اشاره: افغانستان این روزها در شرایط ویژه و بسیار حساس قرار دارد، از سویی اختلافهای سیاسی داخلی موجب نگرانی مردم شده است، از سوی دیگر فشار بینالمللی برای اجرایی شدن توافقنامهی صلح امریکا و طالبان، حکومت را زیر فشار گذاشته است و بیماری کرونا نیز مصیبت مضاعفی است که همه را نگران و موجب وضعیت اضطراری و بالا رفتن قیمتها شده است.
سرنوشت گفتوگوهای میانافغانی، جنگ و صلح با طالبان نیز مشخص نیست. روند آزادی زندانیان دو طرف نیز با تردید و کندی به پیش میرود. در یکی دو روز اخیر منشوری منتسب به طالبان از سوی برخی رسانهها نشر شد که نگرانیها را افزایش داد. برای روشن این مسأله و این که نظر گروه طالبان در مورد روند جاری صلح، گفتوگوهای آینده، آزادی زندانیان، امکان برقراری صلح و آینده چه است، با «ذبیحالله مجاهد»، سخنگوی این گروه مصاحبه کردیم.
صبح کابل: طالبان حاضر اند با هیأت مشترک تیم غنی و عبدالله به عنوان حکومت همهشمول، مذاکره کنند یا خیر؟
مجاهد: باید در این مورد موقف اصولی ما گفته شود، تا بر مبنای آن فیصله کنیم. امارت اسلامی افغانستان، ادارهی کابل را به حیث یک حکومت و یا نظام نمیشناسد. لذا به عنوان حکومت، با کسی مذاکره ندارد؛ ولی جهتهای مختلف سیاسی در افغانستان، مجبورا باید با جهتهای متنازع، گفتوگو کند، ما آنها را جهتهای افغانی میگوییم که در گفتوگوهای میانافغانی، همهی جهتها میتوانند صحبت کنند، به این خاطر، ادارهی کابل نیز میتواند به عنوان بخشی از همین جهت افغانی با ما مذاکره کند.
صبح کابل: آیا طالبان تأکید به برپایی امارت اسلامی دارند یا نظام بعدی جمهوری اسلامی خواهد بود؟
مجاهد: باید یاد آور شوم که این فیصله، فیصلهی مردم افغانستان است، در مذاکراتی که ما آن را مذاکرات بینالافغانی مینامیم، نمایندههای ما و نمایندههای جانب مقابل، در این مورد تصمیم بگیرند؛ ولی یک چیزی که منحیث ارزش برای ما مهم است، نظام اسلامی است، نظام اسلامی باید منحیث کل در نظر گرفته شود، ما میخواهیم، مردم ما که در چهل سال گذشته قربانی دادند، به خاطر حاکمیت نظام اسلامی دادند، پس ما باید نظام اسلامی را مشاهده کنیم و یقین داشته باشیم که بالای کشور ما نافذ است. زمانی که نظام ساخته میشود، این که نام او نظام چه باشد، این به دست مردم است که باید فیصله کنند که در نتیجهی مذاکره، ما شاهد آن خواهیم بود.
صبح کابل: در دو دههی گذشته، مؤلفههای مثل آزادی بیان، آزادی رسانهها، حقوق بشری افراد، حقوق زنان، تحصیل و کار زنان، آزادیهای مدنی، تساوی حقوق افراد، تساوی حقوق زن و مرد، قانون اساسی، ارزشهای دموکراتیک، انتخابات و… به میان آمده که ارزش دانسته میشود، نظر طالبان در بارهی این مؤلفهها چیست؟
مجاهد: قبلن هم گفتم که نظام اسلامی برای ما یک اصل است، برای افغانها اصل است، چیزهای که در این سالها تازه وارد شده، اگر مطابقت با قوانین دین اسلام داشته باشد، در تضاد قرار نگیرد، ما کدام ممانعت با ایشان نداریم. اگر چیزهای هم باشد که با نظام و قواعد اسلامی مطابقت نداشته باشد، ما اصلاحات آن را میخواهیم که باید اصلاح شود.
صبح کابل: اگر گفتوگوهای میان افغانی برگزار شود و توافق حاصل شود، شما میتوانید ضمانت کنید که نیروهای تابع امر تان دوباره جذب گروههای دیگر نشوند؟
مجاهد: ما منحیث یک کتلهی واحد، در این نزده سال توانستیم که صفوف خود را منسجم بسازیم، زمانی که امارت اسلامی، تصمیم میگیرد، در همان بخش، همهی نیروهای این امارت، تابع همان امر خواهد بود. از شریعت هم کسی نمیتواند تخلف کند، امارت اسلامی بالای تمام افراد هم کنترل دارد.
