تاکسی‌های بدون نرخ‌نامه

در کابل بیشتر شهروندان روزانه درگیر فقر اقتصادی استند و از سویی هم بخش قابل ملاحظه‌ای از جمعیت واجد شرایط کار، بی‌کار استند که باعث پایین آمدن میزان درآمد سرانه شده است. این مسأله شهروندان را با مشکل‌های فراوانی روبه‌رو کرده است؛ به ویژه زمانی که شهروندان بخواهند از یک نقطه‌ی شهر به نقطه‌ی دیگری بروند.
شهر کابل تنها شهری است که سیستم منظم ترانسپورت شهری ندارد و مردم ناچار اند برای رفتن از گوشه‌ای به گوشه‌ی دیگر شهر، از تاکسی استفاده کنند.
اما نرخ بلند کرایه‌ی تاکسی برای شمار زیادی از باشندگان پایتخت دشوار تمام شده و به سختی می‌توانند در رفت‌وآمد روزانه‌ی شان از تاکسی استفاده کنند.
آنان ادعاد دارند که بیشتر رانندگان‌ تاکسی از ناآشنایی مسیرهای شهری و مجبوریت پایتخت‌نشینان سوءاستفاده کرده و مطابق میل خود کرایه را بلند می‌برند.
الله محمد، یکی از باشندگان کابل، می‌گوید: «راننده‌ها به طور معمول، حال و اوضاع را دیده نرخ تعیین می‌کنند.گاهی به گفته‌ی عامیانه، «ناخن افگار را می‌گیرند.» زمانی که می‌بینند کسی مریض، هوا بارانی، برفی، گرم و یا شخص ناآشنا با مسیر باشد، کرایه‌ی زیاد از سواری درخواست می‌کنند.»
باشندگان کابل می‌گویند که در روز‌های متفاوت برای طی کردن مسیرهای ثابت، کرایه‌هایی متفاوت به تاکسی‌ها پرداخت می‌کنند.
نسرین یکی از باشندگان کابل، به دلیل بیماری‌ای که دارد، ناچار است برای معایناتش هفته‌ی دوبار به بیمارستان برود؛ او برای طی کردن مسیر کارته‌ی چهار تا کوته‌ی سنگی، مجبور است ۵۰،۱۰۰،۱۵۰ حتا گاهی ۲۰۰ افغانی بپردازد. او می‌گوید که بعضی راننده‌ها با انصاف استند و کرایه‌ی مناسب می‌گیرند؛ «برخی‌ها هم از مجبوریت انسان سوءاستفاده می‌کنند و زمانی ‌که می‌بینند مریضم و توان ایستادن را ندارم، کرایه را زیاد می‌گویند. قیمت‌ها ثابت نیست. راننده‌ها به میل خود کرایه تعیین می‌کنند. مسیر من مشخص است و همه‌روزه عین مسیر راه طی می‌کنم؛ با آن هم کرایه‌ها مختلف است.»
در کابل رواج بر این است که قبل از سوار شدن به تاکسی، با راننده در مورد مسیر راه و کرایه‌ی آن صحبت شود؛ چون از قبل نرخ تعیین شده نیست. راننده تعیین می‌کند که چقدر کرایه پرداخته ‌شود. مشتریان با رد چند تاکسی بالاخره تاکسی با کرایه‌ی مناسب را می‌گیرند که این مسأله باشندگان کابل را به زحمت انداخته است.
احمد فرید یکی دیگر از شهروندان کابل می‌گوید که کرایه‌ی تاکسی‌ها مشخص نیست. هر راننده به میل خودش نرخ تعیین می‌کند. «برای این که تاکسی با مناسب‌ترین قیمت دریافت کنیم، مجبور می‌شویم چانه‌زنی کنیم. زمانی با راننده‌ها صحبت می‌کنم هرکدام نرخ‌های متفاوتی می‌گویند.
در میان شهروندان، زنان بیشتر از این بابت آسیب‌پذیر استند. آنان می‌گویند علاوه بر این که تاکسی‌ها کرایه‌ی بیشتر از آنان می‌گیرند، مورد آزار و اذیت نیز قرار می‌گیرند. شماری از زنان می‌گویند، زمانی که تنها استند، از سوار شدن به تاکسی می‌ترسند.
مریم محمدی، دانش‌جو، می‌گوید که موترهای شخصی، لینی و تاکسی مشخص نیست؛ هر کسی عقب فرمان موتر می‌نشیند و به دل‌خواه خودش کرایه تعیین می‌کند. زنان به صورت معمول آزار و اذیت می‌شوند. «وقتی در تاکسی بالا می‌شوم، ازآیینه‌ی عقب، راننده به ما نگاه می‌کند، سؤال‌های شخصی می‌پرسد. اگر تنها باشیم دیدگاه متفاوت نسبت به ما نزد شان خلق می‌شود. فکر می‌کنند ما بد اخلاق هستیم. حرف‌هایی می‌گویند که مجبور می‌شویم از موتر پیاده شویم.»

راننده‌های باانصاف و بی‌انصاف
عبدالکریم، راننده‌ی تاکسی است؛ او می‌گوید: «شاه و گدا نمی‌شناسم. مسیر راه، قیمت تیل و دیگر مصارف را در نظرگرفته به مشتری کرایه تعیین می‌کنم؛ اما گاهی که کسی مریض بوده و پول نداشته به او کمک کرده‌ام.»
