روزنامه‌ی صبح کابل، به اسنادی از اداره بازرس ریاست‌جمهوری دست یافته که نشان می‌دهد، ۳ میلیون و ۴۱۴ هزار و ۷۹۳ افغانی، از بودجه‌ی کرونا در ولایت بغلان، ممکن است، حیف‌ومیل شده باشد. به اساس این سندها، اجناس خریداری‌شده از بودجه کرونا، تا حدود ۱۰ برابر بیشتر از قیمت واقعی آن خریداری شده است.
همین‌گونه به اساس این سندها، توزیع معاش شماری از علمای دین که مجموعاً ۹۱۰ هزار افغانی می‌شود نیز، شفاف نبوده و مشکوک است.
در این مصرف اضافی سه‌میلیونی از بودجه‌ی کرونا در بغلان، پای هفت مقام ولایتی؛ عبدالقدیم نیازی، معاون و سرپرست پیشین بغلان؛ دکتر محب‌الله حبیب، رییس صحت عامه؛ انجنیر غلام‌شاه، سرپرست شهرداری بغلان؛ عبدالقدوس یزدانی، رییس دفتر مقام ولایت؛ حبیب‌الرحمن جاهد، رییس مالی و اداری ولایت؛ نظام‌الدین حمیدی، شهردار پلخمری و مولوی نقیب‌الله سجاد، رییس حج و اوقاف این ولایت و شماری از نمایندگان شورای ولایتی دخیل‌اند.
نرخ بلند خریداری‌ها از بودجه‌ی کرونا
بر اساس اسنادی که روزنامه صبح کابل به آن دست یافته است، به دنبال پیشنهاد مورخ ۲۱ حمل سال جاری، محب‌الله حبیب، رییس صحت عامه‌ی بغلان و حکم عبدالقدیم نیازی، معاون و سرپرست پیشین این ولایت، ۲۷ قلم تجهیزات طبی به ارزش ۴ میلیون و ۴۵۹ هزار و ۶۸۵ افغانی، از شرکت نوی‌روشان خریداری شده است. این در حالی است که به اساس نرخ‌گیری اداره‌ی بازرس، تفاوت درشتی میان نرخ واقعی و نرخ این خریداری وجود دارد. از میان ۲۷ قلم جنس که خریداری شده، هشت مورد آن توسط اداره بازرس، بررسی شده است که تفاوت ۲ میلیون ۷۸ هزار و ۹۳۲ افغانی را با قیمت تخمینی بازار نشان می‌دهد؛ به گونه‌ی مثال، دستگاه تنفس مصنوعی که در بازارهای آنلاین ۱۲۳ هزار و ۲۰۰ افغانی به فروش می‌رسد، ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار، به‌صورت آنلاین خریداری شده است که تقریباً ده‌برابر بیشتر از نرخی که توسط اداره‌ی بازرس گرفته شده را نشان می‌دهد. به اساس این اسناد، فاصله‌ی زیادی میان نرخ جنس‌های خریداری‌شده توسط مسئولان بغلان و نرخ تخمینی در بازارهای کابل-با درنظرداشت تفاوت قیمت‌ها در هردو شهر – وجود دارد.
برعلاوه خرید با قیمت بالاتر از نرخ معمول، در اسناد دست‌داشته‌ی ما، مصارفی خلاف طرزالعمل مصرف بودجه کرونا نیز ثبت شده است. در اسناد آمده است که تاییدی شورای نظارت در زمینه‌ی این مصارف وجود ندارد. در این خریداری، نماینده‌ی شورای ولایتی، منحیث هیئت خرید تعیین شده است؛ قیمت تخمینی توسط اداره ارایه نشده و نرخ تخمینی آنلاین برای دستگاه مصنوعی تنفسی، بدون درنظرداشت هزینه گمرکی است. خرید این اجناس که به پیشنهاد رییس صحت عامه و حکم سرپرست و معاون والی پیشین این ولایت انجام شده، توسط اعضای کمیته‌ی تدارکات برای نیازمندی‌ها، جهت مقابله با ویروس کرونا انجام شده است. اعضای کمیته تدارکات متشکل از نماینده‌ی ارگان‌های مختلفی؛ چون امنیت ملی، شورای ولایتی، صحت عامه، مقام ولایت و مستوفیت بوده است.
