در صفحه‌ی فیسبوک، عکسی میان کاربران دست‌به‌دست می‌شود که در آن فردی که مسوول آزمون است، کودک یکی از اشتراک‌کنندگان در آزمون را در آغوش گرفته است. بار نخستی که این عکس را در برگهی فیسبوک یکی از کاربران دیدم، با این متن اشتراک گذاشته شده بود: «این تنها تصویری است خیلی زیبا و دیدنی! مکان این عکس کاپیسا بوده و مادر این طفل به امتحان معلمی شرکت نموده و می‌خواهد برای آبادی این کشور سهم بگیرد. شخصی که طفل را به آغوش گرفته است ممتحن می‌باشد و چند سمستر من افتخار شاگردی این استاد عزیز را داشتم.»
افغانستان، پیش از ورود جامعه‌ی جهانی به این کشور در ۲۰۰۱؛ جامعهای بود با ارزش‌های به شدت مردسالار و زن‌ستیز. با آن که در بیست سال اخیر، نهادهای حامی و مدافع حقوق زنان در کشور شکل گرفته و حضور زنان در عرصه‌های آموزشی، سیاسی و اجتماعی رونق گرفته است؛ اما هنوز در شماری از ولایت‌های افغانستان، زنان از حق آموزش‌وپرورش دور نگه‌داشته می‌شود. در چنین جامعهای، دیدن عکس فرد مسسوول آزمون، در حالی که کودک یکی از اشتراک‌کنندان را در آغوش گرفته تا مادرش، با خیالت راحت آزمونش را سپری کند، جالب می‌نماید؛ این باعث شد که به ممتحن تماس بگیرم تا علت و انگیزه‌ای این کارش را از زبان خودش بشنوم.
فردی که در عکس دیده می‌شود، ذبیح‌الله زاهدی، یکی از استادان دانشگاه تعلیم و تربیه‌ی «شهید ربانی» است. ذبیح‌الله زاهد، ماستری فقه و قانون از دانشگاه جلال‌آباد دارد. او، برای گرفتن آزمون «کانکور خدمات ملکی» که از سوی کمیسیون اصلاحات اداری در ولایت کاپیسا به رقابت گذاشته شده بود، از سوی کمیته‌ی امتحانات موظف می‌شود که به دانشگاه البیرونی در کاپیسا برود.
مصطفا طیب، آمر کمیسیون اصلاحات اداری کاپیسا می‌گوید که در این آزمون بیش‌تر از چهار هزار دواطلب برای رقابت در پنجاو‌پنج بست آموزگاری و بیست‌وپنج بست خدمات ملکی اشتراک کرده بودند؛ از میان ۱۲۲۰ فرد واجد شرایط، ۵۵۷ نفر آن زنان بودند.
در روز جمعه (۳۰ عقرب) در یکی از صنف‌های دانشگاه البیرونی که آزمون رقابتی برای جذب آموزگاران برگزار شد، یکی از اشتراک‌کنندگان خانمی بود که کودکش را نیز با خود آورده بود. هوا در کاپیسا به شدت سرد است؛ زیرا این ولایت در نزدیکی کوتل سالنگ افتاده است.
پس از توزیع برگهی پرسش‌های آزمون، کودک این خانم شروع به گریه می‌کند؛ با گریه‌های این کودک، همهی اشتراک‌کنندگان با یک صدا از ذبیح‌الله زاهدی می‌خواهند که کودک و مادرش از صنف کشیده شوند.
آقای زاهدی می‌گوید که در میان سروصدای داوطلبان برای کشیدن کودک و مادرش، تنها چیزی که در ذهن اش می‌گذشت این بود: «این مادر با طفل اش در این هوای سرد آمده، نه باید از امتحانات محروم شود. رقابت و کار حق او است، نه باید این حق از او بخاطر پرستاری از طفلش، گرفته شود.» او، ادامه می‌دهد که علاقه‌مندی خاصی در چهره‌ی آن خانم برای رقابت در بست‌های آموزگاری دیده می‌شد.
