که دارم،بیش‌تر وقت‌ها رسیدگی به آشپزی برایم مشکل است و در چنین حالات، آشپزخانههای آنلاین سهولت آورده اند. با تجربه‌ای که مه از آشپزخانهی آنلاین میزبان داشتم، می‌تانم بگویم گذشته از هر چیزی غذا و خدمت‌رسانی خوب، در روزهای قرنتین داشت.»
آشپزخانهی میزبان، برای حمایت از فرآورده‌های درون‌مرزی، در کنار بسته‌های سفارشی مشتریانش، کمی تربوز را رایگان اضافه می‌کند.
با این همه، برای سهولت بیش‌تر در سفارش‌های آنلاین، پنج سال پیش عصمت ایوب، شهروند دیگر افغانستان، نرم‌افزاری را به نام «زوت زوت» ایجاد کرده است؛ شمار زیادی از شهروندان از ۲۰۱۵ به این سو، برای سفارش غذاهای دلخواه خویش از این نرم‌افزار کار می‌گیرند.
نرم‌افزار زوت زوت، در سفارش آنلاین غذا سهولت زیادی برای شهروندان ایجاد کرده است؛ همه آشپزخانههای آنلاین و رستورانت‌ها، با نام‌نویسی در این نرم‌افزار، می‌توانند مشتری جذب کنند.
هر کاربر انترنتی، می‌تواند با کارگذاری زوت زوت در گوشی هوشمندش، به راحتی وارد فهرست رستورانت‌های ثبت‌شده در این نرم‌افزار شده و غذای دلخواه خویش را از هر رستورانتی که خواسته باشد، پشت در خانه یا دفتر کاری‌اش به دست بیاورد.
پس از شیوع ویروس کرونا، به ویژه با بالارفتن میزان گسترش آن در شهر کابل، شمار مشتریان آشپزخانه‌هایی که در زوت زوت، ثبت استند، بیش‌تر شده است.
عصمت ایوب می‌گوید که تصمیم دارد در این بازار مجازی، برای هر طبقه‌ی اجتماعی، برابر با توان خرید آن خدمت ارائه کند، او می‌گوید:«حتا باید بولانی فروش‌ها هم در این نرم‌افزار ثبت باشند تا مشتریان شان در هر کجا که باشند بتوانند سفارش دهند.»
طراحان این نرم‌افزار، هم‌چنان می‌گویند که در نظر دارند، زوت زوت را بیش‌تر توسعه دهند. عصمت ایوب، می‌گوید که پس از این که شهر کابل را پوشش دادند، دایره‌ی فعالیت شان را از جغرافیای افغانستان، به بازارهای آسیا نیز، گسترش خواهند داد.
در کنار آشپزخانه‌هایی که سفارش آنلاین را می‌پذیرند، رستورانت‌های حضوری نیز، می‌توانند با استفاده از زوت زوت، سفارش‌های مشتریان شان را به گونه‌ی آنلاین دریافت کنند.
برهان‌الدین، مسؤول رستورانت چیکن در شهر نو کابل، می‌گوید که استفاده از زوت زوت، کار آن‌ها را ساده کرده و هم‌چنان برای مشتریان نیز سهولت زیادی فراهم آورده است. رستورانت چیکن، روزانه کم از کم ۲۰سفارش آنلاین برای تهیه‌ی غذا می‌گیرد.
چالش‌های سر راه فعالیت آشپزخانههای آنلاین
با وجود این که شهروندان از دست‌رسی به سفارش آنلاین غذا، خوشحال اند؛ اما این روند مشکل‌ها و نارضایتی‌های مسؤولان آشپزخانه‌ها و مشتریان را نیز، در پی داشته است.
رویا حیدری- که مشتری آشپزخانههای آنلاین در شهر کابل است-، از کیفیت و دیر رسیدن غذای سفارشی ناخوش است.
از سویی هم رستورانت‌ها و آشپزخانه‌هایی که سفارش آنلاین را می‌پذیرفتند، به دلیل بسته‌بودن مندوی، بزرگ‌ترین بازار تجاری در زمان قرنتین، پیوسته با مشکل کمبود مواد خام غذایی روبهرو بوده اند.
در کنار این، نبودن شماره‌گذاری سرک‌ها و پلاک‌گذاری خانه‌ها، عامل‌هایی اند که آشپزخانههای آنلاین را در خدمت‌رسانی به مشتریانش، با دشواری روبهرو کرده است.
مشکل مهم دیگری که خدمت‌رسانی آشپزخانههای آنلاین را در زمان قرنتین، دشوار کرده بود، منع رفت‌وآمد با موترسایکل در شهر بود که به دلیل‌های امنیتی از سوی نهادهای امنیتی، منع شده بود. این در حالی است که آشپزخانههای آنلاین برای رساندن سفارش مشتریانش، از موترسایکل کار می‌گرفت. با این همه، نبود امنیت در کوچه و پس‌کوچه‌های شهر از طرف شب، باعث شده است که این آشپزخانه‌ها، برای رساندن سفارش تا نشانی مشتری، پیوسته به مشکل بربخورند.
با این حال در سال های اخیر، به دلیل تراکم بیش‌تر جمعیت در شهر کابل، شمار رستورانت‌ها نیز در شهر بیش‌تر شده است.
احمد نوا، رییس تنظیم مارکیت‌های شهرداری کابل، می‌گوید که در حال حاضر، ۱۰۵۵ رستورانت در شهر کابل، در این اداره ثبت شده است و ۱۲۵ رستورانت دیگر نیز، با داشتن مهمان‌خانه، به شهروندان خدمت‌رسانی می‌کند.
این در حالی است که بی‌شمار رستورانت‌ها در شهر کابل، هنوز در شهرداری ثبت نشده است. روی این دلیل شمار دقیق رستورانت‌ها در کابل، مشخص نیست.