بر اساس اسناد موجود، حاجی محمد حنیف که‌گدای، نماینده شورای ولایتی؛ محمد چمران، نماینده‌ی ریاست شاروالی؛ شیرمحمد، نماینده‌ی رسانه‌ها؛ حمید شیرزی، نماینده‌ی جامعه مدنی؛ حبیب‌الله منصوری، نماینده‌ی اداره مستوفیت؛ شریف‌الله سنگین، نماینده‌ی مقام ولایت و عبدالقدوس یزدانی، رییس دفتر مقام ولایت، اعضای شورای نظارت بر مصرف بودجه کرونا در بغلان بوده‌اند.
همین‌گونه، اسناد نشان می‌دهد که در خرید ۵۴ قلم لوازم آشپزخانه که به ارزش مجموعی ۳۵۳ هزار و ۵۳۰ افغانی از فروشگاه رحیم‌الله احمدی، خریداری شده نیز قیمت‌ها بیشتر از نرخ‌های تخمینی‌ای است که اداره بازرس تعیین کرده است. در این اسناد که نرخ خریداری ۱۶ قلم جنس مقایسه شده، ۶۹ هزار و ۶۷۰ افغانی افزایش در قیمت را نشان می‌دهد. در میان ۱۶ قلم جنس، مواردی وجود دارد که حتا بیشتر از ۵برابر قیمت خریداری شده است. به طور مثال، عینک مقاوم به قیمت ۲۶۵ افغانی خریده شده است؛ در حالی‌که مطابق نرخ‌گیری اداره بازرس، قیمت هر عینک ۵۰ افغانی است.
قابل ذکر است که اگر اوسط تغییرات قیمت‌ها را در ۱۶ قلم جنس بسنجیم، ۴ هزار و ۳۵۴ افغانی می‌شود. با این اوسط، در خریداری ۵۴ قلم جنس، ۲۳۵ هزار و ۱۳۶ افغانی حیف‌ومیل شده است.
از سویی هم، به اساس پیشنهاد شهرداری بغلان و حکم مورخ ۱۸ جوزای سال جاری ولایت، ۲۸۰ کیلو پودر کلور به ارزش مجموعی ۱۷۳ هزار و ۶۰۰ افغانی، از ادویه‌فروشی امیدعمر خریداری شده است. با توجه به نرخ تخمینی‌ای که اداره‌ی بازرس افغانستان در این مورد ارایه کرده، هر کیلو پودر کلور نزدیک به پنج‌برابر نرخ واقعی آن خریداری شده است که ۱۳۷ هزار و ۲۰۰ افغانی تفاوت را در خریداری ۲۸۰ کیلو پودر کلور نشان می‌دهد.
خریدها و رفتارهای بیرون از طرزالعمل مصرف بودجه کرونا
در سندی که ما به آن دست یافته‌ایم، آمده است که مطابق طرزالعمل مصرف بودجه کرونا، کارمندان اداره‌هایی که به حکم وظیفه و از نگاه مسئولیت، منحیث عضو هیئت تدارکات انتخاب می‌شوند، شامل پرداخت معاش جداگانه از وظیفه اصلی نمی‌شوند؛ در حالی‌که اسناد نشان می‌دهد که به اساس پیشنهاد هیئت تدارکات و حکم عبدالقدیم نیازی، ۵ عضو هیئت خریداری؛ نجیب‌الله مجیدی، نماینده‌ی مقام ولایت؛ حمید، نماینده‌ی دادستانی کل؛ محمدعلی، نماینده‌ی امنیت ملی؛ امام محمد، نماینده‌ی مستوفیت و سید نعمت‌الله، نماینده‌ی صحت عامه، هر کدام ۱۰ هزار معاش ماهانه برای سه ماه از مصرف بودجه کرونا تعیین شده است. به‌صورت مجموعی این پنج نفر، خلاف طررزالعمل مصرف بودجه‌ی کرونا ۱۵۰ هزار افغانی معاش دریافت کردهاند.
