گفت‌وگوی روزنامه‌ی صبح کابل، با انجنیر عباس نویان، سفیر افغانستان در استکهلم
سویدن کشوری در شمال اروپا است که همه‌ساله در صدر فهرست مرفه‌ترین کشورهای جهان قرار می‌گیرد. این کشور با جمعیت ۱۰ میلیونی‌اش، به دلیل خدمات و رفاه عامه، یکی از بهترین کشورها برای زنان، کودکان و خانواده‌ها است. همین کشور میزبان نزدیک به هشتاد هزار مهاجر از افغانستان است. جامعه‌ی مهاجر افغان در سویدن، با چالش‌های فراوانی؛ از جمله عدم اعتماد نهادهای سویدنی به اسناد هویتی‌شان دچارند.
در گفت‌وگو با انجنیر عباس نویان، سفیر افغانستان در سویدن، در مورد اوضاع‌واحوال مهاجران افغان در سویدن و این‌که چرا نهادهای سویدنی، اسناد هویتی افغان‌ها را بی‌اعتبار می‌داند صحبت کرده‌ایم.
چه تعداد مهاجر افغان در سویدن زندگی می‌کند؟
آمار جامعه افغان‌ها در سویدن دقیق نیست؛ چون در آمدورفت هستند و حتا اداره مهاجرت سویدن آمار خیلی دقیقی در این مورد ندارد؛ اما بنا بر آمارهای موجود، حدود هفتادوپنج تا هشتاد هزار تن افغان در سویدن ثبت شده است.
بحث اخراج مهاجران افغان، خصوصاً افراد نوجوان و یا مهاجران تنها، یکی از چالش‌های مهم است. بیشترین انتقاد در این زمینه از اقدام اشرف‌غنی در سال ۲۰۱۵ است. رییس‌جمهوری، در سفرش در سال ۲۰۱۵ به سویدن، توافق‌نامه‌ای را با دولت سویدن امضا کرد و به دولت سویدن این اطمینان را داد تا افرادی را که از اداره مهاجرت این کشور پاسخ رد می‌گیرند بدون چون‌وچرا در افغانستان بپذیرد. آیا این توافق‌نامه هنوز پابرجاست؟
این توافق‌نامه در دسمبر سال ۲۰۱۵ میان حکومت سویدن و حکومت افغانستان و هم‌چنان میان حکومت افغانستان و اتحادیه اروپا در سطح بالا امضا شد. توافق مبنی بر این بود که شماری از مهاجرانی که درخواست پناهندگی‌شان به‌صورت نهایی در محاکم سویدن رد می‌شود، به افغانستان فرستاده شوند. در این زمینه چنین برداشت شده که حکومت افغانستان چنین توافق‌نامه‌ای را امضا کرده تا کمک‌های کشور سویدن را دریافت کند، در حالی که اصل بحث چنین نیست و شرایطی برای دفاع از حقوق مهاجران در این قرار داد وجود دارد.
ماجرا صرف این است که وقتی محاکم سویدن، درخواست پناهندگی پناه‌جویان افغان را در مرحله نهایی بنا بر دلایل جدی و قابل‌قبول -مثلاً جرایم جنایی و جرایم اخلاقی- رد می‌کند، این افراد باید به افغانستان فرستاده شوند. این یک روند طبیعی است که بقیه کشورهای اروپایی نیز چنین دستورالعملی دارند.
هر مهاجری صرف‌نظر از کشور مبدأ، وقتی پرونده پناهندگی‌اش رد می‌شود و یا اگر دست به اقداماتی بزند که حکم اخراج‌شان صادر شود، پولیس و قوه اجراییه، این افراد را از سویدن اخراج و به کشورهای مبدأشان می‌فرستند. هم‌چنان برخی از افغان‌ها، وقتی از شهرهای امن افغانستان آمده و ادعا می‌کنند که زندگی‌شان در آن‌جا زیر تهدید بوده و دلایل غیرقابل‌قبولی را ارایه داده و این ادعای‌شان را ثابت نمی‌توانند، پرونده‌شان رد و باعث اخراج‌شان می‌شود.