کم نیستند راننده‌هایی که ادعا دارند شهر را مانند کف دست ‌شان می‌شناسند و همان‌طور شناخت خوبی از مردم دارند. فریدون ۱۹ سال است با موتر شخصی‌اش در سرک‌های پرپیچ و خم کابل کار می‌کند و ادعا دارد که کابل را مانند کف دستش می‌شناسد. او در رابطه به کرایه‌هایی که از مشتری می‌گیرد، می‌گوید: «از هرکس مطابق جیبش پول می‌گیرم. کسی‌ که پول‌دار است، بیشتر پول می‌گیرم؛ چون قادر است پول بیشتری پرداخت کند وکسی که نادار است پول کم‌تر می‌گیرم.»
فریدون افزود که در دیگر کشورها نرخ‎نامه برای راننده‌ها تعیین شده؛ اما در افغانستان نرخ‌نامه مشخص نیست. اگر نرخ‌نامه تعیین شود، ما مطابق آن عمل می‌کنیم.
نبود نرخ‌نامه برای تاکسی‌ها مشکلی است که سال‌های سال می‌شود باشندگان کابل از آن شکایت دارند.
عبدالقهار حبیبی، رییس ترانسپورت شهری می‌گوید: «موترهایی که به ‌صورت لینی کار و مسیر مشخص را همه‌روزه طی می‌کنند، نرخ‌نامه‌ی مشخص دارند و بیشتر از آن گرفته نمی‌توانند. موترهای تاکسی و شخصی که به اصطلاح عام دربست گرفته‌ می‌شود، برای آنان نرخ‌نامه‌ی تعیین شده نیست و راننده‌ها به دل‌خواه خود شان نرخ را تعیین می‌کنند.»
شهر کابل حدود ۶ تا ۷ میلیون جمعیت دارد. شبکه‌ی حمل و نقل این شهر به وسیله‌ی موترهای شخصی، مینی‌بس‌های شخصی و دولتی، تاکسی و ریکشا می‌چرخد.
در حالی ‌که این شهر گنجایش ۵۰ هزار وسیله‌ی حمل ونقل را دارد؛ اما حدود ۷۰۰ هزار وسیله‌ی حمل و نقل در این شهر وجود دارد که از این میان ۷۸۰۰ آن تاکسی است.
گام‌های نخست
در سال‌های اخیر، تعدادی از آژانس‌های خصوصی تاکسی‌رانی در کابل آغاز به فعالیت کرده ‌اند؛ این آژانس‌های تاکسی‌رانی، خدمات حمل و نقل مسافران را از طریق اپلکیشن و به صورت آنلاین ارائه می‌کنند که کرایه‌ی این تاکسی‌ها به اساس کیلومتر پرداخت می‌شود.
واجد احمد امیری، رییس آژانس تاکسی‌رانی «بُبَر» می‌گوید که نرخ‌نامه‌ی تاکسی‌های آنان ثابت است؛ در بدل هر کیلومتر ۲۵ افغانی از مشتری گرفته می‌شود.
برای استفاده از این خدمات نیاز است که اپلکیشن آن را در موبایل‌های همراه تان نصب کنید و پیش از سفارش این تاکسی‌ها، باید «موقعیت جغرافیایی» و انترنت مبایل ‌تان روشن باشد، تا این که راننده موقعیت دقیق شما را بداند. برای رسیدن به مقصد از طریق اپلکیشن وارد حساب کاربری‌ تان شده و تاکسی کرایه کنید. با استفاده از این آپلکیشن، شما می‌توانید مشخصات تاکسی و راننده را با استفاده از لینکی که حاوی این جزئیات است، با اعضای خانواده یا دوستان ‌تان نیز شریک کنید تا از امنیت ‌تان آسوده‌خاطر باشند.
شماری از مردم برای رفتن به محل کار، تحصیل و سفرهای درون‌شهری از این خدمات استفاده می‌کنند و تا هنوز مردم استقبال خوبی از آن داشته اند.
امیری می‌گوید که دو سال از فعالیت آنان می‌گذرد و در مدت این دو سال آنان قادر به جذب دوهزار مشتری شده است. آنان روزانه ۱۰۰ تا ۱۵۰ مشتری در نقاط مختلف شهر دارند که با استفاده از خدمات آنلاین درخواست تاکسی می‌کنند.
«کویان کب»، آژانس تاکسی‌رانی آنلاینی است که در سال ۲۰۱۴ به فعالیت آغاز کرده و تا هنوز به شمار زیادی از مشتریان داخلی و شهروندان خارجی خدمات ارائه کرده است.
رامین صدیقی، مسؤول این آژانس تاکسی‌رانی می‌گوید که ۷۵ درصد مشتریان آنان شهروندان داخلی و متباقی شهروندان خارجی اند.
این آژانس نرخ‌نامه‌ی تاکسی‌ها را نظر به مسافت و زمان سپری شده در نظر گرفته است؛ این آژانس در صورتی که راه‌بندان نباشد و موتر در مسیر راه توقف نکند، کیلومتر ۳۰ افغانی می‌گیرد؛ اما اگر موتر در راه‌نبدان گیر بماند یا توقف کند، دقیقه‌ی دو و نیم افغانی می‌گیرد.