روزنامه‌ی صبح کابل به اسناد گزارش اداره بازرس ریاست‌جمهوری افغانستان، دست یافته است که نشان می‌دهد در مصرف بودجه کرونا در کندز، میلیون‌ها افغانی حیف‌ومیل شده و هم‌چنان از این بودجه برای خریداری اجناس غیرمرتبط و غیرضروری که خارج از طرزالعمل مصرف بودجه کرونا است، استفاده شده است.
بررسی این اسناد نشان می‌دهد که از مجموع بودجه‌ی اختصاص‌یافته‌ی کرونا برای ولایت کندز، مصرف ۱۳ میلیون و ۲۳۹ هزار افغانی آن، مشکوک، غیرشفاف و غیرمرتبط به مبارزه با ویروس کرونا بوده و در برخی موارد، به این بودجه دستبرد زده شده است.
بر بنیاد گزارش‌های اداره بازرس، از مجموع ۱۳ میلیون و ۲۳۹ هزار افغانی، ۵ میلیون و ۷۷۴ هزار و ۹۱۴ افغانی آن در خریداری‌های غیرمرتبط و غیرضروری به مصرف رسیده است. هم‌چنان، از مصرف ۴ میلیون و ۳۰۴ هزار و ۵۵۰ افغانی آن هیچ گزارش شفافی وجود ندارد، یک‌میلیون و ۱۰۸ هزار و ۵۱۹ افغانی آن به بودجه توسعه‌ای انتقال داده شده و ۲ میلیون و ۵۱ هزار افغانی آن حیف‌ومیل شده است.
تفاوت میلیونی در نرخ‌ها
به اساس گزارش اداره بازرس، برخی خریداری‌ها از بودجه‌ی مبارزه با شیوع ویروس کرونا در کندز، تفاوت بزرگی با نرخ بازار دارد. به اساس این اسناد، فاصله‌ی زیادی میان نرخ جنس‌های خریداری‌شده توسط مسئولان کندز و نرخ تخمینی در بازارهای کابل-با در نظرداشت تفاوت قیمت‌ها در هردو شهر – وجود دارد.
جنس‌هایی که در شفاخانه‌ی کووید-۱۹ کندز در ماه‌های حمل و ثور خریداری شده، نرخ‌گیری آن از بازارهای کابل در ماه سنبله‌ی امسال انجام شده است و این نرخ‌ها با توجه به فاصله‌ی زمانی و مکانی، مقایسه شده است.
این جنس‌ها در سه کتگوری توسط مسئولان کندز خریداری شده است؛ در کتگوری نخست از مجموع ۳۸ قلم جنس، نرخ ۲۰ قلم جنس آن تفاوت ۱ میلیون و ۳۲۵ هزار و ۶۹۰ افغانی نسبت به نرخ بازار؛ در کتگوری دوم آن، از مجموع ۸ قلم جنس در نرخ ۵ قلم جنس آن، ۴۳۶ هزار و ۹۰۰ افغانی نسبت به نرخ بازار و در کتگوری سوم از مجموع ۱۱ قلم جنس در نرخ ۶ قلم جنس آن، ۲۸۸ هزار و ۵۰۰ افغانی نسبت به نرخ بازار تفاوت وجود دارد.
نخست: شفاخانه کووید-۱۹ کندز در پیشنهادی به تاریخ ۱/۲/۱۳۹۹ درخواست خریداری ۳۸ قلم نیازهای این شفاخانه را به مقام ولایت کندز ارایه کرده است. به اساس حکم معاون ولایت، روند تدارکاتی این اجناس آغاز شده و با شرکت لوژستیکی «ادریس رحیمی» به ارزش مجموعی ۵ میلیون و ۲۲ هزار و ۳۰۰ افغانی به تاریخ ۲۹ ثور ۱۳۹۹ قرارداد آن منعقد شده است. از مجموع ۳۸ قلم جنس خریداری‌شده در این قرارداد، در قیمت ۲۰ قلم جنس تفاوت درشتی با نرخ بازار دیده می‌شود که مجموع این تفاوت، حدود ۱ میلیون و ۳۲۵ هزار و ۶۹۰ افغانی می‌شود که احتمال حیف‌ومیل در آن وجود دارد. قیمت مجموعی این ۲۰ قلم جنس که توسط مسئولان کندز خریداری شده، ۲ میلیون و ۷۷۸ هزار و ۸۰۰ افغانی می‌شود؛ در حالی که به اساس نرخ بازار، قیمت مجموعی این ۲۰ قلم حدود ۱ میلیون و ۴۳۵ هزار و ۱۱۰ افغانی می‌شود؛ بنابراین حدود ۱ میلیون و ۳۲۵ هزار و ۶۹۰ افغانی در نرخ قلم‌های خریداری‌شده‌ی این قرارداد تفاوت وجود دارد که امکان حیف‌ومیل را نشان می‌دهد.