توافق‌نامه‌ی صورت گرفته در این مورد، در اواخر ۲۰۱۸ به پایان رسید و در یک‌جای آن تذکر داده شده که اگر طرفین اعتراض نداشته باشند موافقت‌نامه دوام پیدا می‌کند.
تماس تلفونی که چندی قبل میان وزیران خارجه سویدن و افغانستان صورت گرفت، روی تمدید و تجدید این توافق‌نامه صحبت شد و وزیر خارجه افغانستان هم‌چنان تأکید کرد که حکومت افغانستان در دفاع از حقوق مهاجران، هم‌چنان آگاهانه عمل می‌کند. اگر اقداماتی خلاف این توافق‌نامه در مورد مهاجران افغان صورت بگیرد، بدون هیچ شکی حکومت افغانستان در زمینه آن اعتراض خواهد کرد.
اسناد هویتی افغان‌ها، نزد حکومت سویدن و خصوصاً اداره مهاجرت این کشور اعتبار چندانی ندارد. در برخی موارد حتا پاسپورت و تذکره افغان‌ها را به‌عنوان سند هویتی تأیید نمی‌کنند. به گونه نمونه؛ مهاجران افغان باید هشت سال منتظر بمانند تا به شهروندی سویدن درخواست کنند، در حالی که ایرانی‌ها، پاکستانی‌ها، هندوستانی و بقیه کشورها پس از پنج سال اقامت در سویدن، می‌توانند برای به دست آوردن شهروندی سویدن درخواست کنند. چرا اسناد هویتی افغان‌ها بی‌اعتبار است؟
متأسفانه اسناد هویتی افغان‌ها مشکلات و نواقصی دارد. در گذشته تنها سفارت افغانستان در ناروی بود که خدمات را برای مهاجران افغان در کشورهای اسکاندیناوی ارایه می‌داد. شماری از افراد، بدون اسناد هویتی کامل و با تماس یک شخص متنفذ و یک تماس تلفونی، می‌توانستند پاسپورت به دست بیاورند. هیچ روش و معیار قابل‌قبول برای توزیع پاسپورت وجود نداشت و این مسئله باعث شد تا حکومت سویدن به اسناد هویتی افغان‌ها بی‌اعتماد شود.
متأسفانه، ما فرمت واحدی برای برخی از اسناد؛ از جمله نکاح خط نداریم و از طرف دیگر، یکی از تقاضاهای جدی اداره مهاجرت سویدن، تاریخ (روز، ماه و سال تولد) و مکان دقیق تولد است که متأسفانه نسبت روال معمول در افغانستان، بسیاری از افغان‌ها حتا زمان تولدشان را نمی‌دانند و اسناد دقیق هویتی برای تأیید زمان و مکان تولد خود -طوری که اداره مهاجرت سویدن تقاضا دارد- ندارند.
همین مسئله باعث شده تا شمار زیادی از افراد با سوءاستفاده از اجبار مردم، دست به جعل اسناد هویتی بزنند. یکی از تقاضاهای جدی اداره مهاجرت سویدن، تاریخ و مکان دقیق تولد است که بسیاری از افغان‌ها متأسفانه حتا زمان تولدشان را دقیق نمی‌دانند و اسناد دقیق هویتی برای تأیید زمان و مکات تولد خود ندارند. به همین دلیل، اداره مهاجرت سویدن تصمیم گرفته است تا مدت‌زمان بررسی اسناد هویتی افغان‌ها را طولانی‌تر بسازند.
شما چه اقداماتی کردید تا این کاستی‌ها برطرف شود؟
از زمانی که من در سویدن به حیث سفیر افغانستان آمده‌ام، متوجه شدم که شماری از افراد استفاده‌جو، دست به جعل اسناد زده و مردم را اغفال می‌کنند. من تلاش کردم تا ابتدا مشکلات خود ما حل شود و سپس به ادارات حکومت سویدن مراجعه کنم تا توجه‌شان را برای اعتبار بخشیدن به اسناد هویتی افغان‌ها جلب کنم.