در مورد دیگری، به اساس پیشنهاد عبدالقدوس یزدانی، رییس دفتر مقام ولایت، سه عضو کمیته‌ی قرنتینه که هم‌زمان کارمند ولایت نیز بوده‌اند، برای چهار ماه، معاش ماهوار ۸ هزار افغانی دریافت کردهاند. قدرت‌الله وفا، رییس سکتوری، به حیث عضو و رییس کمیته‌ی قرنتین؛ نظیر نجم، سخن‌گوی مقام ولایت، به حیث منشی کمیته و حمید شنواری، سکرتر در مقام ولایت به‌عنوان عضو کمیته، هر کدام برای چهار ماه، ۸ هزار معاش ماهوار تشویقی دریافت کردهاند.
قابل یادآوری است که مطابق طرزالعمل مصرف بودجه کرونا، پرداخت معاش برای کسانی که به حکم وظیفه و صلاح‌دید والی در انجام وظیفه‌ی برای مبارزه با ویروس کرونا گماشته می‌شود، قابل توجیه نیست.
هم‌چنین در این اسناد، صراحت داده شده که بر اساس طرزالعمل مصرف بودجه کرونا، پرداخت مددمعاش برای کارمندانی قابل اجرا است که معاش آن‌ها کفاف امرار معشیت‌شان را نکند؛ اما بر اساس حکم مورخ ۱۴ ثور سال جاری، عبدالقدیم نیازی، سرپرست و معاون پیشین ولایت بغلان به افرادی؛ چون نماینده شورای ولایتی و رییس دفتر مقام ولایت، برای ماه‌های حمل، ثور و جوزا، ماهانه ۱۰ هزار افغانی مددمعاش پرداخت شده است.
محمد حنیف که‌گدای، نماینده شورای ولایتی؛ حبیب‌الله منصوری، کارمند اداره مستوفیت؛ عبدالقدوس یزدانی، رییس دفتر مقام والی؛ محمدچمران، نماینده‌ی شاروالی؛ محمد شریف‌الله سنگین، نماینده‌ی مقام ولایت، کسانی اند که برای سه ماه، ماهانه ۱۰ هزار افغانی مددمعاش دریافت کردهاند. به‌صورت مجموعی، ۲۱۰ هزار افغانی مددمعاش به کسانی پرداخت شده که مطابق طرزالعمل مصرف بودجه کرونا، نباید آن را دریافت می‌کردند.
در مودر دیگر، شهرداری بغلان پیشنهاد استخدام چهار قبرکن را برای دوره‌ی زمانی، ۱۵ حمل تا ۱۵ سرطان به آقای نیازی داده و از جانب او منظور شده است. به این صورت، خلاف اصول و طرزالعمل‌های مصرف بودجه کرونا؛ سه قبرکن، هرکدام ماهانه ۲۰ هزار افغانی و یکی از آن‌ها، ماهانه ۱۵ هزار افغانی معاش دریافت کرده است که به‌صورت مجموعی ۱۰۵ هزار افغانی به آن‌ها پرداخت شده است. اسنادی که روزنامه‌ی صبح کابل به آن دست یافته، گویای این واقعیت است که تاییدی و موافقت کتبی شورای نظارت در زمینه‌ی استخدام این چهار قبرکن نیز وجود ندارد. هم‌چنان در مورد دیگری، به اساس پیشنهاد مولوی نقیب‌الله سجاد، رییس حج و اوقاف بغلان، مولوی عبدالله ولد عبدالمالک برای سه ماه -از اول ثور تا اول اسد- برای ادای نماز میت، در برابر ۱۵ هزار افغانی معاش ماهانه استخدام شده‌اند. به این صورت مولوی عبدالله در طول سه ماه ۴۵ هزار افغانی دریافت کرده است؛ در حالی‌که مطابق اسنادی که ما به آن دست یافتیم، انجام نماز میت، به دوش قبرکن‌ها بوده است.
خریداری‌های غیر مرتبط
به اساس بررسی اداره‌ی بازرس، بر بنیاد پیشنهاد ریاست صحت عامه‌ی بغلان و منظوری عبدالقدیم نیازی، ۱۶ پایه ایرکندیشن از فروشگاه احسان صمیم، به ارزش ۵۲۳ هزار افغانی از بودجه‌ی کرونا خریده شده که از خریداری‌های غیرمرتبط به این بودجه است. آقای نیازی اما؛ می‌گوید که شفاخانه‌ی کوید-۱۹ را در ساحه مدیریت مواد نفتی ناحیه دوم شهر پلخمری ایجاد کرده و برای نیاز به تکمیل امکانات شفاخانه، ایرکندیشن‌ها را خریده‌اند.
