آزادی بیان و فعالیت دهها رسانهی آزاد در افغانستان از مهمترین دستآوردهای دو دههی گذشته است؛ دستآوردی که همزمان با به قدرترسیدن طالبان در آستانهی نابودی قرار گرفته است.
به دنبال تسلط طالبان در افغانستان، همان گونه که بسیاری از ارزشها متاثر شد، رسانهها نیز که یکی از ارزشهای مهم تلقی میشود به شدت متاثر شده است. خشونت، پدیدهای است که هویت رهبران و افراد طالبان با آن گره خورده است، انگار خشونت در ذات طالبان است.
این گروه در روزهای نخست حکومت شأن با خبرنگاران برخورد نظامی کردند؛ چندین خبرنگار و تصویربردار رسانهها را در جریان یک گردهمایی در شهر کابل ابتدا بازداشت و پس از آن مورد شکنجه قرار دادند.
اکنون که شش ماه از تسلط این گروه گذشته، تا هنوز خشونت آنها علیه شهروندان و به ویژه خبرنگاران به شدت ادامه دارد. بر اساس گزارش، فدراسیون بینالمللی خبرنگاران، از زمان به قدرترسیدن طالبان در افغانستان، فعالیت ۲۵۸ رسانه در کشور متوقف شده و ۶ هزار و ۴۰۰ خبرنگار و کارمند رسانهای، کار شان را از دست داده اند.
خشونت طالبان سبب شده که شمار زیادی از خبرنگاران و صاحبان رسانهها کشور را ترک کنند؛ اندک خبرنگارانی که در کشور استند نیز، زندگی پنهانی دارند. به تازگی مالوف اشرفی، خبرنگاری که نزدیک به یکونیم دهه را در رسانهها کار کرده، از سوی افراد طالبان لتوکوب شده است.
آقای اشرفی در گفتوگو با روزنامهی صبح کابل، میگوید که همین چند روز پیش افراد طالبان او را در یکی از ایستادگاههای شهری در شهر کابل متوقف و بازرسی بدنی کردند. «اتفاق طوری افتاد که مرا در یک چک پاینت ایستاد کردند، بعد از یک تلاشی عادی، ازم موبایلم را خواستند. موبایل خردم در جیبم بود، برای شان دادم؛ پس دادند و طرف موترم رفتند و از داخل موتر، موبایل کلانم را پیدا کردند؛ برگشتند و گفتند که چرا دروغ گفتی. این بار تلاشی بدنی را جدیتر کردند، باز کارت خبرنگاریام را گرفتند.»
به گفتهی اشرفی، طالبان پس از تلاشی و دیدن کارت خبرنگاریاش، او به شدت مورد لتوکوب قرار دادند. طالبان با این بهانه که او سالها خبرهای دروغ نشر کرده و به عنوان خبرنگار با دولت نیز کار کرده است؛ او را بیشتر مورد ضربوشتم قرار داده اند.
مالوف اشرفی حتا، میگوید که طالبان او را به جرم هزارهبودن نیز، لتوکوب کرده اند. « در عین حال مرا به عنوان یک هزاره لتوکوب کردند؛ چون در موقعی که مرا لت میکردند، یکی شان سوال میکرد که هزاره استی یا اوزبیک. دیگرش میگفت که نه هزاره است و جدیتر لت میکردند.»
در تصاویری که او به صبح کابل فرستاده، آثار شدید لتوکوب طالبان در بخشهای مختلفی از بدنش دیده میشود.
اشرفی کارش به عنوان خبرنگار را در سال ۲۰۰۹ میلادی آغاز کرد و تا پیش از سقوط دولت پیشین، در چندین تلویزیون و رادیو به عنوان خبرنگار، گزارشگر تحقیقی و مدیر بخش کار کرده است. او لیسانس و ماستر از رشتهی فلسفه و جامعهشناسی دارد.
در کنار کار در رسانههای خصوصی، او مدتی را به عنوان مدیر خبر در بخش مطبوعات ریاستجمهوری و چند سالی را به عنوان مشاور مطبوعاتی معینیت ارشد امور امنیتی وزارت داخله نیز کار کرده است.
این همه در حالی است که روز گذشته -دوشنبه، ۱۶ حوت-، دیدبان حقوق بشر، گزارش داده است که پس از به قدرترسیدن طالبان، ۸۰ درصد خبرنگاران به دلیل مشکلات اقتصادی رسانهها و خشونتهای طالبان، بیکار شده اند.
در گزارشی که از سوی این نهاد به نشر رسیده، آمده است که رسانهها و خبرنگاران در ولایتها و ولسوالی به دلیل تهدیدها از سوی طالبان، دست به خودسانسوری زده و از نشر بسیاری از رویدادها خودداری میکنند.
بر اساس این گزارش، خبرنگاران در مرکز و ولایتها از سوی طالبان تهدید، بازداشت و شکنجه میشوند؛ همین مسأله سبب شده که بسیاری از رسانهها فعالیتهای خود را متوقف کنند یا خبرنگاران کار شان را ترک کنند.