صبح کابل: شرایط پیوستن و مدغم شدن طالبان با نیروهای امنیتی و حکومت افغانستان چیست؟
مجاهد: باید یادآور شوم که ما نظام اسلامی را میخواهیم، ما نمیخواهیم که جزء از ادارهی کابل باشیم که در آن مدغم شویم یا جز آنها باشیم. نظام اسلامی که ساخته میشود، تمام افغانها باید جز همان نظام باشند که در آن ما هم نقش خود را خواهیم داشت، دیگر جهتهای مختلف هم و نیروهای ما هم در دفاع از ارزشهای نظام استخدام خواهند شدند.
صبح کابل: نظر شما در بارهی منشوری که این روزها منتسب به طالبان است مبنی بر راهبرد حکومت در آینده چیست؟
مجاهد: باید بگویم این منشوری که عنوان میکنند، شاید دست ساختهی استخبارات ادارهی کابل، باشد، به همین خاطر است که از همان جا به رسانهها نیز رسیده، ما به این نام و به این عنوان، هیج گونه منشوری نداریم. امارت اسلامی در زمان حاکمیت خود، یک قانون داشت که به نام، دستور امارت اسلامی، یاد میشد که تدوین و چاپ شده؛ ولی آنهم نهایی و توشیح نشده، به خاطری که جنگها وجود داشت، دستور رهبری این بود که هر وقت جنگها تمام شود، دستور و قانون تعیین باشد، بعد از آن این دستور را توشیح میکنیم که اشغال امریکایی آمد. بعد از آن ما لایحهی جهادی داریم که لایحهی جهادی ما، امور جهادی را تنظیم میکند و امور بعدی، جنگ را. پس این منشور چیزی است که ما به آن نو برخوردیم و شاید برای ایجاد تشویش ساخته شده باشد.
صبح کابل: از نظر طالبان توافقنامهی صلح با امریکا در قطر چقدر ضمانت اجرایی دارد؟
مجاهد: تا حال که توافقنامه با کمی و کاستی پیش میرود، در جهت مقابل که امریکاییها است، بعضی نواقص وجود داشت که ما برایشان گوشزد کردیم و دو روز قبل هم در این مورد بحثهای جدی داشتیم که این تخطیها وجود دارد؛ ولی این تخطیها در سطوح فرعی است. در سطوح بلند کدام چیزی دیده نشده، از طرف ما تعهد کامل برای اجرای توافقنامه وجود دارد؛ ولی از جانب مقابل که ما باید میرسیدیم به گفتوگوهای بینالافغانی، تا حال آن شرایط فراهم نشده، شش هزار زندانی باید رها میشدند، تا ما میتوانستیم فضای اعتماد را به وجود آوریم و به مذاکرات بینالافغانی بر میگشتیم. حال این به امریکا و ادارهی کابل مربوط است که نارسایی خود را در این مورد تکمیل کنند. ما امید داریم که همهی بخشهای توافقنامه عملی شود، ما از طرف خود متعهد استیم.
صبح کابل: از نظر طالبان توافقنامه با امریکا، یک توافق خوب است یا بد؟ چه ضعف و قوتهایی دارد؟
مجاهد: طبعا که این یک توافقنامهی خوب بود که پس از دقت و بحثهای زیاد، به نتیجه رسید، این توافقنامهی است که در نتیجهی آن، باید اشغال افغانستان به پایان برسد که یک دستآورد بزرگ در تاریخ کشور ما است. جنگ را کاهش می دهد؛ ولی شرط این است که این توافقنامه باید عملی شود.
صبح کابل: دورنمای صلح از نظر طالبان چگونه است و در چه شرایطی صلح موفق خواهد شد؟
مجاهد: صلح دو بعد دارد، یک بعد خارجی است، نیروهای خارجی در زمانی که گفته اند، باید افغانستان را ترک کنند، بحث دوم این است که افغانها باید میان خود گفتوگو و بدون مانع حکومت را آغاز کنند. تا این گونه فضای اعتماد خلق شود. ما برای حفظ ارزشهای مشروع و استقلال کشور و حاکمیت نظام اسلامی به شدت پایبند استیم. از طرف مقابل هم میخواهیم که همچو پایبندی داشته باشد. از کدورتهای گذشته، دست بردارند، با هم بنشینم، مذاکره کنیم، تا به نتیجه و مفاهمهی خوب برسیم. امید است که همهی جوانب، درسهای خود را گرفته باشند.
