ساعت نه صبح است، وارد اتاق کوچک و رنگ‌ورورفته‌ای می‌شوم که در گوشه‌ای از آن انبوهی از کتاب‌ها و درگوشه‌ای، لوازم آشپزی پراکنده است؛ اتاقی که مریم احمدی و چهار نفر دیگر را در خود جا داده است. پس از این که به دلیل گسترش موج سوم کرونا در کشور، دانشگاه تعطیل می‌شود، مریم و دوستانش، سه روز را تمام را برای یافتن خانه‌ای برای کرایه جست‌وجو می‌کنند تا آخرسر، این اتاق را در غرب کابل پیدا می‌کنند.
وزارت تحصیلات عالی، روز شنبه‌ی هفتهی گذشته، دانشگاهها و مکاتب در شانزده ولایت کشور را به دلیل شیوع ویروس کرونا، رخصت اعلام کرد. در کنار تعطیلی دانشگاهها، خوابگاههای دولتی نیز تعطیل شده و دانش‌جویانی که در خواب‌گاه‌ها به سر می‌بردند، ناچار اند، جای دیگری را برای ماندن پیدا کنند. مریم می‌گوید: «روز شنبه مدیر لیلیه آمد و گفت که هرچه زودتر لیلیه را تخلیه کنید؛ چون بیش‌تر شاگردا جایی برای رفتن نداشتن تا یک‌شنبه اجازه‌دادن که در لیلیه باشیم. روز یک‌شنبه، همه‌ی شاگردا از لیلیه خارج شدن.»
مریم وسایل‌اش را به خانه‌ی یکی از خویشاوندانش انتقال می‌دهد و با چند دوست‌اش که آن‌ها نیز در خوابگاه زندگی می‌کردند، این اتاق را پیدا می‌کنند. «از زمانی که آمادگی کانکور می‌خواندم تا حال که پنچ سال می‌شه، سرگردانی‌های پیداکردن اتاق را تجربه می‌کنم؛ گاهی رخصتی‌های بی‌موقع دانشگاه و خوابگاه، باعث شده برای ما پیداکردن اتاق مشکل باشه؛ چون یک‌باره زود اتاق پیدا نمی‌تانیم.»
مریم می‌گوید که در جریان پیداکردن اتاق، از سوی مردان جامعه بارهای آزار و اذیت شده، یا هم زمانی که به دفترهای رهنمای معاملات مراجعه می‌کنند، حرف های بی‌ربطی از سوی مالکان این دفترها می‌شنوند.
شگوفه که در کنار مریم نشسته و هم‌اتاقی با او است، با خاطره‌ی تلخی از روزهای اتاق‌پالی‌اش، می‌گوید: «نو از دایکندی آمده بودم و دنبال اتاق بودم، وقتی به درِ یکی از خانه‌ها تک‌تک زدم، شرایط خود ر گفتم که اتاق کرایی می‌خوایم و دانش‌جو استم، پسری که در را برایم باز کرد، با لحن تمسخر‌آمیز گفت: اتاق خواب خودم جای داره؛ اگر میایی، کرایه هم ازت نمی‌گیرم.»
شگوفه می‌گوید که حرف این پسر تا روزهای زیادی در سرش می‌پیچید و با هر بار یادآوری آن، احساس ناخوشی برایش دست می‌داد. با این که در چند سال اخیر، زنان زیادی به دور از خانواده‌های‌شان در شهرها به ویژه در کابل به تنهایی زندگی کرده اند و روزمرگی‌شان را به پیش برده اند؛ اما به دلیل باورهای بسته‌ی جامعه نسبت به زنان، هنوز هم، شمار زیادی از زنان و دخترانی که در کابل به تنهایی زندگی می‌کنند، برای یافتن خانه با صدها مشکل روبه‌رو اند که متلک‌انداختن دفترهای رهنمای معاملات، یکی از این مشکل‌ها است؛ چیزی که یافتن خانه برای این بانوان را با این که حق قانونی‌شان است، دشوار کرده است.
مریم که پنچ سال می‌شود از ولایت دایکندی به کابل آمده و سال اخر اش در دانشگاه است، می‌گوید که در این مدت، در اتاق‌های کرایی زیادی زندگی کرده و با مشکلات زیادی دست‌و‌پنچه نرم. او، می‌گوید که هرچند دوری از خانوده، گاهی برایش سخت تمام می‌شود؛ اما برای ادامه‌ی درس‌هایش و به امید فردای بهتر، دوری از خانواده و همه مشکل‌های زندگی در کابل را تحمل می‌کند. مریم برای این که خانواده‌اش وضعیت اقتصادی خوبی ندارد، ناچار است در یک اتاق کوچک چهار-پنج‌نفری با دیگر دانش‌جویان زندگی کند.
مریم در اتاقی که حالا با دوستانش زندگی می‌کند را پنچ هزار افغانی در ماه کرایه کرده است.
در این حویلی، در کنار مریم و دوستانش، دو خانواده‌ی دیگر نیز زندگی می‌کنند.