نداشتن تذکره یکی از مشکلات مهم و عمده‌ی مهاجران افغان در سویدن است؛ شماری از افراد کلاه‌بردار، به مردم تذکره‌های جعلی توزیع کردند و به رؤیت همین تذکره‌ها، در گذشته متأسفانه پاسپورت‌هایی نیز برای افراد توزیع شده است. بسیاری از این تذکره‌ها و پاسپورت‌های جعلی توسط ادارات دولتی سویدن شناسایی شده و حیثیت و اعتبار اسناد هویتی ما را لطمه زده است.
ما فعلاً در هماهنگی با اداره ثبت‌احوال نفوس افغانستان، روند توزیع تذکره کاغذی را که یک مشکل بسیار کلان در میان جامعه‌ی مهاجر افغان در سویدن بود، آنلاین ساختیم و با این کار، دست افراد سوءاستفاده‌گر و فاسد کوتاه شده است.
هرکسی که خواهان تذکره باشد، می‌تواند به‌صورت آنلاین درخواست داده و تذکره‌اش را دریافت کند. من و همکارانم به جدیت در تلاش هستیم تا ضمن ارایه خدمات به هم‌وطنان و پیشبرد امور دیپلوماسی، به اسناد هویتی افغانستان نیز اعتبار ببخشیم. به این منظور با اداره مهاجرت کشور سویدن در تماس شدیم و پروسه تذکره غیابی و هم‌چنان توزیع پاسپورت به‌صورت بایومتریک و فرق آن را با گذشته‌ها در میان گذاشتیم که امیدواریم بتوانیم اعتبار مجدد اسناد هویتی‌مان را احیا کنیم.
انتقادهایی در مورد موجودیت فساد اداری در دستگاه اداری سفارت و کنسولگری افغانستان در استکهلم بر سر زبان‌ها است. شما با این انتقادات مواجه شده‌اید؟
متأسفانه، ادعای فساد اداری بالای بسیاری از ادارات افغانستان وجود دارد؛ اما از زمانی که من به حیث سفیر افغانستان در استکهلم مقرر شدم، تمام سعی و تلاش خودم را کرده‌ام تا جلو فساد، سوءاستفاده و کارشکنی از طرف مدعیان فساد در سفارت را بگیرم.
قبلاً که روند دریافت تذکره غیابی آنلاین نبود، افراد زیادی مردم را غافل‌گیر کرده و پول‌های گزاف به بهانه ساختن تذکره می‌گرفتند. دست این افراد فعلاً از سوءاستفاده کوتاه شده و روند دریافت تذکره و پاسپورت، معیاری، دقیق و بدون هیچ‌گونه کارشکنی و غفلت انجام می‌شود. همین افرادی که دست‌شان از فساد کوتاه شده، هرازگاهی در مورد سفارت و کنسولگری شایعه‌پراکنی می‌کنند.
شما به حیث سفیر غیر مقیم افغانستان در فنلاند نیز مقرر شده‌اید. در حالی که محل اقامت شما استکهلم است، آیا با مهاجران افغان در فنلاند نیز تماس دارید؟
بلی، من به حیث سفیر غیر مقیم جمهوری اسلامی افغانستان در فنلاند، به‌صورت رسمی تقرر یافته‌ام که در اوایل ماه حوت ۱۳۹۹ تقرر بنده از طرف رییس‌جمهوری فنلاند تأیید شد؛ ولی از چند سال به این‌طرف خدمات کنسولی برای مهاجرین افغان در فنلاند از طرف سفارت افغانستان در استکهلم اجرا می‌شود که متأسفانه تا حال به دلیل قیوداتی که در پی گسترش ویروس کرونا وضع شده، هنوز موفق به سفر به فنلاند و دیدار با هم‌وطنانم در آن کشور نشده‌ام.
مسایل اداری مهاجران افغان در فنلاند، توسط سفارت و کنسولگری افغانستان در استکهلم اجرا می‌شود و سهولت‌های لازم را در این زمینه برای مهاجران افغان مقیم فنلاند روی دست داریم. به دلیل این‌که مهاجران افغان مقیم فنلاند، با طی کردن مسیری نسبتاً طولانی به استکهلم می‌آیند، خدمات اداری برای‌شان بدون نوبت اجرا می‌شود و هم‌چنان در این اواخر برای آن‌ها سهولت‌های بیشتری روی دست گرفته‌ایم.