به‌طور مثال؛ هر باکس «سترپ هبتایت سی» چهار هزار افغانی خریدار شده است؛ در حالی که قیمت هر باکس آن در بازار، ۲۴ افغانی است. مسئولان کندز ۴۰ باکس از این جنس را ۱۶۰ هزار افغانی خریداری کرده‌اند؛ در حالی که قیمت تخمینی ۴۰ باکس آن در بازار ۹۶۰ افغانی است. با این حال تنها در یک قلم جنس احتمال حیف‌ومیل شدن حدود ۱۵۹ هزار افغانی وجود دارد.
هم‌چنان هر باکس «هبتایت بی» نیز چهار هزار افغانی خریداری شده است که قیمت اصلی هر باکس آن در بازار، ۱۶ افغانی است. مسئولان کندز، ۴۰ باکس آن را ۱۶۰ هزار افغانی خریداری کرده‌اند؛ اما به اساس نرخ بازار، ۴۰ باکس آن ۶۴۰ افغانی می‌شود؛ بنابراین در خریداری این جنس نیز حدود ۱۵۹ هزار و ۳۶۰ افغانی حیف‌ومیل شده است.
از سویی هم هر خریطه‌ی «خون ۲۵۰ همره سیت»، ۱ هزار و ۵۰۰ افغانی خریداری شده است؛ در حالی که نرخ هر خریطه‌ی آن در بازار حدود ۲۰۰ افغانی است. مسئولان کندز، ۲ هزار خریطه‌ی خون را به قیمت مجموعی ۵۲۵ هزار افغانی خریداری کرده‌اند؛ در حالی که به اساس نرخ بازار، قیمت مجموعی ۲ هزار خریطه‌ی آن، حدود ۳۰۰ هزار افغانی می‌شود. بنابراین حدود ۳۲۰ هزار افغانی در این خریداری تفاوت آمده است که احتمال حیف‌ومیل را نشان می‌دهد.
دوم: به اساس پیشنهاد مورخ ۳۱/۱/۱۳۹۹ شهرداری ولایت کندز و منظوری معاون ولایت، قرارداد هشت قلم مواد شوینده به ارزش مجموعی ۸۴۲ هزار و ۳۰۰ افغانی با شرکت «نوی کندز طلوع لمیتد» منعقد شده است. به اساس برآورد اداره بازرس، میان قیمت‌های اجناس خریداری‌شده و نرخ تخمینی بازار، تفاوت‌های زیادی وجود دارد. در این مقاسیه در پنج قلم جنس از مجموع هشت قلم جنس خریداری‌شده، تفاوت ۴۳۶ هزار و ۹۰۰ افغانی دیده می‌شود که احتمال حیف‌ومیل در آن وجود دارد.
به‌طور نمونه؛ هر لیتر «کلورین ۲۰ درصد»، به قیمت ۱۸۰ افغانی خریداری شده است؛ در حالی که قیمت هر لیتر «کلورین ۲۰ درصد» در بازار حدود ۵۰ افغانی بوده است. در این خریداری، حدود ۵۰۰ لیتر کلورین به قیمت ۹۰ هزار افغانی خریدار شده است؛ در حالی که به اساس نرخ بازار، قیمت ۵۰۰ لیتر آن، حدود ۲۵ هزار افغانی می‌شود؛ بنابراین حدود ۶۵ هزار افغانی در این خریداری تفاوت آمده است که احتمال حیف‌ومیل را نشان می‌دهد.
هم‌چنان در این خریداری هر ماسک «اِن-۹۵» ۳۳۰ افغانی خریداری شده؛ در حالی که نرخ هر یکی از این ماسک ها در بازار، حدود ۱۳۵ افغانی بوده است. در این قرارداد، حدود یک هزار و ۲۰۰ ماسک به قیمت ۳۹۶ هزار افغانی خریداری شده؛ در حالی‌که در نرخ‌گیری بازار کابل، قیمت یک هزار و ۲۰۰ ماسک، حدود ۱۶۲ هزار افغانی تخمین شده است. در این محاسبه حدود ۲۳۴ هزار افغانی تفاوت آمده و احتمال حیف‌ومیل در آن وجود دارد.