هم‌چنان دکتر محب‌الله حبیب، می‌گوید: «به‌نسبت هوای گرم و دی‌هایدریشن شدن مریض‌ها ما نیاز به خرید ایرکندیشن داشتیم و هنوز ارکندیشن‌های خریداری شده در شفاخانه کوید-۱۹ شهر پلخمری موجود است.»
موارد مشکوک مصرف بودجه
اسناد نشان می‌دهد که به اساس پیشنهاد مورخ ۲۴ ثور، مولوی نقیب‌الله سجاد، رییس حج و اوقاف بغلان و منظوری عبدالقدیم نیازی، معاون و سرپرست پیشین ولایت، ۱۶۳ تن از علما، جهت آگاهی‌دهی برای یک ماه استخدام شده‌اند. ۱۹ تن از این علما به‌عنوان آموزش‌دهنده (ترینر) با معاش ۱۰ هزار در ماه و ۱۴۴ تن آن‌ها با معاش ماهوار ۵ هزار افغانی استخدام شده‌اند. به‌صورت مجموعی، ۹۱۰ هزار افغانی به این ۱۶۳ عالم دینی پرداخت شده است. با این حال، شماری از امضاهای علما با هم مشابه است و این شک را برمی‌انگیزد که پرداخت معاش‌های‌شان شفاف نبوده است. به‌طور مثال، امضاهای منسوب به مولوی عزیزالله، مولوی سید محمود و مولوی یوسف، شبیه هم است. همین‌گونه امضاهای منسوب به مولوی ضیا احمد، مولوی حبیب‌الله و مولوی رحم‌خدا نیز با هم شبیه است.
پاسخ مسئولان
عبدالقدیم نیازی، معاون مالی و اداری پیشین ولایت بغلان، می‌گوید که خرید توسط اعضای هیئت تدارکات انجام شده و او به‌عنوان سرپرست ولایت، به‌صورت مستقیم در آن دخالتی نداشته است. او هم‌چنان اضافه می‌کند که ممکن است، نرخ در اوایل سال جاری به‌نسبت حالت اضطرار بالا بوده باشد.
هم‌چنان امام محمد، نماینده‌ی مستوفیت در کمیته‌ی تدارکات، می‌گوید که از ۱۰۰ میلیون افغانی بودجه‌ی کرونا که به ولایت بغلان اختصاص داده شده بود، ۱۹ میلیون مصرف شده و متباقی آن برگشت داده شده است. از ۱۹ میلیون، با ۷ میلیون آن اجناس و ضروریات طبی خریداری شده و ۱۲ میلیون آن برای مصارف دیگر و حقوق کارمندان هزینه شده است. او مصرف بودجه کرونا را در این ولایت شفاف خوانده و ارقامی که به در گزارش اداره بازرس آمده است را، سو ظن تلقی می‌کند.
همین‌گونه، دکتر محب‌الله حبیب، رییس صحت عامه‌ی بغلان، می‌گوید: «در موضوعات مالی ما دست‌رسی زیادی نداشتیم و صرف مواد مورد نیاز خود را مطابق طرزالعمل به مراجع مربوطه می‌دادیم.»
از سویی هم، در تماسی که به محمدعلی، نماینده‌ی امنیت ملی در کمیته نظارت در خرید این ۲۷ قلم جنس داشتیم، او گفت که آن‌ها تلاش کردهاند اجناس را با قیمت مناسب‌تری بخرند؛ اما بر اساس حالت اضطرار و محدودیت‌های کرونایی در آن زمان، اجناس با آن قیمت‌ها خریده شده است.
نقیب‌الله سجاد، رییس حج و اوقاف بغلان در رابطه به تشابه امضاهای مولوی‌ها، می‌گوید: «دلیل شباهت‌های امضاهای علمای دین اینست که آن‌ها چون کارمند رسمی نیستند، ممکن است دو امضا داشته باشند و یا این‌که احتمال دارد، معاشات هر دو-سه نفر را کارمندان حج اوقاف گرفته باشد و آن را در ولسوالی‌ها تحویل علما داده باشند.»