هرچند در بخش‌هایی از کابل به ویژه در ناحیه‌های سه، پنج، شش و سیزده، خوابگاههای دخترانه‌ی زیادی است؛ اما بلندبودن هزینه‌ی زندگی در این خواب‌گاه‌ها، باعث شده که شمار زیادی از دختران دانش‌جو، نمی‌توانند در آن‌جا زندگی کنند. مریم می‌گوید که در دایکندی به انترنت دست‌رسی ندارد و همین باعث شده است که با همه‌ی سختی‌ای که زندگی در این اتاق برایش فراهم آورده، او، که تنها یک سمستر درسی‌اش مانده، ناچار است برای نوشتن پایان‌نامه‌اش در کابل بماند و این روزهای گرم و کرونایی را، با دوستانش در اتاق کوچکی در غرب کابل بگذارند.
برای نخستین‌بار، در حمل سال گذشته، به دلیل شیوع ویروس کرونا، مکاتب و دانشگاه در همه‌ی کشور تعطیل و تا ماه اسد همان سال ادامه یافت. این نهادها با دنبال‌کردن تدریس از راه دور، برنامه‌های درسی‌شان را به پیش بردند. در پنچ ماهی که در قرنتین گذشت، دانش‌جویان برای نخستین‌بار درس‌ها را به شکل آنلاین فراگرفتند و سرانجام پس از اول سنبله‌ی سال گذشته، دانشگاهها و صنف‌های یازدهم ودوازدهم مکتب، به درس‌های حضوری فراخوانده شدند.
شگوفه احمدی، می‌گوید: «پارسال در زمان کرونا به انترنت دست‌رسی نداشتم و مجبور بودم به خاطر گرفتن مواد درسی‌ام، در هفته یک روز از قریه به مرکز شهر نیلی میامدم که آمدن به نیلی هم آسان نبود.»؛ چیزی که باعث شده، او، امسال را با وجودی این که دیگر حق ماندن در خوابگاه را ندارد؛ اما هم‌چنان در کابل بماند.
بانو احمدی، می‌گوید این برای بار چندم است که خوابگاه بدون اطلاع از پیش، رخصت اعلام می شود و دانش‌جویان با مشکل یافتن خانه و اتاقی برای زندگی روبه‌رو می‌شوند.
در کنار نداشتن دست‌رسی به انترنت در ولایت‌های دوردست، ناامنی در مسیر راه ولایت‌ها نیز باعث شده است که شماری از دانش‌جویان دختر، ماندن در کابل را با سختی‌هایش ترجیح بدهند؛ تا این که در این مسیر قربانی خشونت گروه‌های تروریستی شوند.
بازرسی طالبان در مسیر راه، دزدی‌های مسلحانه، گروگان‌گیری و کشتن مسافران در مسیرهای ولایتی، از مشکل‌های عمده‌ای است که نمی‌گذارد دانش‌جویان دختر با خیال آسوده رفت‌وآمد کنند.
نجیب‌الله احمدی، باشنده‌ی ولایت بامیان که دانش‌جوی حقوق و علوم سیاسی در دانشگاه بلخ است، می‌گوید که هنگام رفتن به خانه یا دانشگاه در مسیر شاه‌راه میدان‌وردک، بارها از سوی طالبان بازرسی شده است. او که با تعدادی از دوستانش چند روز می‌شود از ولایت بلخ برگشته، می‌گوید: «سال پیش در ولایت میدان‌وردک، مه و چند تا از هم‌صنفی‌هایم ر طالبا پایین کرد، لپ‌تاب‌های ما ر شکستاندند و مبایل‌های ما ر با خودشان بردند. شاید چانس آوردیم که نکشتن؛ اما رخصتی‌های بی‌موقع وزارت تحصیلات و بی‌برنامگی دولت، ما ر یک روز د کشتن می‌ته.»
در کنار خطرهایی که در مسیر راه‌های منتهی به ولایت‌ها دانش‌جویان را تهدید می‌کند، یافتن خانه و اتاقی برای زندگی نیز برای این دانش‌جویان دشوار است؛ دشواری که در کنار دانش‌جویان دختر، دانش‌جویان پسر را نیز با مشکل روبه‌رو کرده است.
دانش‌جویان پسر نیز به دلیل مجردبودن‌شان به سختی می‌توانند اتاق مناسبی را برای خودشان پیدا کنند. مختار پژواک، دانش‌جوی در دانشگاه کابل، می‌گوید که خانواده‌ها به پسرهای جوان و مجرد، اعتماد نمی‌کنند. «برای پیداکردن اتاق، مجبوریم روزهای روز سرگردانی بکشیم و سرانجام به اتاقی با امکانات اندک و کرایه‌ی پایین، قناعت کنیم.»
حامد عبیدی، سخن‌گوی وزارت تحصیلات عالی، به رونامه‌ی صبح کابل می‌گوید: «دلیل این که خواب‌گاه‌ها رخصت شد، جلوگیری از شیوع ویروس کرونا است. این رخصتی خواب‌گاه‌ها برای فعلن مدت دو هفته است. زمانی که آمار مبتلایان کرونا کم‌تر شود، خواب‌گاه‌ها به زودترین فرصت به روی دانش‌جویان باز خواهد شد.»
با این حال، وزارت تحصیلات عالی، رخصتی دانشگاهها در ۱۶ ولایت کشور را از شنبه‌ی پیش رو، برای دو هفتهی دیگر تمدید کرد.