از سویی هم هر جوره کیت محافظتی، حدود ۲۷۵۰ افغانی خریداری شده است که نرخ بازار ۱۱۰۰ افغانی را نشان می‌دهد. در این قرارداد، حدود ۵۰ جوره کیت محافظتی به قیمت ۱۳۷ هزار و ۵۰۰ افغانی خریداری شده؛ اما به اساس نرخ تخمینی بازار که از سوی اداره بازرس نرخ گیری شده است، قیمت این شمار کیت محافظتی، حدود ۵۵ هزار افغانی می‌شود؛ بنابراین حدود ۸۲ هزار و ۵۰۰ افغانی در این خریداری تفاوت آمده که احتمال حیف‌ومیل در آن وجود دارد.
سوم: در قرارداد سومی، مسئولان ولایت کندز قرارداد ۱۱ قلم لوازم طبی را با شرکت لوژستیکی «کندز سالارزی» به تاریخ ۱۱/۱/۱۳۹۹ به نرخ مجموعی ۹۷۱ هزار و ۳۰۰ افغانی منعقد کرده‌اند؛ بنابراین قیمت در شش قلم جنس از مجموع ۱۱ قلم جنس که در مقایسه با نرخ تخمینی بازار انجام شده است، مجموعاً ۲۸۸ هزار و ۵۰۰ افغانی تفاوت را نشان می‌دهد که احتمال حیف‌ومیل در آن وجود دارد.
به‌طور نمونه یک عدد «پی‌پی‌ای» در کندز ۲ هزار و ۶۰ افغانی خریداری شده است؛ اما قیمت هر عدد آن در کابل ۱ هزار و ۱۰۰ افغانی است. مسئولان ولایت کندز در این قرارداد، حدود ۱۰۰ عدد «پی‌پی‌ای» خریداری کرده که نرخ مجموعی آن حدود ۲۶۰ هزار افغانی شده است؛ در حالی که به اساس نرخ بازار، این مجموع حدود ۱۱۰ هزار افغانی می‌شود؛ بنابراین در این خریداری، حدود ۱۵۰ هزار افغانی تفاوت آمده است که احتمال حیف‌ومیل در آن وجود دارد.
هم‌چنان هر پیش‌بند، حدود ۲۲۰ افغانی خریداری شده، اما قیمت‌های تخمینی هر پیش‌بند در بازار ۱۵۰ افغانی بوده است. مسئولان کندز در این قرارداد، حدود ۵۰ پیش‌بند خریده‌اند که قیمت مجموعی آن ۱۱۰ هزار افغانی شده است؛ در حالی که به اساس نرخ بازار، قیمت مجموعی ۵۰ پیش‌بند، حدود ۷ هزار و ۵۰۰ افغانی می‌شود؛ بنابراین در این خریداری ۱۰۲ هزار و ۵۰۰ افغانی تفاوت آمده است که احتمال حیف‌ومیل را نشان می‌دهد.
خریداری‌های غیر مرتبط
در کندز از بودجه اختصاصی مبارزه با ویروس کرونا، برخی خریداری‌هایی انجام شده که ارتباط مستقیم با روند مبارزه با کرونا نداشته و خلاف بخش‌های تعیین شده در طرزالعمل مصرف بودجه کرونا مصرف شده است.
آمریت شفاخانه کووید-۱۹ کندز و منظوری حشمت‌الله رحیمی، معاون والی کندز در ۱/۲/۱۳۹۹، خریداری ۳۱ قلم لوازم دفتر به ارزش مجموعی ۲ میلیون و ۸۴۵ هزار و ۱۲۲ افغانی را با شرکت خدمات لوژستیکی ادریس رحیمی با استفاده از روش تدارکاتی منبع واحد قرارداد کرده است.
به اساس یافته‌های اداره بازرس، خریداری ۳۱ قلم جنس با در نظرداشت طرزالعمل مصرف بودجه‌ی کرونا، خلاف بخش‌های تعیین‌شده، در ساحات غیر مرتبط به پیکار شیوع ویروس کرونا مصرف شده است.
خریداری تلویزیون‌های ۳۲ انج و ۴۵ انج، مخابره دوربورد، کمره‌های امنیتی و دیش‌آنتن از نمونه‌های بارز این خریداری‌های غیرمرتبط است.
خریداری‌های غیرمرتبط و بیشتر از حد نیاز
در ولایت کندز، مسئولان در برخی خریداری‌ها دقت نکرده و اجناس را به تعداد بیشتر از میزان نیاز خریده‌اند.