صبح کابل: چرا طالبان به ندای درخواست کاهش خشونت و آتشبس حکومت افغانستان و جامعهی جهانی پاسخ مثبت نمیدهد؟
مجاهد: اول، ما در توافقنامه یادآور شدیم که علیه امریکا کدام اقدامی نمیکنیم و تا حال کدام اقدام هم نکردیم. در بخشی که ادارهی کابل و جهت داخلی است، با آنها تا حال گفتوگو نکردهایم که به یک نتیجه برسیم. دوم، این که ما حملات خود را از ۱۰۰ درصد به ۴۰ درصد کاهش داده ایم. حملات فعلی در چهار بخش جایز است.
نخست، در جاهای که دشمن محاصره است، اگر اکمالات شود، ما باز جلو اکمالات آنها را میگیریم.
دوم، در حالتی که دشمن بخواهد، پوستهها را دوباره به دست بگیرد و مناطق تحت کنترل خود را گسترش دهد، ما اقدام میکنیم.
سوم، دشمن میخواهد که عملیات وسیع انجام دهد، ما نیاز داریم که از خود دفاع کنیم.
چهارم، حملات خودی است که در برخی جاها عساکر مخالف، میخواهد پوستهها را تخریب کنند و یک دیگر شان را بکشند که این مشکل خودشان است. ما حملات کلان در شهرها تا حال انجام ندادیم. زمانی میتوانیم حملات خود را کاهش و یا توقف دهیم که نشست بینالافغانی به نتیجه برسد.
صبح کابل: امریکا میگوید اگر صلح تأمین نشود و طالبان به تعهدهای خود مبنی بر پایان جنگ، آتشبس و صلح عمل نکنند، از افغانستان خارج نخواهند شد. نظر شما چیست؟
مجاهد: ما هم عین حرف را میزنیم؛ اگر امریکاییها طبق توافقنامه عمل نکنند، ما هم با آنها وارد جنگ میشویم. که قبلن هم جنگ داشتیم، بازهم به جنگ خود ادامه میدهیم.
صبح کابل: وقتی طالبان با امریکا صلح میکنند، چرا با نیروهای امنیتی افغانستان که مسلمان استند، میجنگند؟
مجاهد: این جا حرف از مسلمان و غیر مسلمان نیست. حرف این است که امریکا، افغانستان را اشغال کرده بود، ما اشغال را به پایان رساندیم؛ اما جلو نظام اسلامی خو گرفته شده، ما باید به مذاکرات بینالافغانی برسیم، صدای ما این است که باید شرایط گفتوگوهای بینالافغانی مهیا، آزادی زندانیان نهایی شود و مانعی در این مورد نباشد، هیأت تیم داخلی، ادارهی کابل و جهتهای مختلف با ما بنشیند، تا نیاز به جنگ نباشد. اگر مذاکره نشود، طبعا آنها در ارگ نشسته اند و ما در کوه، جنگ تا برپایی نظام اسلامی ادامه خواهد داشت.
صبح کابل: روند گفتوگوی تیمهای تخنیکی طالبان و حکومت افغانستان برای آزادی زندانیان با حاشیههایی همراه بود، مشکل دقیقا در کجا است؟
مجاهد: بلی، ما تیم تخنیکی خود را فرستاده بودیم، تا بر این روند نظارت کنند، نگرانی ما این بود که در بین زندانیان آزاده شدهی منتسب به ما، جنایتکاران حرفهای آزاد نشوند، همچنان افراد وابسته به داعش در این میان نباشند؛ چون در ادارهی کابل شفافیت وجود ندارد. به همین خاطر، ما یک تیم تخنیکی را فرستادیم؛ ولی ادارهی کابل برای تیم ما که سه نفر بودند، نیز مشکل ایجاد کردند. نگذاشتند که این روند به پیش برود و پروسه را مختل کردند.
صبح کابل: از نظر طالبان روند آزادی زندانیان دو طرف چگونه است؟
مجاهد: باید شفاف پیش میرفت، ما که هیأت روان کرده بودیم، تا زندانیان درست تشخیص شوند. حال با وجودی که روند جریان دارد، باز هم ما تشویش داریم. زندانیانی که رها شده، اکثریت شان برابر لیست ما است، ما هم در مقابل برای حسن نیت، ۲۰ تن از زندانیان جانب مقابل را رها کردیم. احتمالا این پروسه دوام خواهد داشت.