زاهدی کودک را از مادرش می‌گیرد تا او به راحتی پاسخ سوالات را بنویسد؛ کاری که باعث تعجب تمام اشتراک‌کنندگان می‌شود.
کودک در آغوش زاهدی آرام می‌گیرد و مادرش با راحتی به سوالاتش می‌رسد. در این هنگام، یکی از هم‌کاران زاهدی که مانند او در این صنف ناظر بوده است، از گوشه‌ی صنف، عکسی از این صحنه را می‌گیرد؛ عکسی که بعدا در صفحه‌های مجازی دست‌به‌دست شد.
وقتی که از زاهدی نام مادر آن کودک می‌پرسم، می‌گوید که امتحان کانکور خدمات ملکی بوده است و تنها آی‌دی اشتراک‌کنندگان در نزد آنان است؛ از این رو، نمی‌داند که نام آن خانم چه بوده است. «اصلا د فکرم نمی‌گشت که این عکس رسانه‌ای شود و واکنش‌های زیادی به هم‌راه داشته باشد، من یک کاری عادی پنداشتم و طفل را در آغوش گرفتم.»
آقای زاهدی می‌گوید که زیبایی جامعه در این است که زنان و مردان در همه عرصه‌های زندگی دوشادوش هم پیش‌بروند. «نه زن و نه مرد، هیچ کدام نمی‌توانند به تنهایی از عهده‌ی زندگی برآیند.»
او، می‌افزاید که باید به جای محروم‌کردن این گونه مادران از امتحانات، از آن‌ها تقدیر شده و زمینه‌ی آموزش و تدریس بهتر برای شان میسر شود. «اگر از این انگیزه‌ها، استفاده شود، می‌توانیم به یک جامعه‌ی برابر و قدرت‌مند امیدوار باشیم.»
زنان به شمول آن خانم با این هدف در آزمون کانکور خدمات ملکی اشتراک کرده اند که به حیث آموزگار استخدام شوند. زاهدی با اشاره به گفته‌های یک روان‌شناس، می‌گوید که زنان آموزگار در روند آموزش‌وپرورش و انتقال دانش، موثرتر از مردان است. «در خانه‌ای که یک زن با سواد باشد، تمام اعضای خانواده‌ی آن باسواد می‌شوند. در مکتب هم زنان در امر تدریس بیش‌تر موفق بوده اند.»
زنان به شمول آن خانم با این هدف در آزمون کانکور خدمات ملکی اشتراک کرده اند که به حیث آموزگار استخدام شوند. زاهدی با اشاره به گفته‌های یک روان‌شناس، می‌گوید که زنان آموزگار در روند آموزش‌وپرورش و انتقال دانش، موثرتر از مردان است. «در خانه‌ای که یک زن با سواد باشد، تمام اعضای خانواده‌ی آن باسواد می‌شوند. در مکتب هم زنان در امر تدریس بیش‌تر موفق بوده اند.»
این خانم، نخستین خانمی نیست که با کودک اش در آزمون اشتراک می‌کند؛ پیش از این خانمی به نام جهان‌تاب در سال ۱۳۹۷ در ولایت دایکندی با کودک شیرخوارش در آزمون وردی به دانشگاه شرکت کرده بود. جهان‌تاب، نمادی از تغییر زنان در افغانستان توسط کاربران فضاهای مجازی، مسما شده بود.
با این همه، زنان در افغانستان در عرصه‌ی آموزش‌وپرورش دست‌آوردهای چشم‌گیری داشته اند. تهمینه دختر خانمی بود که در سال ۱۳۹۷ اول‌نمره‌ی عمومی کانکور شد و همین‌طور شمسیه بانوی دیگری از کابل توانست در کانکور ۱۳۹۹ فرد شماره اول کانکور افغانستان شود.
همین‌طور خانم‌های زیادی در سال‌های اخیر به آموزگاری روی آورده اند. خانم نجیبه آرین، سخن‌گوی وزارت معارف به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که ۱۷۹۹۰۰ آموزگار در سراسر کشور مصروف تدریس اند که ۳۸ درصد آن زنان استند.