اول: به اساس پیشنهاد آمریت شفاخانه کووید- ۱۹ کندز و منظوری حشمت‌الله رحیمی، معاون والی این ولایت، قرارداد خریداری ۱۶ قلم البسه به ارزش مجموعی ۱ میلیون و ۹۶۹ هزار و ۲۰۰ افغانی با شرکت خدمات لوژستکی ادریس رحیمی به تاریخ ۲۹/۲/۱۳۹۹ منعقد شده است. یافته‌های اداره بازرس نشان می‌دهد که تعداد اجناس خریداری شده بیشتر از حد نیاز بوده و احتمال حیف‌ومیل در آن وجود دارد.
در این فهرست ۱۶ نوع البسه برای محافظان، صفاکاران، داکتران، چوکی‌دارها و سایر کارمندان شفاخانه کووید-۱۹ خریده شده است.
دوم: به اساس پیشنهاد مورخ ۱/۲/۱۳۹۹ آمریت شفاخانه کووید-۱۹ ولایت کندز و منظوری معاون ولایت، ۳۳ مورد چاپ اوراق به ارزش مجموعی مبلغ ۹۶۰ هزار و ۵۹۲ افغانی از شرکت لوژستکی ادریس رحیمی با استفاده از روش منبع واحد به تاریخ ۲۹/۲/۱۳۹۹ طی قراردادهای جداگانه خرید شده است.
یافته‌های اداره بازرس نشان می‌دهد که این اجناس از بودجه‌ی مبارزه با ویروس کرونا با در نظرداشت طرزالعمل مصرف این بودجه، غیرمرتبط و بیش از حد نیاز خریداری شده است.
ترمیم لابراتوار از بودجه کرونا
در ولایت کندز، خلاف طرزالعمل مصرف بودجه کرونا، بخش قابل‌توجهی از آن برای ترمیم لابراتوار استفاده شده است. هم‌چنان قرارداد تدارکاتی که برای ترمیم این لابراتوار منعقد شده، مشکوک و غیرشفاف است.
به اساس پیشنهاد آمر شفاخانه کووید-۱۹ و منظوری معاون ولایت کندز به تاریخ ۱۵/۲/۱۳۹۹ کار ترمیم لابراتوار این شفاخانه آغاز شده و برای دریافت نرخ ابتدایی آن از چهار شرکت نرخ‌گیری شده است.
شرکت ساختمانی و سرک‌سازی کندز شمال، قیمت مجموعی ۹۷۸ هزار و ۱۰ افغانی؛ شرکت ساختمانی و سرک‌سازی آرمان شمال، قیمت مجموعی ۱ میلیون و ۴۵ هزار و ۷۶۲ افغانی و شرکت ساختمانی و سرک‌سازی ابوبکر صبوری، قیمت مجموعی ۱ میلیون و ۱۰۸ هزار و ۵۱۹ افغانی برای این قرارداد پیشنهاد داده است.
به تاریخ ۱۷ ثور ۱۳۹۹ به اساس پیشنهاد ریاست صحت عامه کندز و حکم حشمت‌الله رحیمی -معاون والی ولایت کندز- به دلیل حالت اضطرار، این روند را از طریق روش منبع واحد منظور کرده است. به همین تاریخ کمیته تدارکات استعلامی به مستوفیت کندز راجع کرده و در مورد مسئولیت و عدم مسئولیت شرکت ساختمانی و سرک‌سازی ابوبکر صبوری معلومات خواسته است.
با این حال کمیته تدارکات دعوت‌نامه‌ای به‌خاطر اشتراک در برنامه آفرگشایی روش منبع واحد را در ۱۸ ثور به شرکت ساختمانی و سرک‌سازی ابوبکر صبوری که بلندترین نرخ را (۱ میلیون ۱۰۸ هزار و ۵۱۹ افغانی) پیشنهاد داده بود، فرستاده است. بعد از آفرگشایی، موافقت‌نامه با این شرکت به تاریخ ۲۹ ثور به امضا رسیده است و پول به تاریخ ۱۹ سرطان به آن شرکت حواله شده است.
به اساس یافته‌های اداره بازرس، روند تدارکاتی این قرارداد مشکوک و غیرشفاف به نظر می‌رسد و احتمال حیف‌ومیل در آن وجود دارد.
خریداری‌های غیرشفاف
در ولایت کندز در برخی خریداری‌ها، سند و مدرک شفافی که نشانگر این خریداری‌ها باشد، وجود ندارد. از این خریداری‌ها به‌صورت کلی و مبهم یادآوری شده و اسم مشخصی از جنس خریداری شده و شرکت قراردادی آن ذکر نشده است. به اساس یافته‌های اداره بازرس، احتمال حیف‌ومیل در آن وجود دارد.