صبح کابل: شما گفته بودید که همهی زندانیان آزاد شده، نظامی بودند؛ اما والی کندهار میگوید که همهی زندانیان آزادشده غیرنظامی است، چگونه است؟
مجاهد: بلی، همهی زندانیهای آزاد شده، نظامی بودند. تاریخ دستگیری و پوستههای شان هم معلوم است. حتا کارت معاشات شان معلوم است. مشکل این جا است که ادارهی کابل لیست دقیق از زندانیان خود شان ندارد و درست نمیتواند تشخیص کند که نظامی است و یا غیرنظامی، تنها به لباسهای شان میبیند.
صبح کابل: اگر گفتوگوهای صلح میانافغانی، تطبیق توافقنامهی صلح و زمان بندی خروج نیروهای بینالمللی از افغانستان طولانی شود، واکنش طالبان چه خواهد بود؟
مجاهد: اول باید دیده شود. اگر توافقنامه عملی نشود، بعد اقدام خواهیم کرد؛ اما ما فعلن مطمئن استیم که این روند به خوبی پیش خواهد رفت. جانب مقابل هم اطمینان داده اند که توافقنامه را عملی میکنند.
صبح کابل: طبق توافقنامهی طالبان با امریکا، پس از خروج نیروهای خارجی از کشور، طالبان باید حافظ منافع امریکا در افغانستان باشند و با نیروهای دیگر مثل داعش بجنگند، برنامهی طالبان برای آن مرحله چیست؟
مجاهد: این که گفته میشود، بعد از خروج نیروهای خارجی، ما حافظ منافع امریکا باشیم. در هیچ جای توافقنامه چنین چیزی نیامده است. فقط یک جای آمده است که بعد از خروج، از خاک افغانستان علیه امریکا و متحدانش تهدیدی نخواهد بود.
صبح کابل: برخی از طالبان، مثل ملا عبدالمنان نیازی، هیأت طالبان در قطر را نمایندهی طالبان افغانستان نمیدانند، نظر شما در این مورد چیست؟
مجاهد: بلی، او حالی یک فرد است که در گرو استخبارات ادارهی کابل است و پیش ادارهی کابل گروگان است. در هرات زندگی میکند، تحت پوشش ادارهی امنیت ملی کابل است. از امریکا برای شان پول داده میشود. حرفهای او هیچ اعتباری ندارد.
صبح کابل: در میان طالبان رسیدن به صلح و آرامش چقدر جدی است؟ طالبان بیشتر دنبال جنگ اند یا صلح؟
مجاهد: نه خیر، نیازمندی همه مردم ما به صلح است، خصوصا ما، ما استیم که قربانی زیاد دادیم در راه آمدن صلح. قیام ما هم برای صلح بوده است. ما برای آمدن صلح بسیار جدی استیم.
صبح کابل: آیا طالبان به دلیل شرایط شکنندهی کشور برای ویروس کرونا، عملیاتهای خود را کم خواهند کرد؟
مجاهد: بلی، در ساحاتی که ویروس کرونا دیده میشود، برنامههای خود را داریم که جلو شیوع این ویروس را بگیریم. کلینکها فعال است و پرسنل صحی با کمک نهادهای خارجی وجود دارد. بلی در ساحات که دیدیم مشکل ویروس زیاد است، میتوانیم که جنگ را متوقف کنیم.
صبح کابل: برنامهی طالبان برای تعامل با جامعهی جهانی چیست؟
مجاهد: در این مورد، پالسی ما بسیار واضح و روشن است. امارت اسلامی و در مجموع تمام افغانها نمیخواهند که علیه هیچ کشوری اقدامات داشته باشد، خودشان با جنگهای بسیار طولانی مواجه بودند و نیاز است که کشور دوباره ساخته شود، بازسازی کشور ما در بخشهای مختلف نیاز به همکاری، کشورهای منطقه و جهان دارد.
صبح کابل: نظر طالبان در بارهی حقوق اقلیتها در افغانستان چیست؟
مجاهد: اقلیتها از حقوق بسیار ویژه در اسلام برخوردار اند. اقلیت حق زندگی، حق تحصیل، حق ملکیت و مصؤونیت جانی و مالی دارند. به عقیده و باورهای که دارند، باید آزاد باشند.