با وجودی که هرازگاهی خبرهای متأثرکننده از جامعه‌ی افغان در سویدن منتشر می‌شود؛ اما در یک نگاه اجمالی، حضور مهاجران افغان در بخش‌های مختلف جامعه سویدن چگونه است؟
جامعه مهاجر افغان در سویدن، یک جامعه نوپا و تقریباً تازه‌وارد است و کسانی که زودتر به این کشور آمده‌اند، فعلاً در ادارات مختلف سویدن به‌عنوان حقوق‌دان، انجنیر، داکتر و در بسیاری از بخش‌های دیگر مصروف کار هستند.
بیشترین کمیت مهاجران افغان که فعلاً در این کشور حضور دارند، در جریان سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ که مرزهای اروپا به روی مهاجران باز شد، وارد این کشور شده‌اند. مشکلاتی میان جامعه مهاجر افغان به دلیل تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی وجود دارد، اما این طبیعی است که به‌مرور زمان حل خواهد شد.
چندی پیش شهردار شهر لیدینگو در سویدن اعتراض کرد که کنسولگری افغانستان که در منطقه‌ی مربوط به این شهرداری موقعیت دارد، زندگی ساکنان محل را اخلال کرده و افغان‌هایی که به این کنسولگری مراجعه می‌کنند، باعث بی‌نظمی و به هم ریختن آن ساحه مسکونی شده می‌شوند. پاسخ شما به این اعتراض چه بود؟
کنسولگری افغانستان، از سال ۲۰۱۷ بدین‌سو، در شهر لیدینگو که حدود چهل دقیقه از ساختمان سفارت فاصله دارد فعال است و ساختمان سفارت هم در منطقه‌ی دیگری دور از مرکز شهر و در یک مکان رهایشی موقعیت دارد. به دلیل اعتراض ساکنان محل نسبت به رفت‌وآمد مراجعه‌کنندگان، سفارت نتوانست فعالیت کنسولگری را در محل سفارت تنظیم کند. به همین دلیل فعلاً سفارت و کنسولگری در یک محل موقعیت ندارد و از همدیگر دور هستند.
با تأسف ساختمان کنسولگری افغانستان در یک محله مسکونی موقعیت دارد که بیشتر ساکنان محل، افراد بازنشسته و مسن هستند. این مکان برای فعالیت کنسولگری‌ای که روزانه صدها مراجعه‌کننده دارد نامناسب است. من از اواسط سال گذشته به این مسئله پی بردم و این موضوع را با وزارت خارجه افغانستان در میان گذاشتم. به‌تازگی وزارت خارجه به ما این اجازه را داده است تا در جست‌وجوی یک مکان دیگر برای کنسولگری خود باشیم.
از جمله‌ی شکایت‌های شهردار لیندینگو، قسمت اندک آن واقعیت دارد؛ ولی بیشتر انتقادات‌شان مانند نداشتن دستشویی، عدم رضایت مراجعه‌کنندگان برای خدمات کنسولی و برخی مسایل دیگر مانند ازدحام و جرایم، حقیقت ندارد. شهردار لیدینگو تا زمانی که این مسئله را در فضای مجازی در میان گذاشت، قطعاً با ما تماس نگرفته بود. فکر می‌کنم در مطرح ساختن این انتقادات زیادتر مسایل سیاسی و انتخاباتی مطرح است، چون شهردار لیدینگو عضو حزب مخالف حزب حاکم در سویدن است و لذا از موضوعِ موقعیت کنسولگری ما برای کوبیدن حزب مخالف و هم‌چنان تبلیغات برای گرفتن رأی در انتخابات شهرداری آینده، استفاده غیرمنصفانه کرده است.
به دلیل این‌که نشر این موضوع در رسانه‌ها بازتاب زیادی داشت و از آن‌جا که جامعه‌ی سویدن، یک جامعه‌ی روزنامه‌خوان است، این موضوع در یافتنِ مکان جدید برای کنسولگری، ما را دچار مشکل ساخت. با آن‌هم ما در تلاش یافتن مکان تازه‌ای به این دلیل هستیم که مکان فعلی، نیازمندی‌های ما را با این حجم زیاد کار و مراجعه‌کنندگان، برآورده نمی‌تواند.