نمونه‌ی برخی از این خریداری‌های غیرشفاف:
قرارداد ۲۳ قلم وسایل آشپزخانه به ارزش مجموعی ۳۸۱ هزار و ۸۰۰ افغانی
قرارداد ۴۲ قلم وسایل برقی به ارزش مجموعی ۶۵۶ هزار و ۲۰۵ افغانی
قرارداد ۲۰ قلم تیل و فیلتر باب به ارزش مجموعی ۱۵۷ هزار و ۱۵۰ افغانی
خریداری ۴۲ قلم مواد خوراکه به ارزش مجموعی ۹۹۷ هزار و ۷۵۰ افغانی
و قرارداد ۳۴ قلم مواد شوینده به ارزش مجموعی ۲ میلیون و ۱۱۱ هزار و ۶۴۵ افغانی
پاسخ مسئولان کندز
در حیف‌ومیل و مصرف بی‌ربط بودجه‌ی کرونا در ولایت کندز، حشمت‌الله رحیمی معاون والی، احسان‌الله فضلی، رییس صحت عامه‌ی کندز، ذبیح‌الله مجیدی آمر شفاخانه کووید-۱۹ کندز، فرید احمد رجب‌زاده مستوفی کندز، نجیب‌الله ثاقب، رییس معارف کندز، سید پرویز سادات رئیس مالی و اداری ولایت و علی‌خان احمدزی نماینده ریاست اقتصاد ولایت کندز متهم هستند.
به نمایندگی از این متهمان، احسان‌الله فضلی رییس صحت عامه‌ی ولایت کندز و پرویز سادات رییس مالی و اداری ولایت با روزنامه‌ی صبح کابل صحبت کرده است.
احسان‌الله فضلی، رییس صحت‌عامه کندز در صحبت با صبح کابل، اتهام‌های حیف‌ومیل در بودجه‌ی کرونا را در کندز کاملاً رد می‌کند و می‌گوید که ریاست صحت عامه‌ی کندز، حتا یک افغانی را در بخش بودجه‌ی کرونا و امکانات دیگر فساد نکرده است.
آقای فضلی تأکید دارد، شفاخانه‌ای که برای درمان بیماران کووید-۱۹ در کندز در نظر گرفته شده بود، هیچ امکاناتی برای درمان و تجرید نداشت؛ بنابراین خریداری امکانات برای این شفاخانه به معنای فساد نیست.
او گفت: «زمانی که کرونا آمد، یک حالت اضطرار بود. شفاخانه‌ای که برای بیماران کووید-۱۹ در نظر گرفتیم، در زمان کرونا هیچ تجهیزاتی وجود نداشت، حتا دروازه‌های آن قفل نداشت. ما مجبور شدیم این شفاخانه را برای ۱۰۰ بستر، آماده کنیم.»
او در بخش تفاوت نرخ‌ها نیز تأکید دارد که نرخ‌گیری از بازارهای کابل و مقایسه‌ی آن با کندز و آن‌هم شش ماه پس از دوره قرنطین، عادلانه نیست؛ «ما این خریداری‌ها را در ماه حمل و ثور از کندز انجام داده‌ایم؛ اما نرخ‌گیری از کابل و آن‌هم شش ماه بعد از قرنطین، یک حرف طبیعی است که تفاوت میاید.»
از سویی هم پرویز سادات، رییس مالی و اداری مقام ولایت کندز نیز به روزنامه صبح کابل از فاصله‌ی زمانی نرخ‌گیری اداره بازرس انتقاد می‌کند و می‌گوید که نرخ‌ها در زمان قرنطین به‌مراتب قیمت‌تر از شش ماه پس از قرنطین بوده است.
او در بخش خریداری‌های غیرمرتبط تأکید دارد: «ما بر اساس پیشنهادهای ریاست صحت‌عامه‌ی کندز نیازها را خریداری کرده‌ایم. برخلاف دیگر ولایات، شفاخانه کووید-۱۹ کندز، امکانات ابتدایی را نداشت؛ یعنی ضروریات این شفاخانه تنها دارو نبود، وسایل دیگر نیز نیاز داشت که باید خریده می‌شد.»
دولت افغانستان برای مبارزه با ویروس کرونا ۶.۷ میلیارد افغانی را اختصاص داده بود. از این جمله، ۱۰۰ میلیون آن برای مبارزه با کرونا به کندز تخصیص یافته بود. جمشید رسولی، سخنگوی دادستانی کل افغانستان، به روزنامه صبح کابل، می‌گوید که رسیدن پرونده‌ی اتهام شماری از مقام‌های کندز در پیوند به مصرف بودجه‌ی کرونا به این نهاد رسیده است. او می‌گوید که پرونده‌ی این مقام‌ها زیر بررسی است.
